Kolven: wanneer, hoe vaak en hoe lang?

Wat is kolven?

Kolven betekent dat je je baby niet rechtstreeks aan je borst laat drinken, maar dat je de melk uit je borsten haalt. Dit doe je met een borstkolf en dat lijkt op een soort pompje. Met een borstkolf imiteer je de zuigende beweging van je baby. Op die manier probeer je de toeschietreflex op te wekken en melk uit je borst te laten stromen. De melk wordt opgevangen in een flesje dat aan de kolf vastzit. Die melk kun je in de koelkast of diepvries bewaren. Je kunt de melk later opwarmen en uit een fles aan je baby geven, maar iemand anders kan dat ook doen als jij weg bent.

Tip: De draadloze Elvie kolf is mega populair, maar is-ie echt het geld waard? Lees hier de uitgebreide review.

Waarom kolven?

Er kunnen allerlei redenen zijn om je moedermelk af te kolven in plaats van je baby de borst te geven. Je kunt gaan kolven omdat je:

• Verlof voorbij is. Je gaat weer aan het werken en kunt dus niet meer bij elk voedmoment van je baby zijn. Borstvoeding combineren met werken kan lastig en wennen zijn, maar je werkgever hoort je hierin te steunen en kolven op het werk makkelijk te maken. Bespreek de mogelijkheden van kolven op werk met je werkgever. Tip: Kolven op het werk, dit zijn je rechten.

• De melkproductie op peil wilt houden of wilt vergroten. Door vaker te voeden of kolven stimuleer je de melkproductie. Ook als de productie lastig op gang komt, kun je door te kolven meer melk gaan aanmaken.

• Een melkvoorraad wilt. Door te kolven kun je een melkvoorraad aanleggen voor momenten dat je je baby zelf geen borstvoeding kunt geven.

• De deur uit gaat/moet. Bijvoorbeeld naar een afspraak waar je je baby niet mee naartoe kunt nemen. Of als je even zonder hem weg wilt.

• Baby zelf (nog) niet aan je borst kan drinken. Heb je een premature baby die nog te weinig energie heeft om uit de borst te drinken? Of heeft je baby moeite met drinken uit je borst? Dan kun je moedermelk kolven en het via de sonde of met de fles geven.

• Tepelkloven hebt. Als je last hebt van tepelkloven, kan het pijn doen als je baby aan je borst drinkt. Hetzelfde geldt voor een borstontsteking. Soms is het dan fijn om tijdelijk de voedingen af te kolven in plaats van je baby aan de borst te laten drinken. Het is wel belangrijk te achterhalen waarom de tepelkloven ontstaan.

• Even rust wilt. Borstvoeding geven is erg intensief. Als je kolft, kun je ook eens een voeding aan je partner overlaten. Dan kun jij even een paar uur achter elkaar slapen.

Tip: Op zoek naar een goede borstkolf? Hier vind je goede borstkolven van verschillende merken.

Kolven na alcohol en medicijnen?

Als je alcohol hebt gedronken of bepaalde medicijnen hebt geslikt, kun je je baby tijdelijk geen borstvoeding geven. Uiteraard ook niet de melk die je dan kolft: die moet je weggooien. De alcohol en stoffen in bepaalde medicijnen zijn schadelijk voor je baby. Heb je melk op voorraad die je eerder hebt gekolfd, dan kun je die natuurlijk wel geven.

Lees ook: Voeding tijdens borstvoeding: dit kun je beter wel en niet eten

Hoe lang kolven?

Hoe lang je moet kolven om genoeg melk te hebben voor je baby, verschilt per moeder. Neem in elk geval genoeg tijd, zodat je je goed kunt ontspannen. Als je te gehaast bent, gaat het toeschieten van de melk minder makkelijk. Daardoor gaat het kolven ook lastiger en langzamer. Er zijn verschillende manieren om de toeschietreflex op te wekken als je gaat kolven. Deze simpele, rustgevende methode werkt meestal wel: denk als je gaat kolven aan je baby of kijk naar een foto van hem. Vaak is het gevoel dat je hiermee oproept al genoeg om de melk te doen toestromen.

Hoe vaak kolven?

Hoe vaak je kolft op een dag, hangt af van hoe vaak je baby bij je zou drinken als jullie samen zouden zijn. Als je bijvoorbeeld een hele dag werkt, is dat al snel drie keer. Maar als je bij iemand op bezoek gaat en je baby niet meeneemt, kan één keer kolven genoeg zijn. Ga je aan het werk, dan is het handig om borstvoeding te geven voordat je de deur uitgaat en zodra je weer thuiskomt. Dat scheelt kolven op je werk.

Lees ook: Alles wat je moet weten over borstvoeding in de eerste week

Verschillende manieren van kolven

Je kunt op verschillende manieren kolven. Wat voor jou het meest geschikt is, hangt van een aantal dingen af:

• waarom je gaat kolven

• waar je meestal gaat kolven

• hoe vaak je gaat kolven

• hoe lang je gaat kolven

• hoeveel geld je aan een kolf kunt besteden

• of je de kolf kunt lenen, huren of kopen

1. Kolven met de hand

Eigenlijk is dit best voor de hand liggend en het is simpeler dan het misschien lijkt. Zorg dat je een schone, bij voorkeur gesteriliseerde kan bij de hand hebt om de melk in op te vangen. Was je handen goed en wrijf ze warm.

Masseer eerst kort je borst. Beweeg je vingers met een lichte druk ritmisch en cirkelvormig om de tepelhof heen, zodat alle melkkanalen worden gestimuleerd en de melk uit de borsten begint te druppelen of stromen.

Pak je borst vast met je duim aan de bovenkant en je vingers aan de onderkant, zodat je hand een letter 'C' om je borst vormt. Probeer zoveel mogelijk het klierweefsel te omvatten. Plaats je vingers ongeveer 2,5 cm achter je tepel. Duw met je hand je borst tegen je ribbenkast aan. Knijp in je borst en trek vervolgens de hele borst iets naar voren. Herhaal deze beweging achter elkaar. Het is de bedoeling dat je vingers op dezelfde plek blijven en niet richting de tepel wrijven.

Ter verduidelijking kun je ook dit filmpje bekijken over kolven met de hand.

2. Kolven met een handkolf

Bij het gebruik van een handkolf bepaal je zelf de zuigkracht en het ritme. Een handkolf waarbij het opvangflesje direct aan het borststuk zit, werkt het prettigst. Je plaatst het borststuk (dat lijkt op een trompet) om de top van de borst en beweegt de zuiger aan de achterkant heen en weer. Zo veroorzaak je een vacuüm dat lijkt op het zuigen van de baby. Je kunt het ritme variëren.

De melk komt in het opvangflesje terecht en je kunt meteen aflezen hoeveel melk je hebt afgekolfd. Soms passen er gangbare typen zuigflessen op de kolf, zodat de melk meteen in het flesje komt dat je je baby kunt geven. Van sommige handkolven kun je makkelijk een elektrische kolf maken, door er een kleine motor en adapter bij te kopen.

Er is ook een handkolf waarbij je geen zuiger heen en weer hoeft te bewegen, maar waar een knijpmechanisme aan zit, vergelijkbaar met dat van een plantenspuit. Je kunt deze knijpkolf met één hand bedienen. Dit gaat overigens niet altijd even makkelijk, vooral niet als je kleine handen hebt. Het kan wel een fijn apparaatje zijn om als reservekolf achter de hand te hebben.

3. Kolven met een elektrische kolf

Elektrische kolven zijn er in vele soorten en maten. Er zijn enkele en dubbele kolfsets en er bestaan kolfbeha's waarmee je in combinatie met een elektrische kolf handsfree kunt kolven. Ook zijn er wearable kolfapparaten die je ín je beha kunt dragen. Daarnaast is er een type kolf dat in een bijbehorende schoudertas past, zodat je hem onopvallend kunt meenemen. Hou er wel rekening mee dat de meeste elektrische borstkolven geluid maken. Sommige vrouwen vinden dat vervelend. Laat je vooraf goed informeren welke kolf voor jou het meest geschikt is.

Ga je een paar weken of langer kolven? Dan kan een dubbele elektrische kolfset iets voor je zijn. Dat scheelt de helft van de tijd, maar deze dubbele elektrische kolfset is wel een stuk duurder dan een enkele elektrische kolfset.

Als je problemen hebt met de borstvoeding, als je kind een paar weken in het ziekenhuis moet blijven of als je een kind hebt met een lichamelijk probleem, is het raadzaam om een kolf te huren. Professionele huurkolven zijn extra krachtig om de borstvoeding op gang te kunnen brengen en te houden. Het bijbehorende afkolfsetje moet je kopen. Heb je het elektrische deel niet meer nodig, dan hou je een handkolf over. Door die weer te voorzien van een kleine motor en een adapter, heb je een praktische, kleine elektrische kolf. Handig als je gaat werken, bijvoorbeeld. Die kleine elektrische kolven zijn ook te koop, eventueel als dubbele kolf.

Bekijk hier waar je nog meer op kunt letten bij het aanschaffen van een borstkolf.

Hoe gekolfde melk geven en bewaren?

Je kunt je baby de afgekolfde melk meteen geven. Als hij zijn fles niet helemaal leegdrinkt, kun je de rest in de koelkast bewaren tot de volgende voeding. Je mag de melk dan nog één keer opnieuw opwarmen. De melk die je op je werk (of op een andere plek) hebt gekolfd, kun je vijf tot acht dagen in de koelkast bewaren. Lees meer over bewaren van moedermelk.

Weinig melk bij kolven

Het is helemaal niet gek als er bij de eerste paar keer kolven nog weinig melk uit je borsten komt. Het is een kwestie van wennen. Zoek een rustige plek op en denk tijdens het kolven aan je baby. Je kunt ook juist naar een saaie serie kijken. Het gaat erom dat je je ontspant en dat werkt voor iedereen op een andere manier.

Merk je na een paar keer kolven dat je toeschietreflex niet goed op gang komt en komt er nog steeds weinig melk? Neem dan contact op met een lactatiekundige. Zij kan je adviseren over allerlei manieren om het kolven makkelijker te maken. Ook kan ze met je kijken of oxytocine-neusspray een optie voor je is. Je gebruikt de spray voor het kolven. De oxytocine activeert de toeschietreflex, zodat de melk makkelijker kan stromen. De spray kun je via de huisarts krijgen.

Hoeveel ml kolven is normaal?

Veel vrouwen vragen zich af hoeveel ml melk kolven normaal is. Voor tien dagen tot twee weken na je bevalling worden de volgende hoeveelheden beschouwd als 'normaal':

• Meer dan 750 ml per 24 uur is ideaal

• 350 tot 500 ml per 24 uur is gemiddeld

• Minder dan 350 ml per 24 uur is weinig/laag

Tips als kolven niet lukt

Bij sommige vrouwen lukt kolven meteen, voor anderen is het lastiger om genoeg melk te kolven. De volgende tips kunnen je helpen:

1. 01.

   Masseer je borsten. Masseer met draaiende bewegingen of schud je borsten heen en weer terwijl je voorovergebogen staat. Ook kun je er vanaf de bovenkant tot aan je tepel overheen strijken en er zachtjes op tikken. Wees wel altijd voorzichtig. Het weefsel van je borsten en tepels is gevoelig en als je te hardhandig te werk gaat, kan het weefsel geïrriteerd raken en kun je blauwe plekken oplopen.

2. 02.

   Kolf als je volle borsten hebt, meestal heb je in de ochtend de meeste melk. Probeer genoeg tijd tussen het kolven en de borstvoeding van je baby te plannen. Je borsten hebben tijd nodig om weer melk te produceren.

3. 03.

   Stel je kolfapparaat goed in. Een elektrisch kolfapparaat werkt met zuigkracht en een zuigritme en beide kun je instellen. Als de zuigkracht te laag is en het zuigritme te hoog, is het moeilijk om genoeg melk te kolven. De ideale combinatie verschilt per vrouw. Kijk hoe je het apparaat zo kunt afstellen dat het voor jou werkt, dit is een kwestie van uitproberen en oefenen. Je kunt ook kiezen voor een kolfapparaat waarbij kracht en ritme automatisch goed op elkaar afgestemd zijn. Kom je er niet uit, vraag dan hulp van een lactatiekundige.

4. 04.

   Koop passende borststukken. Als de borststukken of -schilden te groot of te klein zijn voor je tepels, kunnen je tepels of tepelhoven beschadigen en werkt de zuigkracht van het kolfapparaat niet goed. Vaak kun je een passend borststuk vinden in de winkel waar je het kolfapparaat hebt gekocht. Bij twijfel kan een lactatiekundige meekijken. Je kunt ook contact opnemen met de fabrikant van het kolfapparaat en vragen of er andere borststukken te koop zijn.

5. 05.

   Drink en eet voldoende. Als je te weinig drinkt en/of eet, kan je melkproductie verminderen. Het is overigens een fabeltje dat je extra melk moet drinken om je melkproductie te stimuleren. Bij sommige vrouwen lukt het meteen, maar voor andere vrouwen is het lastiger om voldoende melk te kolven.

Kolven op het werk

Wil je borstvoeding blijven geven als je weer aan het werk gaat? Dat kan door op je werk te kolven. Het is goed om te weten dat je wettelijk voedingsrecht hebt om je baby onder werktijd te voeden of voor hem te kolven. Geef dit van tevoren wel aan, zodat je werkgever zich erop kan voorbereiden. Voor jou is het handig om thuis al te oefenen met kolven, voordat je dat op je werk doet. Jij moet aan het kolven wennen, maar je baby ook. Niet alle baby's accepteren een flesje met gekolfde melk. Zeker niet als de fles niet door jou wordt gegeven, maar door de oppas of iemand van de kinderopvang.

Veel vrouwen vinden het prettig om – als ze weer aan het werk zijn – drie keer per dag te kolven. Bijvoorbeeld 's ochtends, tijdens de lunch en in de middag. Verder is het handig om je baby vlak voor je naar je werk gaat en zodra je uit je werk komt borstvoeding te geven.

Prenataal kolven

Prenataal kolven houdt in dat je tijdens de zwangerschap met de hand colostrum, de eerste moedermelk, afkolft om hiervan voorraad op te bouwen. Deze melk, rijk aan voedingsstoffen en immuunfactoren, kan van groot nut zijn voor de baby direct na de bevalling, vooral als directe borstvoeding om verschillende redenen niet mogelijk is.

Hier zijn enkele redenen en overwegingen rondom prenataal kolven:

Doel van prenataal kolven

• Colostrum Voorziening: Prenataal kolven wordt soms gedaan om colostrum, de eerste melk die rijk is aan voedingsstoffen en immunologische stoffen, beschikbaar te hebben voor de baby direct na de geboorte.

• Terugvallen in de Zorg: Het kan nuttig zijn als er verwachte complicaties zijn bij de baby na de geboorte, waarbij de baby niet direct aan de borst kan drinken.

• Moeilijkheden Met Borstvoeding: Bij vrouwen die eerder problemen hebben gehad met borstvoeding of waarbij van tevoren complicaties worden verwacht.

Overwegingen en voorzorgsmaatregelen

• Medisch Advies: Het is cruciaal om prenataal kolven alleen te doen na overleg met een verloskundige of arts, omdat het soms kan leiden tot samentrekkingen van de baarmoeder.

• Tijdstip: Vaak wordt aanbevolen om pas na 37 weken zwangerschap te beginnen, omdat het eerder risico's kan inhouden.

Praktisch

• Gebruik de Hand: Vaak wordt aanbevolen om prenataal met de hand te kolven in plaats van met een pomp.

• Opslag: Zorg ervoor dat colostrum op de juiste manier wordt opgevangen en bewaard, meestal in speciale spuiten en in de vriezer opgeslagen voor gebruik na de geboorte.

Wil je toch minderen met borstvoeding geven? Zo kun je borstvoeding het beste afbouwen.

Bron: Amsterdam UMC, Radboud UMC, La Leche League, Isala

Podcast 'Ouders van Nu vraagt door': Borstvoeding