Wat zijn tepelkloven?
Tepelkloven zijn een van de meest voorkomende borstvoedingskwaaltjes. Het zijn pijnlijke scheurtjes of wondjes aan of rond de tepel, die uiteindelijk kunnen gaan bloeden. Het kan zo veel pijn doen dat je onmogelijk ontspannen kunt voeden, waardoor je tegen de voedingen kunt gaan opzien. De voornaamste oorzaak is dat je baby – één keer, vaker of standaard – niet goed aan de borst drinkt.
Tepelkloven of pijnlijke tepels?
In principe hoort borstvoeding geven geen pijn te doen. Toch kan het in het begin (zeker in de eerste dagen na de bevalling) een onaangename uitdaging zijn – ook zonder tepelkloven. Het toeschieten van de melk kan een tintelend of prikkend gevoel geven. Je tepels zijn het happen en zuigen bovendien niet gewend, waardoor ze (over)gevoelig kunnen zijn. Het bindweefsel van de tepels moet wat opgerekt worden.
De eerste week zijn de tepels ook gevoeliger door hormonen. Het zuigen kan zelfs pijnlijk aanvoelen. Dat is normaal, maar het zou tegen het eind van de kraamweek beter moeten gaan. Houdt de pijn aan? Vaak is er dan sprake van tepelkloven.
Lees ook: Goed aanleggen in 3 stappen, zo pak je dat aan
Hoe kun je tepelkloven herkennen?
Een pijnlijke tepel betekent dus niet altijd dat je tepelkloven hebt. Veel moeders hebben in het begin last van gevoelige tepels. Ook zijn er andere borstvoedingskwaaltjes die pijn kunnen veroorzaken. Hoe weet je dan of je tepelkloven hebt?
Tepelkloven herken je door scheurtjes of bloedende wondjes aan of rondom je tepels. Als je tepelkloven hebt, blijven je tepels de hele voeding – en soms ook tussendoor – pijn doen. Meestal verergert de pijn zelfs.
Tepelkloven en bloed in de melk
Tijdens het voeden kan een tepelkloof iets gaan bloeden. Dat je baby dan een klein bloed binnenkrijgt is niet erg. Het kan zijn dat er wat bloed in de melk zit die hij uitspuugt. Misschien schrik je daarvan, maar het kan dus geen kwaad voor de gezondheid van je baby.
Tip: Een voedingskussen kan ondersteuning bieden bij het aanleggen van je baby
Hoe ontstaat een tepelkloof?
Tepelkloven ontstaan vaak in de eerste week van de borstvoeding. Je bent dan nog aan het oefenen met aanleggen en je baby moet goed leren aanhappen. Dat kost tijd. De tepels zijn niet gewend aan het voeden, waardoor de huid kapot kan gaan. De kloven verschijnen bijna altijd doordat de baby niet goed aan de borst is aangelegd.
Ook als je baby een te korte tongriem of spruw heeft, of als jij een schrale huid hebt (bijvoorbeeld door zeepgebruik) of eczeem op je tepels, kun je kloven krijgen.
De meest voorkomende oorzaken van tepelkloven op een rij zijn:
-
Verkeerde aanlegtechniek: dit is oorzaak nummer één.
-
Spruw: te herkennen aan een witte aanslag (spikkels) op de tong van je baby.
-
Stuwing: in het begin kunnen je borsten pijnlijk en gespannen zijn doordat de borstvoeding op gang komt.
-
Gebruik van tepelhoedjes: soms kunnen tepelhoedjes het voeden makkelijker maken, maar ze kunnen ook voor problemen zorgen.
-
Wrijving en irritatie: bijvoorbeeld door te strakke kleding of een slecht zittende beha.
-
Het vochtig blijven van je tepels: bijvoorbeeld bij natte zoogkompressen.
-
Een te kort tongriempje bij je baby.
-
Verkeerd kolven.
Tepelkloven door kolven
Tepelkloven kunnen ook ontstaan als je kolft. Het kolven gebeurt dan niet op de juiste manier. De zuigkracht van de kolf is bijvoorbeeld te hoog afgesteld, het borstschild is te groot of te klein of verkeerd op de borst geplaatst.
Soms kan de tepel geïnfecteerd raken met een bacterie of een schimmel. Als de tepel geïnfecteerd is met een schimmel, is het mondje van de baby dat meestal ook (bijvoorbeeld bij spruw).
Lees ook: Een kort tongriempje, doorknippen of beter van niet?
Tepelkloven door tepelhoedjes
Tepelhoedjes zijn bedoeld om de tepel te beschermen tijdens het voeden, maar vaak verergeren ze de tepelkloven juist. De huid van je tepels blijft er vochtig door en daardoor is je huid gevoeliger voor beschadigingen. Bovendien zorgt een tepelhoedje er vaak niet voor dat een baby beter gaat aanhappen.
Wanneer de drinktechniek de oorzaak is van de tepelkloven, los je dit met tepelhoedjes dus niet op. Ook drinkt de baby de borst zo niet helemaal leeg, waardoor je kans hebt op stuwing. Dat zorgt er weer voor dat je baby moeilijker kan aanhappen – en dus voor nieuwe kloven.
Lees ook: Stuwing, wat kun je ertegen doen?
Kun je tepelkloven voorkomen?
Voorkomen lukt niet altijd, maar je kunt wel van alles doen om de kans op tepelkloven te verkleinen.
- 01.
De baby goed aanleggen is het belangrijkst. Een kraamverzorger of lactatiekundige kan je hierbij helpen. Verdiep je – het liefst vóór je begint met borstvoeding – al in verschillende aanlegtechnieken en borstvoedingshoudingen.
- 02.
Voelt het voeden ongemakkelijk of pijnlijk, haal je baby dan van de borst en leg hem opnieuw aan. Let erop dat hij goed hapt en laat hem niet zachtjes sabbelen met je tepel half in zijn mond.
- 03.
Veel moeders zweren tijdens de borstvoedingsperiode bij een tepelzalf die uit 100% lanoline bestaat. Zo'n zalf verzacht en verzorgt de tepel. Je hoeft 'm er voor het voeden niet af te halen (door het wegvegen kunnen juist nieuwe kloofjes ontstaan).
- 04.
Was je borsten niet met zeep en laat ze aan de lucht drogen in plaats van ze droog te wrijven met een handdoek.
- 05.
Gebruik geen zoogkompressen met een plastic laagje en draag liever geen beha of shirt van synthetische stof. Het plastic (polyester) dat erin zit verwerkt bevordert vochtophoping, schimmelvorming en tepelkloven.
- 06.
Vervang zoogkompressen regelmatig. Doorweekte kompressen houden je huid vochtig en daardoor zijn je tepels gevoeliger voor beschadigingen.
- 07.
Draag geen beha of shirt waarvan de naad net over je tepel loopt.
- 08.
Slaap zonder beha. Als je erg lekt, kun je er een handdoek onder leggen.
- 09.
Vermijd stuwing. Je baby kan dan moeilijker aanhappen. Dit vergroot de kans op tepelkloven.
Wat te doen tegen tepelkloven?
Als je toch tepelkloven hebt gekregen, kun je verschillende dingen doen om de pijn te verzachten. Het kan een paar dagen tot een paar weken duren voordat tepelkloven genezen zijn. Zo kun je tepelkloven behandelen:
-
Smeer een tepelkloven zalf. Smeer na elke voeding een zalf met 100% gezuiverde lanoline op en rond je tepel. Deze zalf is natuurlijk en geeft bijna nooit allergische reacties. Neem wat van de zalf tussen duim- en wijsvinger en wrijf 'm warm. Smeer daarna uit over de tepel. De zalf verzorgt en laat wondjes sneller genezen. Je hoeft de zalf niet te verwijderen voor de voeding. Smeer de tepel na elke voeding opnieuw in.
-
Verander je houding. Probeer bij het voeden je houding iets te veranderen, waardoor je baby uit een minder pijnlijk gedeelte van de tepel drinkt.
-
Geef je kind op tijd de borst. Hoe hongeriger hij is, hoe gretiger hij zuigt. Begin met voeden uit de minst pijnlijke borst.
-
Probeer ondanks de pijn ontspannen te blijven. Als je baby voelt dat je gespannen bent, kan dat het aanleggen lastiger maken.
-
Aarzel niet om hulp van een lactatiekundige in te schakelen. Samen kunnen jullie kijken naar de drinktechniek en het aanleggen. Of bel of mail de gratis landelijke telefonische hulpdienst van borstvoedingsorganisatie La Leche League.
Als je niet meer kunt, maar niet wilt stoppen
Als je geen borstvoeding meer wilt of kunt geven door de pijn, maar er ook niet mee wilt stoppen, kun je gaan kolven. Is je ene borst er beter aan toe dan de andere? Probeer je baby dan nog aan één kant zelf te voeden. Lukt dat ook niet, dan kolf je beide borsten.
Kolven kan een tijdelijke oplossing zijn. Zodra je tepels weer geheeld zijn, kun je proberen of je verder wilt met borstvoeding geven. Met de hand kolven is minder pijnlijk en zachter voor je tepels dan kolven met een kolfapparaat.
Kijk uit voor een borstontsteking
Als een tepelkloof gaat ontsteken, kun je het beste zo snel mogelijk een lactatiekundige inschakelen, want je loopt dan het risico op een borstontsteking.
Lees ook: 15 moeders vertellen hoe borstvoeding geven écht is
Podcast 'Ouders van Nu vraagt door': Borstvoeding
Dit doet borstvoeding met je borsten
Bronnen: La Leche League, Centrum voor Borstvoeding
