Alles over het embryo: de eerste acht weken van je baby

Wat is een embryo?

De eerste acht weken van je leven, gerekend vanaf de bevruchting, was je een embryo. Embruon is het oud-Griekse woord voor 'ongeboren vrucht', daarom noemen we een embryo ook wel een vruchtje. Een bevruchte eicel doorloopt verschillende stadia voordat het een embryo is, en voordat je aan een zwangerschapstest kunt zien dat je in verwachting bent:

1. 01.

   Fase 1: Nadat de spermacel de eicel is binnengedrongen en de celkernen zijn versmolten (de bevruchting), begint de eerste celdeling. De bevruchte eicel (zygote) splitst zich totdat er een braam-achtig klompje cellen ontstaat. Dit wordt morula genoemd.

2. 02.

   Fase 2: Door samentrekkingen van de eileiderwand verplaatst de morula zich richting de baarmoeder, waar hij vier tot vijf dagen na de bevruchting aankomt. Hij heet dan blastocyste.

3. 03.

   Fase 3: Na de innesteling in de baarmoeder (zes tot tien dagen na de bevruchting) beginnen de cellen aan de buitenkant van de blastocyste (de trofoblast) het begin van de placenta en de vliezen te vormen. De cellen aan de binnenkant van de blastocyste (de embryoblast) zijn embryonale stamcellen, die zich kunnen ontwikkelen tot alle cellen van het menselijk lichaam. Deze cellen worden het embryo.

Waar nestelt een embryo zich in?

De innesteling van het embryo is essentieel voor de zwangerschap: pas als dat is gelukt, kan het embryo verder groeien. Als het embryo in de baarmoeder aankomt, maakt het contact met het endometrium. Dit is het baarmoederslijmvlies dat de binnenkant van de baarmoeder bedekt. Gedurende de cyclus is dit baarmoederslijmvlies geschikt gemaakt voor de innesteling. De cellen van het embryo hechten zich aan de cellen van het endometrium en het embryo graaft zich vervolgens in. Op de plek van de innesteling ontstaat uiteindelijk de placenta.

Innesteling embryo na vruchtbaarheidsbehandeling

Als je zwanger wordt met behulp van ivf of icsi, worden er met een follikelpunctie eicellen uit je eierstokken gehaald, om in de dagen erna in een laboratorium te worden bevrucht. Als hieruit een embryo ontstaat, wordt dit drie tot vijf dagen na de punctie in je baarmoeder geplaatst. Het embryo is dan nog een blastocyste en bestaat uit ongeveer acht cellen. Als het embryo zich innestelt, ben je zwanger. Dit innestelen van het embryo gebeurt binnen enkele dagen na de terugplaatsing.

De embryonale fase

Tot een ongeboren baby zo'n acht weken oud is, wordt hij een embryo genoemd. Dit is de embryonale fase. Aan het eind van de embryonale fase ben je tien weken zwanger. Dat komt omdat de zwangerschapsduur wordt berekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie en niet vanaf de bevruchting, die pas ongeveer twee weken daarna plaatsvindt als je een eisprong hebt. è Na tien weken zwangerschap wordt een embryo, foetus genoemd. Check met deze handige tool je exacte uitgerekende datum.

Ontwikkeling van de placenta

Om te kunnen groeien, heeft een embryo voedingsstoffen nodig die hij krijgt van de moeder. In de embryonale fase ontwikkelen zich een placenta en een navelstreng, die met twaalf weken zwangerschap pas volop werken. Maar hoe komt een embryo aan zuurstof en voedingsstoffen voordat hij dit via de placenta en de navelstreng krijgt? Eerst krijgt het embryo glucose en zuurstofgas uit kliercellen in de baarmoederwand. Dit neemt het embryo op via chorionvlokken, die uit het buitenste vlies (het chorion) van de vruchtzak groeien en het baarmoederslijmvlies binnendringen. Op deze plek ontwikkelt zich de placenta, die de opname van zuurstof en voedingsstoffen uit het bloed van de moeder langzaam overneemt.

Van kiemschijf tot kikkervisje

Hoe die groei van een embryo verloopt? Een embryo lijkt in het prille begin nog helemaal niet op een baby. Het ziet er uit als een platte schijf met drie lagen: de kiemschijf. Elke laag bevat het 'bouwplan' van verschillende organen en andere essentiële onderdelen van het lichaam:

• De laag aan de buitenkant heet het ectoderm – hieruit ontwikkelen zich onder andere het zenuwstelsel, de ogen en de huid.

• De laag aan de binnenkant is het endoderm – dit worden onder andere het ademhalingsstelsel en het spijsverteringskanaal.

• Daartussen zit het mesoderm – hieruit ontstaan onder andere het skelet, de spieren, het hart, de bloedcellen en de nieren.

Doordat de verschillende lagen niet allemaal even snel groeien, verandert de schijf al snel in een C-vormige cilinder. Als het embryo drie weken oud is (na vijf weken zwangerschap), ziet hij eruit als een klein krom kikkervisje, met een hoofd, rug en staart. Die ene bevruchte eicel waar het mee begon, zijn er bij 3 weken enkele tienduizenden.

Embryo met 5 weken: hartje en hersenen

Vanaf week vijf van de zwangerschap ontstaan vanuit de neurale buis het ruggenmerg en de hersenen; samen het centrale zenuwstelsel dat alle processen in het lichaam gaat aansturen. De wervelkolom ontstaat uit de somieten. Kleine mesodermale weefselblokjes.

De neurale buis heeft genoeg foliumzuur nodig om goed dicht te groeien, daarom is het belangrijk om dit de eerste tien weken van de zwangerschap te slikken en er het liefst al mee te beginnen zodra je gaat proberen zwanger te worden. In deze periode ontstaan ook het hartje en het begin van de bloedsomloop, die zich de komende weken verder gaat ontwikkelen. Met een inwendige echo kun je het hartje van het embryo al zien kloppen.

Wist je dat foliumzuur voor mannen ook aan te raden is? Deze vitamine is goed voor de zaadkwaliteit en dus voor de vruchtbaarheid.

Embryo met 6 en 7 weken: gezichtje en ledematen

Na zes weken zwangerschap ontwikkelen zich contouren van het gezicht. De eerste aanleg van de ogen zie je het duidelijkst, maar het hoofdje begint ook voorzichtig vage vormen van een neus, kaak en wangen te vertonen. Bekijk hier ook de video: de ontwikkeling van het gezicht van een baby in de baarmoeder.

Met zeven weken heeft het embryo al piepkleine neusgaatjes, hoewel een duidelijke neus nog ontbreekt. Vanaf acht weken zwangerschap zie je ook het allereerste begin van oorontwikkeling. Net zo snel beginnen zich ledematen te vormen. In week zes zitten er nog knopjes op vier plekken van de romp, in week zeven groeien daar al kleine armpjes en beentjes uit. Het stadium garnaal is alweer voorbij. Je zult het later nog vaak verzuchten over je opgroeiende kind: wat gaat het snel. Maar dat geldt het allermeest in de tijd dat hij een embryo is.

Is je embryo een jongen of een meisje?

Pas rond 16 weken zwangerschap kun je een geslachtsbepaling laten doen, maar bij de samensmelting van zaadcel en eicel ligt al vast of je een zoon of een dochter krijgt. Het ligt er maar net aan of de spermacel een X- of een Y-chromosoom levert. Na de zevende week komt er bij jongetjes testosteron vrij, wat ervoor zorgt dat wat bij meisjes de clitoris is, harder gaat groeien en een penis vormt. Wist je dat bij meisjes foetussen de clitoris ook uitsteekt?

Ook ontwikkelen zich onder invloed van testosteron testikels. Bij meisjes is die testosteron-boost er niet en blijft de clitoris klein. In plaats van testikels krijgen zij later eierstokken. Bekijk hier de bijzondere animatie: zo ontwikkelt een embryo zich in een jongen of meisje.

Pas in de foetale fase wordt ook aan de buitenkant zichtbaar of er een piemeltje ontstaat of niet. Met de nub-theorie kun je al in de twaalfde week het geslacht van je kind voorspellen. Deze methode biedt 75 procent zekerheid. Lees hier hoe dat precies zit.

8 weken: het superbrein van een embryo

Een embryo is met 8 weken zwangerschap ruim één centimeter groot en bestaat voor zo'n beetje de helft uit hoofd. Dat komt omdat de hersenen razendsnel groeien: met zo'n achtduizend hersencellen per seconde, die wonderlijk genoeg precies weten bij welk van de drie hersendelen (hersenstam, limbisch systeem en voorbrein) ze moeten gaan horen.

Dit piepkleine powerbrein gaat de verdere ontwikkeling van je baby regelen, maar ontwikkelt zelf ook voortdurend door. De hersenen laten het kleine lijfje van het embryo, waarin nu ook een skelet van kraakbeen ontstaat, al een beetje bewegen. Daar voel je uiteraard nog niets van, maar het is wel te zien op een echo. Alle spieren zijn ook al aangelegd. Dit zijn de standaardecho's die je tijdens je zwangerschap krijgt.

Zwemvliezen

Een embryo bij 9 weken zwangerschap lijkt al echt op een mensje. Zijn ruggetje wordt rechter, van het kikkervissenstaartje is niets meer te zien en zijn gezicht krijgt nu een echt neusje, mond, oogleden en oorschelpen. Ook de tien vingertjes en tien teentjes, die je later eindeloos samen zult tellen, zijn er al. Eerst lijken de handen en voeten nog op zwemvliezen, maar het dunne weefsel tussen de vingers en tenen verdwijnt vanzelf als ze verder groeien gedurende week tien.

Check hier: dit is wat een embryo per week in de baarmoeder hoort.

Kwetsbare fase afgevinkt

Na tien weken zwangerschap heb je een echt klein spruitje qua formaat - de kruin-stuit lengte is nu 3 centimeter - en is de basis af. De belangrijkste organen zijn er en die beginnen te functioneren. Er is nog een heleboel werk aan de winkel wat betreft groei en rijping, maar de meest kwetsbare fase zit erop. Daarmee neemt ook de kans op een miskraam sterk af.

Vanaf nu is je kind geen embryo meer, maar wordt hij tot aan zijn geboorte een foetus genoemd. Hoewel 'baby' eigenlijk wel veel gezelliger klinkt, toch?

Termijnecho

Het is voor jou handig om te weten wanneer je bent uitgerekend, zodat je je op de komst van je baby kunt voorbereiden. Maar ook voor de verloskundige is het belangrijk om je uitgerekende datum te weten. Aan de hand van je zwangerschapsduur controleert ze of je baby zich goed ontwikkelt. Als je baby nog een embryo is, kan de verloskundige je uitgerekende datum berekenen aan de hand van de eerste dag van je laatste menstruatie. Met de Ouders van Nu-tool kun je zelf je uitgerekende datum berekenen.

Rond tien weken zwangerschap kan de uitgerekende datum preciezer worden bepaald, aan de hand van de termijnecho. De echoscopist kan nu aan metingen van het embryo (of nu eigenlijk: de foetus) zien hoe lang je zwanger bent. Dit is meestal betrouwbaarder voor de berekening van de uitgerekende datum dan de eerste dag van je laatste menstruatie. De termijnecho valt dus min of meer samen met het einde van de embryonale fase.

Wil je eens zien hoe je baby zich ontwikkelt van embryo tot foetus? Deze video brengt dit prachtig in beeld.

Video: van bevruchting tot baby

Bron: Freya