ZwangerZorg & verloskunde

Welke controles heb je tijdens je zwangerschap?

Getty Images
Getty Images
Leestijd 9 minuten
(Medisch) beoordeeld door:
karlijn draaisma
Karlijn Draaisma
Verloskundige
Lees verder onder de advertentie

Verloskundige kiezen

Zodra je weet dat je zwanger bent, kun je op zoek gaan naar een verloskundige. Als je gezond bent en er geen bijzonderheden zijn, is dit een eerstelijns verloskundige die je zelf kiest. Je kunt simpelweg de dichtstbijzijnde praktijk bellen, maar 'kijken en vergelijken' is erg zinvol.

Alle verloskundigen moeten aan dezelfde eisen voldoen, maar de visie, sfeer en werkwijze verschillen per praktijk. Zo zijn er erg grote praktijken, waar je elke keer een andere verloskundige ziet, kleine, meer persoonlijke praktijken en zelfstandig werkende verloskundigen. Hoeveel tijd er staat voor een controle kan verschillen, maar ook of de praktijk de zwangerschap en bevalling benadert als natuurlijk proces of meer met een medische insteek. Kijk wat bij je past en waar jij je in goede handen voelt.

Wanneer controle door gynaecoloog?

Soms is er specialistische zorg nodig bij de zwangerschap en bevalling. Bijvoorbeeld vanwege jouw medische situatie of omdat er een verhoogd risico is op complicaties of aandoeningen. In dat geval word je begeleid in het ziekenhuis door een gynaecoloog en een klinisch verloskundige.

Lees verder onder de advertentie

Lees ook: De eerste afspraak met de verloskundige, hoe gaat dat?

Welke controles zijn er tijdens je zwangerschap?

De verloskundige begeleidt je tijdens de zwangerschap en bevalling en in de kraamperiode. Gemiddeld kom je tijdens de zwangerschap zo'n twaalf keer op controle:

  • Eerste controle: bij 8-10 weken zwangerschap.

  • Tweede controle: bij 14-16 weken (en bij 10-12 weken de termijnecho).

  • Tussen 16 en 24 weken: elke vier weken (plus een twintigwekenecho).

  • Tussen 24 en 30 weken: elke drie weken.

  • Tussen 30 en 36 weken: elke twee weken.

  • Tussen 36 en 42 weken: elke week.

Lees verder onder de advertentie

Lees ook: Een doula bij de bevalling: wat is een doula?

Vaker op zwangerschapscontrole?

Soms is er een reden om vaker te komen, bijvoorbeeld omdat het verstandig is om jouw gezondheid of die van de baby extra in de gaten te houden. Maar je mag uiteraard ook minder vaak komen als je het niet nodig vindt.

De eerste controle tijdens je zwangerschap

Als je tussen de acht en tien weken zwanger bent, krijg je je eerste afspraak bij de verloskundige. Dit is een consult van drie kwartier tot een uur. Je partner (of iemand anders die belangrijk voor je is) mag uiteraard altijd mee naar de controles en zeker deze eerste keer is het goed als iemand die nauw betrokken is bij je zwangerschap erbij is, maar dat is niet verplicht.

Lees verder onder de advertentie

De verloskundige berekent aan de hand van de eerste dag van je laatste menstruatie de uitgerekende datum. Verder bespreekt ze je gezondheid, ziektegeschiedenis, levensstijl en eventuele eerdere zwangerschappen met je. Ook vraagt ze naar de gezondheid van je partner en jullie beide families: komen er gezondheidsklachten of erfelijke aandoeningen voor? Ze vraagt ook of je nare ervaringen hebt met intimiteit en seksualiteit. Je hoeft al deze vragen uiteraard niet te beantwoorden. De verloskundige stelt ze om een beeld te krijgen van jou en mogelijke factoren die de zwangerschap en bevalling kunnen beïnvloeden.

Handig: Check onze handige tool om je uitgerekende datum te berekenen

Lichamelijk onderzoek bij eerste controle

Bij de eerste controle doet de verloskundige ook lichamelijk onderzoek. Ze prikt bloed (of geeft een verwijzing voor het priklab) om onder meer je ijzergehalte en bloedgroep (en rhesusfactor) vast te stellen. Ze meet je bloeddruk en voelt hoe hoog de baarmoeder zit. Pas na twaalf weken kan ze ook het hartje van de baby luisteren met een doptone. Sommige verloskundigen willen ook je gewicht bijhouden en je urine controleren op diabetes, maar dat gebeurt niet altijd.

Lees verder onder de advertentie

Lees ook: Is een doptone echt veilig voor je ongeboren baby?

Voorlichting over gezonde zwangerschap

Tot slot krijg je bij de eerste afspraak voorlichting over wat je kunt doen en laten voor een gezonde zwangerschap en uitleg over prenataal onderzoek, zoals de termijnecho, de NIPT en de twintigwekenecho. De verloskundige informeert je over de voor- en nadelen, zodat je zelf kunt beslissen of je deze onderzoeken wilt. Bij een gezonde zwangerschap wordt er bij de eerste controle niet standaard een echo gemaakt.

Vervolgcontroles: tot 24 weken

Tot 24 weken zwangerschap kom je elke vier weken op controle. Bij elk bezoek controleert de verloskundige de groei van de baarmoeder, ze luistert vanaf twaalf weken het hartje van de baby en meet je bloeddruk. Verder kun je bespreken hoe het met je gaat: voel je je goed, fysiek en mentaal? Heb je zwangerschapsklachten? Hoe gaat het op je werk? Hoe ervaren jij en je partner de zwangerschap? Uiteraard mag je altijd je partner meenemen en is de verloskundige benieuwd naar jullie allebei.

Lees verder onder de advertentie

Meer lezen: Dit zijn de meest voorkomende zwangerschapskwaaltjes (en wat je er tegen kunt doen)

13 wekenecho

Zwangere vrouwen krijgen sinds 1 september 2021 twee echo's aangeboden die horen bij prenatale screening: de 13 wekenecho en de 20 wekenecho. Je beslist zelf of je deze echo's (allebei) wilt.

Lees meer: Waarom de 13 wekenecho erbij is gekomen en wat de echoscopist precies onderzoekt

Lees verder onder de advertentie

Termijnecho en twintigwekenecho

In de eerste 24 weken heb je naast de verloskundige controles recht op twee echo's. Lees hier meer over echo's tijdens de zwangerschap.

24 – 30 weken

Je komt nu elke drie weken op controle. De verloskundige meet via de buik de groei van de baarmoeder, ze luistert het hartje van de baby en controleert je bloeddruk. Verder kun je vertellen hoe het fysiek en mentaal met je gaat en vragen stellen. Lees hier wat de risico's zijn van een te hoge of te lage bloeddruk.

Lees verder onder de advertentie

30 – 36 weken

Je komt nu elke twee weken op controle en tijdens de bezoeken zal het, naast de standaard controles, vaker gaan over de bevalling. Vanaf 32 weken voelt de verloskundige aan je buik of de baby met zijn hoofdje naar beneden ligt of in stuitligging.

Sommige verloskundigenpraktijken bieden hiervoor standaard een liggingsecho aan rond 35 weken, hoewel dit eigenlijk alleen nodig is als de ligging vanaf de buitenkant niet goed te bepalen is. Ook kun je bij sommige praktijken met 30 weken een groei-echo laten maken, waarbij wordt geschat hoe groot je baby zal zijn met veertig weken. Garanties geeft dit uiteraard niet en het zegt ook weinig over hoe je bevalling zal verlopen. Veel verloskundigen zijn er daarom ook terughoudend in. Ook iets wat per praktijk verschilt, dus.

Lees verder onder de advertentie

In deze periode bespreek je met de verloskundige hoe je je bevalling voor je ziet en wat je wensen en voorkeuren zijn. Hier kan ze je informatie voor geven en daarnaast kun je je zelf inlezen, naar voorlichtingsbijeenkomsten gaan of een zwangerschapscursus volgen. Als je een geboorteplan maakt, neem je dit met de verloskundige door, zodat ze weet hoe ze jou het beste kan begeleiden.

Tip: Met deze handleiding maak je snel een goed geboorteplan

36-42 weken

Lees verder onder de advertentie

Na de 36ste week kom je wekelijks bij de verloskundige. Ze doet de gebruikelijke controles en voelt of en hoe ver de baby is ingedaald in het bekken. Sommige verloskundigen plannen ook een thuisbezoek, met name als je graag thuis wilt bevallen.

Na veertig weken kun je met de verloskundige bespreken wat je wilt doen zolang de bevalling nog niet begint. Misschien wil je een keer extra langskomen om het hartje van de baby te luisteren. Na 41 weken kan ze je voor extra controle verwijzen naar het ziekenhuis. Ze kan ook voorstellen om te strippen of de vliezen te breken.

Aan beide ingrepen zitten voor- en nadelen, die ze je zal uitleggen (of vraag ernaar), zodat je kunt beslissen wat je wilt. Ook kunstmatige inleiding kan ter sprake komen, en ook daar zijn risico's aan verbonden, zoals een grotere kans op een keizersnede. Zolang alles medisch gezien goed gaat met de baby en jou, kun je tot 42 weken rustig afwachten tot de baby vanzelf komt. Bij een eerste kind is de kans het grootst dat je in de week na de uitgerekende datum bevalt. Pas na 42 weken ben je overtijd (serotien).

Lees ook: Deze voortekenen geven aan dat de bevalling steeds dichterbij komt

De bevalling

Bij een gezonde zwangerschap en een bevalling binnen de normale termijn (tussen 37 en 42 weken) begeleidt de verloskundigenpraktijk die ook de zwangerschapscontroles deed de bevalling. Komt de baby te vroeg (vroeggeboorte) of is de bevalling met 42 weken nog niet begonnen? Dan is er een medische indicatie en wordt de zorg overgedragen aan de gynaecoloog.

Bij de meeste verloskundigenpraktijken weet je niet van tevoren welke verloskundige je bevalling begeleidt. Het is dan maar net wie er dienst heeft. Wil je er (vrijwel) zeker van zijn dat je de hele zwangerschap én bij je bevalling één vaste verloskundige ziet die de tijd neemt om een vertrouwensband met je op te bouwen? Dan kun je op zoek gaan naar een zelfstandig werkende en/of caseload verloskundige die dit aanbiedt.

Ook een optie: je kunt een doula in de arm nemen als extra steun tijdens je zwangerschap en bevalling.

Zwangerschapscontroles voorbereiden

Bij de controles mag je je verloskundige al je vragen stellen, wensen bespreken en misschien spelen er ook zorgen of angsten waar je het over wilt hebben. Het is handig om ze van tevoren op te schrijven, want soms gaan de controles snel en sta je ineens alweer buiten. Je mag je verloskundige overigens ook altijd tussen de controles door bellen met vragen en zorgen.

Meer lezen: De meest voorkomende angsten rondom de bevalling en hoe je ermee omgaat

Centering Pregnancy

Steeds meer verloskundigenpraktijken bieden Centering Pregnancy aan, waarbij de reguliere controles worden gecombineerd met een groepsbijeenkomst met andere zwangere vrouwen. Dit gebeurt onder leiding van de verloskundige. Lees meer over Centering Pregnancy.

Wanneer naar de gynaecoloog?

Als er complicaties zijn of als de verloskundige extra onderzoek nodig vindt, verwijst ze je door naar de gynaecoloog. Bijvoorbeeld als je bloeddruk te hoog is of als ze vermoedt dat je erg veel vruchtwater hebt. Je krijgt dan soms ook extra diagnostische echo's. Als de uitslagen in het ziekenhuis goed zijn en er geen reden is voor extra medische zorg, kun je gewoon terug naar je eerstelijns verloskundige. Soms kan dat ook als je gezondheid (met medicatie) weer onder controle is. Blijven de medische klachten, dan nemen de gynaecoloog en de klinisch verloskundigen de zorg over tot na de bevalling.

Vergoeding door de zorgverzekering

Verloskundige begeleiding wordt vergoed vanuit het basispakket. Je kunt zelf een verloskundigenpraktijk kiezen en je hebt geen verwijzing van de huisarts nodig. Wil je buiten de reguliere prenatale screening om en zonder medische indicatie echo's laten maken (bijvoorbeeld een vroege geslachtsbepaling of pretecho)? Dan worden deze meestal niet vergoed door de zorgverzekeraar.

Tip: Dit moet je regelen qua verzekeringen als je zwanger bent

Op zoek naar een verloskundige?

Via de KNOV kun je een verloskundigenpraktijk bij jou in de buurt vinden. Laat je niet alleen leiden door afstand, maar bekijk ook de websites van de praktijken of bel voor informatie om te zien welke het beste bij je past. Mocht je tijdens de zwangerschap toch liever naar een andere praktijk willen, dan mag je altijd overstappen.

Lees ook: Kraamzorg regelen, zo doe je dat

Bronnen: De Verloskundige, Opvoedinformatie, CJG