Buikpijn en zwanger: wat is normaal en wat niet?

Buikpijn en zwanger

Tijdens je zwangerschap draait alles om je buik. Niet zo gek, want er gebeurt heel wat daarbinnen. Je baarmoeder groeit enorm in een paar maanden tijd, waardoor je andere organen in de verdrukking (en in opstand) komen. En dan zijn er nog de zwangerschapshormonen die door je lijf gieren. Al die veranderingen kunnen zorgen voor een gevoelige buik of pijntjes, zoals bandenpijn en harde buiken. Hoort er allemaal bij, máár: heftige buikpijn is niet normaal als je zwanger bent.

Welke buikpijn is normaal in de zwangerschap?

De meeste buikklachten tijdens de zwangerschap zijn gelukkig niet ernstig en de pijn verdwijnt meestal snel. Onschuldige oorzaken kunnen zijn:

1. 1

   Buikkramp bij de innesteling
   Na de bevruchting duurt het ongeveer 5 tot 7 dagen voordat de bevruchte eicel de baarmoeder bereikt. Eenmaal in de baarmoeder zal het embryo zich proberen te hechten aan de baarmoederwand, zodat het daar verder kan groeien. Tijdens deze innesteling kan er een bloedvaatje worden geraakt, waardoor je een bloeding krijgt. Dit wordt een innestelingsbloeding genoemd. Soms gaat dit gepaard met een krampgevoel in de baarmoeder, oftewel: innestelingspijn. Sommige vrouwen omschrijven het als een menstruatie-achtige pijn.

2. 2

   Groeiende baarmoeder
   Aan het einde van je zwangerschap is je baarmoeder 500 keer zo groot en bijna 20 keer zo zwaar als daarvoor. Dit betekent dat je organen dus flink plaats moeten maken. In het eerste trimester kun je bovendien buikpijn krijgen vanwege het oprichten van de baarmoeder. Oftewel: die begint te groeien vanuit een meer liggende stand naar een meer staande stand. Dat kan een krampachtig gevoel geven.

3. 3

   Bandenpijn
   Je baarmoeder wordt door banden van bindweefsel, vergelijkbaar met spieren, op zijn plaats gehouden. Die banden zijn verbonden met je bekken. Tijdens je zwangerschap, als je baarmoeder groeit, komen ze onder spanning te staan. Zeker rond de twintigste week, wanneer de baarmoeder bij veel zwangere vrouwen een groeispurt inzet, rekken de banden flink uit. Hierdoor kun je last hebben van bandenpijn: een zeurende, maar soms ook stekende buikpijn rondom het schaambot.

4. 4

   Obstipatie, opgeblazen gevoel en winderigheid
   Tijdens je zwangerschap kun je last hebben van obstipatie, ook wel verstopping genoemd. Dit komt door een veranderde hormoonhuishouding in je lichaam. Het hormoon progesteron verslapt de spieren in je darmwand, waardoor je moeilijker naar de wc kunt en het soms zelfs pijn kan doen. Obstipatie kan ook buikklachten geven als buikpijn of een opgeblazen gevoel en winderigheid.

5. 5

   Harde buiken
   We spreken van een harde buik als tijdens de zwangerschap je buik opeens hard of gespannen aanvoelt. Dit komt door het samentrekken van je baarmoeder. De baarmoeder is eigenlijk een grote spier, die net als andere spieren kan aanspannen en ontspannen. Tijdens de bevalling moet de baarmoeder hard werken om de baarmoedermond groter te maken voor de komst van je baby. Hier wordt tijdens de zwangerschap al voor geoefend: je baarmoeder trekt onregelmatig samen, wat een vervelend of gespannen gevoel kan geven. Dat verklaart waarom harde buiken ook wel oefenweeën worden genoemd. Harde buiken kunnen zonder enige aanleiding plaatsvinden, maar kunnen ook getriggerd worden door bepaalde prikkels. Lees ook: hoe herken je voorweeën?

6. 6

   Brandend maagzuur
   Brandend maagzuur is een veel voorkomende zwangerschapskwaal: maar liefst 7 op de 10 zwangere vrouwen herkent het. Je kunt er al in het eerste trimester last van krijgen, door de veranderende hormonen. Zo zorgt progesteron ervoor dat je spieren wat verslappen, waaronder de sluitspier van je slokdarm. Hierdoor werkt dit klepje minder goed en kan er wat maagzuur uit je maag lekken. Later in de zwangerschap wordt brandend maagzuur veroorzaakt doordat je groeiende kind de druk op je maag opvoert. Daardoor kan wat maagzuur in de slokdarm terechtkomen, met een pijnlijk, brandend gevoel tot gevolg.

7. 7

   Zwangerschapsmisselijkheid
   De oorzaak van zwangerschapsmisselijkheid is niet precies bekend. Waarschijnlijk speelt het hormoon hCG, dat je lichaam in de eerste weken van je zwangerschap in flinke hoeveelheden aanmaakt, een belangrijke rol. Zodra je hormoonspiegel wat meer in evenwicht is en je lichaam aan de veranderingen gewend is, gaat zwangerschapsmisselijkheid meestal over. Dat is doorgaans na twaalf tot zestien weken. Zo'n 20 procent van de vrouwen blijft de hele zwangerschap last houden van misselijkheid. Kun je door de misselijkheid niet meer goed functioneren en gaat het niet vanzelf over? Er bestaat ook zoiets als hyperemesis gravidarum (HG), oftewel extreme zwangerschapsmisselijkheid. Dat kan ernstig zijn, dus ga dan vooral naar de huisarts.

8. 8

   Voorweeën
   Voorweeën zijn samentrekkingen van de baarmoeder. Tijdens zo'n voorwee wordt de baarmoedermond week gemaakt, om zich voor te bereiden op de bevalling. Dit betekent niet dat de baarmoedermond zich al gaat openen, dat gebeurt pas later tijdens de ontsluitingsweeën. Voorweeën zeggen dan ook niets over wanneer de bevalling daadwerkelijk begint. Ze kunnen wel wat buikpijn geven, maar houden gelukkig niet lang aan: vaak dertig tot veertig seconden. Kijk niet gek op als ze soms een paar uur lang om de drie minuten komen en daarna weer een tijd wegblijven.

Hoe voelt een echte wee?

Buikpijn verlichten

Als de buikpijn niet zo heftig is en je weet waar het vandaan komt, kun je zelf de pijn proberen te verlichten. Dat doe je bijvoorbeeld door:

• te ontspannen in een warm bad

• iemand over je rug te laten wrijven

• in de foetushouding op de bank of in bed te liggen met een warme kruik of kussen tegen je buik

• lichte lichaamsbeweging te doen, zoals rustig wandelen of zwemmen

• een paracetamol in te nemen. Lees wel goed de bijsluiter

Ernstige oorzaken van buikpijn

Buikpijn is dus meestal onschuldig, maar het kan ook een ernstige oorzaak hebben. De pijn is dan meestal heftig en komt voor in combinatie met andere klachten. Als je twijfelt, bel dan altijd je verloskundige of je huisarts. Een ernstige oorzaak van buikpijn kan zijn:

1. 1

   Miskraam
   Bij een miskraam is vaginaal bloedverlies vaak het eerste symptoom. Dit wordt dan enkele uren tot enkele dagen later gevolgd door buikpijn. Vaak lijkt die op (flinke) menstruatiepijn, maar zeker later in de zwangerschap kan de pijn bij een miskraam ook voelen als lichte weeën. Ontdek je bloed in de wc of in je ondergoed, neem dan altijd contact op met je huisarts of verloskundige. Bloedverlies hoeft zeker niet altijd een miskraam te betekenen; soms is het onschuldig.

2. 2

   Blaasontsteking
   Een blaasontsteking is op zichzelf niet gevaarlijk, ook niet als je zwanger bent. Maar het kan wel een gevaar vormen als je je niet op tijd laat behandelen. Een verwaarloosde blaasontsteking kan overgaan in een nierbekkenontsteking, dat kan zorgen voor hoge koorts, pijn rond de nieren en overgeven. Dit is gevaarlijk voor jou én je kind. Ook kan een blaasontsteking in je laatste trimester vervroegd weeën opwekken. Bel de huisarts voor een urinetest als je last hebt van:
   – zeer vaak moeten plassen
   – koorts
   – de urine kan troebel zijn
   – de urine kan bloed bevatten
   – een branderig gevoel tijdens het plassen (hoewel dit bij zwangere vrouwen niet altijd wordt gevoeld)

3. 3

   Zwangerschapsvergiftiging
   Zwangerschapsvergiftiging kun je tijdens je zwangerschap of zelfs na de bevalling krijgen, en het kan grote gevolgen hebben voor jou en je baby. Door de (extreem) hoge bloeddruk die ermee gepaard kan gaan, bestaat het gevaar dat de placenta wordt aangetast. Je baby krijgt dan minder zuurstof en voedingsstoffen binnen en zijn nier- en leverfunctie kan verslechteren. Ook bij de moeder is er een risico dat de nieren en lever niet goed meer functioneren. Klachten die op zwangerschapsvergiftiging kunnen wijzen, zijn een oplopende bloeddruk, hoge buikpijn, hoofdpijn, het vasthouden van vocht en lichtflitsen of sterretjes zien. Twijfel je? Neem dan meteen contact op met de verloskundige of huisarts.

4. 4

   Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
   Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap nestelt een bevruchte eicel zich niet in je baarmoeder, maar daarbuiten. Je merkt er in eerste instantie weinig van: als er klachten ontstaan, is dat pas tussen de vijfde en twaalfde zwangerschapsweek. Mogelijke symptomen zijn:
   – spontane buikpijn aan één kant, meestal zeurend, maar soms ook acuut
   – uitstralende pijn naar rug, schouders of bovenbenen
   – vaginaal bloedverlies
   – misselijkheid en/of braken
   – flauwvallen
   Een eicel die zich buitenbaarmoederlijk heeft genesteld, kan nooit uitgroeien tot een kind. Als de eicel zich bovendien in een van de eileiders bevindt, kan deze knappen wanneer de zwangerschap te ver vordert. Dit kan een levensbedreigende bloeding veroorzaken. Ook kun je een eierstok verliezen, waardoor de kans om opnieuw zwanger te raken kleiner wordt.

5. 5

   Loslaten placenta (moederkoek)
   De placenta (moederkoek) is een orgaan dat zich tijdens je zwangerschap in de baarmoeder ontwikkelt. Het is van levensbelang voor je nog ongeboren kind, want alles wat jij eet en drinkt, komt via je bloed en placenta bij je baby terecht. Ook zuurstof komt zo bij je kind. Zonder gezonde placenta, geen gezonde baby.
   
   Na een bevalling zal je placenta, onder invloed van hormonen, loslaten: de nageboorte. In zeer zeldzame gevallen laat de placenta echter al los vóórdat je baby is geboren. Dat kan geleidelijk gebeuren, maar ook acuut. Als je terugkerende pijn hebt in je onderbuik en je buik extreem hard aanvoelt, kan het op een loslatende placenta duiden. Dit kan samengaan met bloedverlies, maar dat is niet altijd het geval. Een acute loslating gaat wel gepaard met hevige buikpijn en meestal veel bloedverlies. In beide gevallen is de situatie levensbedreigend, dus bel altijd je verloskundige of huisarts als je een van de bovenstaande klachten hebt of twijfelt.

Wanneer bel je de dokter?

Als je vermoedt dat de buikpijn tijdens je zwangerschap een serieuze oorzaak heeft, neem dan altijd contact op met je huisarts of verloskundige. Het is belangrijk dat je in elk geval contact opneemt met je huisarts of verloskundige als je ernstige buikpijn hebt of pijn ervaart in combinatie met:

• koorts

• misselijkheid of overgeven

• koude rillingen

• licht gevoel in je hoofd

• pijn tijdens het plassen

• afwijkende vaginale afscheiding

• bloedverlies

Lees ook: Van aambeien tot zwangerschapsdementie: alle zwangerschapskwaaltjes waar je last van kunt krijgen