Alles over de navelstreng

De navelstreng verbindt tijdens de zwangerschap je baby met de placenta. Wat is de functie van de navelstreng? En wat gebeurt er met de navelstreng na de bevalling?

Wat is de navelstreng?

Als je 6 weken zwanger bent, ontstaat er een verbinding tussen de placenta en je baby: de navelstreng. Dit taaie ‘snoer’ bevat drie vaten: twee slagaders (arteriae umbilicales) voor de toevoer van zuurstofarm bloed vanaf het hart van je baby naar de placenta en een ader (vena umbilicalis) die zuurstof en voedingsstoffen naar je baby brengt. De bloedvaten in de navelstreng worden beschermd door de gelei van Wharton. Deze dikke, geleiachtige substantie zorgt ervoor dat de navelstreng niet dichtgedrukt wordt als je ongeboren baby met de navelstreng speelt of deze in de knoop raakt.

Lees ook: Cordring, wat is het en wat zijn de voordelen?

De navelstreng groeit net als je baby gedurende de zwangerschap. Bij een volgroeide baby is de navelstreng ongeveer 50 cm lang en ongeveer 2 cm dik. Is je baby geboren, dan wordt de navelstreng meestal direct doorgeknipt. Het gedeelte dat aan de buik van je baby blijft zitten, droogt in en vormt later de navel.

Tip: In het kraampakket zit alles wat je nodig hebt om je baby direct na de geboorte te verzorgen. Bestel je kraampakket bij je verzekeraar, of bestel hier een kraampakket.

Functie van de navelstreng

De navelstreng is tijdens de zwangerschap de onmisbare verbinding tussen je baby en de placenta (moederkoek). De placenta neemt voedingsstoffen en zuurstof op uit jouw bloed en brengt die via de twee slagaders in de navelstreng naar je baby. Ook komen zo hormonen en antistoffen bij je baby terecht. Deze beschermen je baby tot nog ongeveer drie maanden na de geboorte tegen allerlei infecties.

In tegenovergestelde richting is de navelstreng ook belangrijk. Het bloed van je baby gaat namelijk via een ader in de navelstreng naar de placenta. Hier worden afvalstoffen en koolzuur eruit gefilterd die vervolgens via de bloedbaan naar jouw nieren en longen gaan om te worden uitgescheiden.

Navelstreng met maar 1 slagader: SUA

Niet alle baby’s hebben trouwens drie navelstrengvaten. Bij 1% van de baby’s bestaat de navelstreng maar uit twee vaten: een slagader en een ader. Dit wordt ook wel SUA genoemd, een Single Umbilical Artery. Meestal zorgt dit niet voor problemen, al is er wel een verhoogd risico op afwijkingen zoals aan het nierbekken en een groeiachterstand.

Navelstreng doorknippen of laten uitkloppen of een lotusbevalling

Traditioneel klemt de verloskundige of gynaecoloog de navelstreng direct na de bevalling af met een navelklem. Daarna wordt de navelstreng, vaak door de vader, met een schaar doorgeknipt. Dit wordt afnavelen genoemd. Wees niet bang, je baby voelt hier niets van, want er lopen geen zenuwen door de navelstreng.

Steeds vaker wordt ervoor gekozen om na de geboorte zo’n 2 tot 3 minuten te wachten met het aanbrengen van een navelklem en het doorknippen van de navelstreng. Soms zelf langer. Dit wordt het uitkloppen van de navelstreng genoemd, omdat er wordt gewacht tot de hartslag van de baby niet meer voelbaar is in de navelstreng. Zeker voor premature baby’s kan dit voordelen hebben voor de gezondheid. Het bloed dat nog in de placenta zit (zo’n 30%) heeft zo de tijd om naar de baby te stromen, wat onder andere de kans op bloedarmoede verkleint. Maar ook voor voldragen, gezonde baby’s kan het voordelen hebben. Zo geeft het de baby de tijd om te wennen aan het zelf ademhalen. Een mogelijk nadeel van het laten uitkloppen is dat het de kans vergroot dat een baby geel gaat zien (geelzucht), maar dit is gelukkig meestal niet ernstig.

Je kunt ook kiezen voor een lotusbevalling. Dit houdt in dat de navelstreng na de bevalling niet wordt doorgeknipt, maar dat er wordt gewacht totdat deze helemaal is opgedroogd en er na een paar dagen (of weken) vanzelf afvalt. Tot die tijd blijft je baby dus verbonden met de placenta.

Ben je zwanger en wil je graag een lotusbevalling of de navelstreng na de bevalling laten uitkloppen, dan kun je dit op laten nemen in jouw bevallingsplan. Dit geldt ook voor navelstrengbloeddonatie.

Meer weten? De voor- en nadelen van een lotusbevalling

Navelklem of navelveter

In plaats van een navelklem kan je er ook voor kiezen om de navelstreng met een navelveter of naveltouwtje af te binden. Sommige ouders vinden dit babyvriendelijker dan een plastic navelklem. Je kunt ook kiezen voor een gehaakte navelveter, bijvoorbeeld in de vorm van een bloem of hart.

Zo’n navelveter moet je op een speciale manier om de navelstreng knopen. Vaak zit er een gebruiksaanwijzing bij, maar het is slim om tijdens je zwangerschap al aan de verloskundige te vragen of zij zo’n veter kan en wil knopen.

Het nadeel van een navelveter is dat er een kans bestaat dat de navelveter de navelstreng onvoldoende afsluit, waardoor de navelstreng blijft bloeden. Ook kan een navelveter breken, dus het is verstandig om er voor de zekerheid twee bij je te hebben.

Lees meer: Zo werkt: navelstreng doorbranden in plaats van knippen

Navelstompje

Nadat de navelstreng is doorgeknipt, blijft er een restje aan de buik van je baby zitten: het navelstompje. Dit stompje droogt al snel in, wordt hard, kleurt zwart en verschrompeld vervolgens. Tussen de 5 en 14 dagen na de geboorte valt het stompje er vanzelf af. Wat achterblijft is een litteken: de navel.

Navelstompje verzorgen

Het is belangrijk om het navelstompje van je baby goed schoon en droog te houden. Het navelstompje droogt het snelst als er lucht bij komt. Je kunt het stompje gewoon wassen met water. Droog het stompje daarna voorzichtig en zorg ervoor dat de luier de navel niet bedekt. Mocht het stompje loszitten, dan kun je het met een pleister vastplakken op de buik. Trek het navelstompje er nooit af, maar wacht altijd tot het er vanzelf afvalt.

Als de rand van de navel rood en opgezwollen is, kan je baby een infectie hebben. Soms ruikt de navel dan ook vies. Neem in dat geval contact op met je verloskundige.

Meer weten: Zo herken je een navelbreuk bij je baby

Navelstrengbloed opslaan of doneren

Navelstrengbloed is bloed dat na het doorknippen van de navelstreng achterblijft in de navelstreng en de placenta (moederkoek). In navelstrengbloed zitten stamcellen die belangrijk kunnen zijn bij de behandeling van allerlei ernstige ziektes. Je kunt er daarom voor kiezen om navelstrengbloed te laten afnemen na de bevalling en vervolgens te laten opslaan of doneren. Wil je dit doen, bespreek dit dan tijdig met de gynaecoloog of verloskundige.

Het afnemen van het bloed gebeurt nadat de navelstreng is doorgeknipt dus je baby merkt hier niets van. Voor de opslag van de stamcellen betaal je jaarlijks een vast bedrag (plus een eenmalige startprijs). Doneer je het navelstrengbloed, dan wordt het bewaard totdat ergens op de wereld iemand die ernstig ziek is ermee geholpen kan worden. Als je thuis bevalt, kun je geen navelstrengbloed doneren, dit is alleen mogelijk bij een ziekenhuisbevalling.

Meer weten? Kijk dan op stamcelbanknederland.nl

Lees meer: Nieuwe trend: je navelstreng bewaren of doneren

Gesponsord

De top 5 merken autostoeltjes

Complicaties met de navelstreng

Tijdens de zwangerschap of bevalling kunnen er complicaties met de navelstreng ontstaan, al komt dit gelukkig weinig voor. Mogelijke complicaties zijn:

Knoop in de navelstreng
Tijdens het bewegen van je baby kan er een lus in de navelstreng ontstaan. Gaat je baby hier vervolgens met zijn hele lijfje doorheen, dan ontstaat er een knoop. Vaak zijn dit losse knoppen, waar geen druk op staat en die ongevaarlijk zijn. Een knoop in de navelstreng wordt dan ook niet behandeld. Het wordt pas gevaarlijk als de knoop wordt aangetrokken tijdens de zwangerschap of de bevalling. Je baby krijgt dan te weinig of geen zuurstof meer, doordat de vaten in de navelstreng worden dichtgedrukt. In zo’n geval krijg je een keizersnede.
Navelstrengomstrengeling
De navelstreng is aan het eind van de zwangerschap zo’n 50 centimeter lang. De kans bestaat dan dat de navelstreng rondom de nek van je baby komt te zitten. Dit noemen we navelstrengomstrengeling. Is de navelstreng één keer om de nek van je baby gedraaid, dan zorgt dit meestal niet voor problemen en kan je baby gewoon geboren worden. Merkt de verloskundige of gynaecoloog na de geboorte van het hoofd dat de navelstreng om het nekje zit, dan wordt de navelstreng met de vingers van het nekje gehaald. Soms lukt dat niet en dan moet de navelstreng nog voordat het lijfje geboren is, worden doorgeknipt.Bij een meervoudige omstrengeling is, vooral tijdens de bevalling, de kans op complicaties groter. In zo’n geval kan er tijdens de zwangerschap besloten worden tot een keizersnede.
Uitzakking navelstreng
Bij uitzakking van de navelstreng (ook wel navelstrengprolaps genoemd) ligt een gedeelte van de navelstreng onder de baby en komt deze tijdens de bevalling als eerste in het geboortekanaal. Het gewicht van je baby drukt dan de navelstreng dicht. Het gevolg: je baby krijgt geen voedingsstoffen en zuurstof meer. In dit geval moet er onmiddellijk worden ingegrepen. Gelukkig komt deze levensbedreigende complicatie zelden voor (bij 0,2% van de geboortes).

Lees meer: 10x bijzondere weetjes over de navelstreng

Bronnen: de Gynaecoloog, Jeugd en gezin Utrecht