Wat is een stuitligging?
Aan het eind van de zwangerschap, vanaf ongeveer 32 weken, gaan de meeste baby's met hun hoofd naar beneden liggen om zich klaar te maken voor de geboorte. Dit heet de hoofdligging. Op die manier kan je baby tijdens de bevalling het makkelijkst door je bekken. Bij een stuitligging ligt je baby niet met zijn hoofd, maar met zijn billen (stuit) naar beneden. Dit kan een iets grotere kans op complicaties geven tijdens en na de bevalling.
Verschillende soorten stuitligging
Er zijn verschillende vormen van stuitligging:
Onvolkomen stuitligging
De baby ligt met zijn billen tegen de baarmoedermond en zijn benen omhoog gestrekt langs zijn lichaam.Volkomen stuitligging
De baby zit in kleermakerszit in de buik, met gebogen benen en zijn voeten gekruist.Half (on)volkomen stuitligging
De baby ligt met één gebogen been en één been omhoog langs zijn lichaam.Voetligging
De benen van de baby liggen naar beneden, met zijn voeten onder zijn billen. De voeten liggen het laagst.
Baby's draaien tot 36 weken
Het grootste deel van de zwangerschap ligt een baby regelmatig met zijn hoofd boven en zijn billen beneden. Baby's draaien regelmatig in de baarmoeder en veranderen daarom vaak van ligging, soms wel tot 36 weken. Rond de 30 weken ligt zo'n 25-30 procent van de baby's bijvoorbeeld nog in een stuitligging. Vier weken later ligt gemiddeld nog maar 3 tot 4 procent in stuitligging.
Hoe voelt het als een baby in een stuitligging ligt?
Misschien voel je zelf dat je baby in een stuitligging ligt. Bijvoorbeeld door getrappel in je bekken of doordat zijn hoofdje tegen je ribben drukt. Maar je hoeft een stuitligging niet te voelen. Bij een onvolkomen stuitligging liggen de benen van de baby immers omhoog en voel je de voetjes aan de bovenkant van je buik.
Wat is de oorzaak van stuitligging bij een baby?
Drie tot vier procent van de baby's ligt bij de geboorte met de billen naar beneden. Waarom een baby in een stuitligging ligt, is meestal niet duidelijk. Bij ongeveer 85 procent van de stuitliggingen is er geen verklaring. Wel komt het vaker voor in deze situaties:
bij een vroeggeboorte
bij een meerlingzwangerschap
bij een laagliggende of voorliggende placenta
bij sommige afwijkingen aan de baarmoeder
bij een aangeboren afwijking bij de baby
Liggingsecho
De verloskundige kan de ligging van je baby meestal door de buikwand heen voelen. Soms lukt dit minder goed, bijvoorbeeld door een dikkere of gespannen buikwand. Je kunt dan een liggingsecho krijgen om goed te zien hoe je baby in de baarmoeder ligt. Ook wordt er gekeken naar de positie van de placenta, de grootte van de baby, de hoeveelheid vruchtwater en of er vleesbomen of andere afwijkingen zijn die de ingang van het bekken blokkeren. Misschien ziet de echoscopist een oorzaak voor de stuitligging, maar meestal is dit niet het geval.
Wat te doen bij baby in stuitligging?
Je baby kan zowel vaginaal als via een keizersnede geboren worden, terwijl hij in stuit ligt. Maar de risico's voor de baby zijn bij de bevalling wel het kleinst bij een vaginale geboorte in hoofdligging. Ligt je baby in stuit? Dan zijn dit manieren waarop hij toch nog naar hoofdligging kan draaien:
- 1
Afwachten: je baby heeft met 36 weken niet veel ruimte meer en de hoeveelheid vruchtwater neemt af. De kans dat je baby nog spontaan draait, wordt steeds kleiner. Maar het is niet onmogelijk. Dit hangt bijvoorbeeld ook af van de hoeveelheid vruchtwater en of het je eerste zwangerschap is of een volgende.
- 2
Uitwendige versie: een gynaecoloog of verloskundige (versiekundige) draait de baby van stuit- naar hoofdligging.
Zo wordt een baby gedraaid met een versie
Ligt je baby in stuit, dan kan hij onder gunstige omstandigheden – en als je het zelf wilt – worden gedraaid. Soms doet een verloskundige dit, als ze ook is opgeleid tot versiekundige. Je kunt ook worden doorverwezen naar een andere verloskundige of gynaecoloog, die hier veel ervaring mee hebben.
Bij een uitwendige versie lig je op je rug op de onderzoeksbank. Het is belangrijk dat je blaas leeg is, dat je zo ontspannen mogelijk ligt en dat je je buikspieren ontspant. De versiekundige of gynaecoloog probeert je baby via je buikwand vast te pakken en te draaien.
Het draaien geeft weinig risico voor de baby. Zijn hartslag kan er even door vertragen of versnellen. Heel soms (bij ongeveer 4 op de 1.000 baby's die een versie ondergaan) herstelt de hartslag zich niet goed na de versie en is daarna een keizersnede nodig.
Voor de zwangere vrouw kan de versie gevoelig en soms pijnlijk zijn. Het is logisch dat je het ook heel spannend vindt. Het helpt vaak als je geduldige uitleg krijgt en de tijd krijgt om te ontspannen. Als de versie wordt gedaan in het ziekenhuis, wordt er vooraf een echo gemaakt en achteraf meestal ook een hartfilmpje. Soms krijg je in het ziekenhuis ook medicatie om de baarmoeder te ontspannen.
Wanneer draaien stuitligging?
De meest geschikte zwangerschapsduur om een baby te draaien, is rond de 36 weken. Gebeurt het eerder, dan is er kans dat de baby weer terugdraait. In principe kan het draaien tot vlak voor de bevalling, maar dat hangt onder meer af van de hoeveelheid vruchtwater en de geschatte grootte van de baby.
Wat is de kans dat baby in stuitligging draait bij versie?
Gemiddeld slaagt een uitwendige versie bij ongeveer 4 tot 6 van de 10 baby's. Gaat het om je eerste kind? Dan is de slagingskans iets minder groot, omdat je baarmoeder en buikwand nog stevig zijn en er minder ruimte is om te draaien. Bij een tweede of derde kind is de kans dat je baby in stuitligging bij een versie draait een stuk groter, omdat er meer ruimte is. Verder hangt de kans van slagen af van de hoeveelheid vruchtwater, de ligging van de placenta en de zwangerschapsduur.
Is je baby in hoofdligging gedraaid, dan liggen alle opties voor je bevalling weer open. Je kunt dan makkelijker kiezen voor een thuisbevalling of een poliklinische bevalling.
Moxa bij stuitligging
Er zijn ook alternatieve methodes die je (naast een uitwendige versie) kunt proberen om je baby te helpen draaien als hij in stuitligging ligt. Dit kan vanaf 33 weken zwangerschap. Deze methodes zijn veilig en niet pijnlijk, zolang je ze onder professionele begeleiding doet en in overleg met je verloskundige of gynaecoloog.
- 1
Behandeling met moxa is onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunst, net als acupunctuur. Hierbij verwarmt de behandelaar een acupunctuurpunt met smeulende moxa (kruidenstick). Volgens onderzoek naar moxa bij stuitligging van het Erasmus Medisch Centrum, is de kans dat een baby draait na deze behandeling bijna twee keer zo groot.
- 2
De methode Spinning Babies bestaat uit oefeningen en houdingen om asymmetrie te corrigeren in de spieren en banden in het bekkengebied. Zo komen het bekken en de baarmoeder in een betere positie, wat meer bewegingsruimte voor de baby kan geven. Ga hiervoor altijd naar een opgeleide instructeur.
- 3
Een chiropractor of fysiotherapeut kan de stand van je bekken verbeteren met specifieke houdingen en technieken. Dit kan de baby meer ruimte geven om te draaien.
Sommige zorgverzekeraars vergoeden deze behandelingen (deels), afhankelijk van je aanvullende pakket. Informeer hiernaar bij je eigen zorgverzekering.
Stuitbevalling of keizersnede
Als het draaien niet is gelukt of als de baby terugdraait, weeg je samen met de gynaecoloog af of je het beste vaginaal kunt bevallen of via een keizersnede. Daarbij bekijk je de volgende factoren:
Zijn er redenen waarom je beter niet kunt bevallen met een keizersnede?
Zijn er redenen die een vaginale bevalling lastig of onmogelijk maken, zoals een voorliggende placenta?
Hoe is een eventuele vorige bevalling verlopen?
Is er reden om aan te nemen dat je een baby verwacht met een relatief groot hoofd?
75 tot 80 procent van de baby's in stuitligging worden geboren via een keizersnede. Bij het overgrote deel is dit een geplande keizersnede
Lees ook: de voor- en nadelen van een vaginale bevalling en een keizersnede als je baby in stuit ligt
Bevallen met een stuitligging
Een bevalling van een baby in stuitligging wordt in de verloskunde gezien als een variant op een normale bevalling: in plaats van het hoofd komen de billen eerst. Omdat er bij een stuitbevalling meer risico's zijn dan bij een bevalling van een baby in hoofdligging, is het advies om te bevallen in het ziekenhuis. Daar is medische hulp stand-by, mocht het nodig zijn.
Mogelijke complicaties kind stuitbevalling
Twee op de honderd kinderen worden na een stuitbevalling opgenomen op de couveuseafdeling. Bij ongeveer één procent van de baby's die in stuit worden geboren, treden beschadigingen op zoals een botbreuk, een zenuwbeschadiging of een hersenbloeding.
Bronnen: De Verloskundige, Verloskundige Utrecht-West, Catharina Ziekenhuis, Degynaecoloog.nl, UMCG
