Inwendig onderzoek bij de gynaecoloog
Een gynaecoloog doet meer dan alleen bevallingen. Zo behandelt hij ook vrouwen die klachten hebben aan de baarmoeder, eierstokken of vagina. Als zwanger worden moeilijk gaat of als er tijdens de zwangerschap complicaties of verhoogde risico's zijn, word je vaak begeleid door een gynaecoloog.
Tijdens de controles bij de gynaecoloog kan er een inwendig onderzoek nodig zijn. Er zijn verschillende soorten inwendig onderzoek, waaronder onderzoek met een eendenbek:
-
Vaginaal toucher: hierbij brengt de gynaecoloog één of twee vingers in de vagina, bijvoorbeeld om de baarmoederhals te onderzoeken. Lees hoe dit gaat.
-
Inwendige echo: onderzoek met een dunne echokop, die in de vagina wordt gebracht. Lees hoe dit gaat.
-
Speculum onderzoek: dit is inwendig onderzoek met een eendenbek (speculum).
Dit artikel gaat over de derde optie. Voel je angst voor inwendig onderzoek met een eendenbek? Het helpt vaak om te weten wat er gaat gebeuren en hoe je het jezelf wat makkelijker kunt maken tijdens het onderzoek. Een inwendig onderzoek met een eendenbek gebeurt meestal bij de gynaecoloog, maar soms ook bij de huisarts.
Lees ook: Wanneer naar de gynaecoloog tijdens je zwangerschap?
Wat is een eendenbek?
Het medische woord voor de eendenbek is 'speculum'. Het wordt meestal eendenbek genoemd omdat het een beetje lijkt op de snavel van een eend. Het is een instrument dat regelmatig wordt gebruikt bij een inwendig onderzoek. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als je een uitstrijkje of kweek moet laten maken, als je last hebt van meer afscheiding dan normaal, pijn in je onderbuik of als je tussentijdse bloedingen hebt.
De huisarts of gynaecoloog kan met de eendenbek de vagina openen, zodat hij de binnenkant van de vagina en de baarmoedermond kan onderzoeken.
Lees meer: Deze functies heeft de baarmoeder tijdens de zwangerschap én als je niet zwanger bent
Hoe gaat onderzoek met een eendenbek?
Tijdens je bezoek aan de gynaecoloog bespreek je eerst de klachten en vragen die je hebt. Er kan in hetzelfde bezoek een inwendig onderzoek worden gedaan. Als je dit liever tijdens een volgende afspraak wilt doen, kun je dat met de gynaecoloog overleggen. Inwendig onderzoek kan meestal doorgaan als je ongesteld bent, maar misschien vind je het zelf prettiger om op een ander moment terug te komen.
Zo verloopt het onderzoek en het inbrengen van de eendenbek:
- 01.
De gynaecoloog vraagt je om je broek en onderbroek uit te doen en op de onderzoeksstoel plaats te nemen. Je schuift je billen naar de rand van de stoel en je legt je benen op de beensteunen die aan de stoel zitten.
- 02.
De arts draagt hygiënische handschoenen. Om goed te kunnen zien wat hij doet, richt hij een lamp op je vagina.
- 03.
Voordat de arts de eendenbek bij je inbrengt, maakt hij het instrument warm onder een warme kraan. In de meeste ziekenhuizen ligt de eendenbek in een voorverwarmde lade.
- 04.
De arts brengt wat glijmiddel aan op de eendenbek, om het inbrengen makkelijker te maken.
- 05.
Als je er (zo goed mogelijk) klaar voor bent en zo ontspannen mogelijk bent, brengt de arts de eendenbek voorzichtig in je vagina.
- 06.
Daarna opent de arts de eendenbek geleidelijk, waardoor de vaginawanden zachtjes uit elkaar worden gedrukt. Dit kan een drukkend gevoel geven, maar de meeste vrouwen ervaren dit niet als pijnlijk.
Lees ook: Buikpijn en zwanger: wat is normaal en wat niet?
Wat helpt bij het inbrengen van de eendenbek?
Het is misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer zo goed mogelijk te ontspannen. Voel ook of je je billen en je bekkenbodemspieren kunt ontspannen. Als de eendenbek goed is geopend, kan de arts je baarmoedermond zien en eventueel extra onderzoek doen, zoals een uitstrijkje of een kweek.
Doet een eendenbek inbrengen pijn?
Hoewel pijn heel persoonlijk is, doet het inbrengen van een eendenbek doorgaans geen pijn. Het kan ongemakkelijk aanvoelen en soms wat gevoelig zijn. Na het onderzoek kun je wel wat bloed verliezen, dat is normaal.
Liever een vrouwelijke gynaecoloog?
Als je angst hebt voor het inwendig onderzoek (misschien ben je bang dat een eendenbek pijn doet), wil je misschien liever dat een vrouwelijke arts je onderzoekt. Dit kun je van tevoren aangeven als je de afspraak maakt. Houd er wel rekening mee dat er misschien geen vrouwelijke arts beschikbaar is bij een spoedgeval of als je buiten kantooruren komt. Vertel de arts dat je angstig bent, zodat hij daar extra rekening mee kan houden.
Ook bij de huisarts kun je het aangeven als je liever wilt dat een vrouwelijke huisarts of doktersassistent jou onderzoekt.
Lees ook: Hoeveel pijn doet een bevalling?
Hoe groot is een eendenbek?
Er zijn allerlei soorten eendenbekken in verschillende maten. Sommige vrouwen zijn bang dat de eendenbek niet in hun vagina past en daardoor pijn doet, maar dit komt zelden voor. Als het toch lastig is, hebben huisartsen en gynaecologen kleinere maten eendenbekken om mee te werken. Het kan helpen om de eendenbek voor het inbrengen eerst te bekijken. De gynaecoloog kan je laten zien hoe het instrument werkt.
Eendenbek bij uitstrijkje
Alle vrouwen in Nederland krijgen vanaf hun 30e verjaardag elke vijf jaar een uitnodiging om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Je kunt dit zelf thuis doen met een zelfafnameset, die je met de uitnodigingsbrief online kunt aanvragen. Wil je dit liever niet zelf doen? Dan kun je een uitstrijkje laten maken bij de huisarts. Dit gaat via een inwendig onderzoek waarbij de huisarts een eendenbek bij je inbrengt.
De doktersassistente of de huisarts schraapt via de eendenbek met een kwastje tegen de baarmoedermond om cellen af te nemen. Deze cellen worden in een laboratorium onderzocht op het HPV-virus. Dit virus kan baarmoederhalskanker veroorzaken. De uitslag krijg je na ongeveer twee weken.
Tips bij onderzoek met een eendenbek
De meeste vrouwen vinden een inwendig onderzoek met een eendenbek ongemakkelijk. Het voelt kwetsbaar om met je benen uit elkaar in een onderzoeksstoel te liggen, en het deel van je lichaam dat het meest privé is te laten bekijken en aanraken. Ook angst voor pijn kan spanning geven, of een nare ervaring met intimiteit. Om het onderzoek toch zo soepel mogelijk te laten verlopen, volgen hier een paar tips:
- 01.
Ga voor het onderzoek naar het toilet. Vraag wel eerst even bij je arts na of je een urinemonster moet afstaan voor het onderzoek.
- 02.
Praat met je arts. Vertel het als je zenuwachtig bent of angst hebt voor inwendig onderzoek met een eendenbek. Leg uit waar je je zorgen over maakt. Misschien wil je weten welke soorten en maten eendenbekken er zijn en het instrument eerst bekijken. Soms willen vrouwen zelf de eendenbek (een deel) inbrengen. Dat kan allemaal.
- 03.
Geef het ook aan als je wilt dat je arts stap voor stap uitlegt wat hij bij je gaat doen. Daarbij kun je eventueel afspreken dat de arts de eendenbek stilhoudt of uit je vagina haalt als jij 'stop' zegt.
- 04.
Ga in de juiste houding liggen. De huisarts heeft een onderzoekstafel waar je op je rug op gaat liggen. Vervolgens schuif je je hielen dicht tegen je billen aan en laat je je knieën naar buiten zakken. Als dit voor jou ongemakkelijk voelt, kun je ook op de zij liggen met je benen naar je borst gericht. Sommige vrouwen vinden het prettiger als de eendenbek zijdelings wordt ingebracht. Een gynaecoloog heeft vaak een gynaecologische stoel, waarbij je benen in de beensteunen liggen. Je ligt met je billen op de rand van de stoel en je benen wat meer omhoog. Neem de tijd om een goede houding te vinden, dat maakt het makkelijker om te ontspannen tijdens het onderzoek.
- 05.
Glijmiddel. Vrijwel altijd wordt er (een beetje) glijmiddel gebruikt om de eendenbek makkelijker bij je te kunnen inbrengen. Dat maakt het proces minder pijnlijk. Als je weet dat je allergisch bent voor bepaalde soorten glijmiddel, neem dan je eigen glijmiddel mee en vraag of je arts dit wil gebruiken.
- 06.
Let op je ademhaling en neem de tijd. Geef jezelf de kans om (wat meer) ontspannen te worden. Adem rustig in via je neus en zorg dat je buik bol wordt op je inademing. Je buik zakt weer terug als je uitademt. Doe dit rustig een paar keer achter elkaar. Vertel je arts wanneer jij er klaar voor bent om de eendenbek in te brengen. Dan adem je in en zodra de eendenbek bij je wordt binnengebracht, adem je langzaam weer uit. Meer ontspanning = minder pijn.
Lees ook: Stress tijdens de zwangerschap, zo beperk je het
Bronnen: RIVM.nl, De Gyneacoloog.nl
