Wat is hyperemesis gravidarum (HG)?
Hyperemesis betekent overmatig (hyper) braken (emesis) tijdens de zwangerschap. Net zoals bij de algemene zwangerschapsmisselijkheid ben je misselijk en moet je braken. Maar HG is een ziekte, en echt een ander verhaal dan de misselijkheid waar de meeste zwangere vrouwen last van hebben. Als de zwangerschapsmisselijkheid je leven zodanig beïnvloedt dat je niet meer normaal kunt functioneren, is er sprake van hyperemesis gravidarum (HG).
Lees meer: acupunctuur tegen zwangerschapsmisselijkheid, hoe werkt dat?
Algemene zwangerschapsmisselijkheid herken je aan deze symptomen
Misselijkheid is een van de bekendste kenmerken van een zwangerschap en meer dan vijftig procent van de zwangere vrouwen heeft er in meer of mindere mate last van. Dit komt doordat je het zwangerschapshormoon hCG aanmaakt, dat ervoor kan zorgen dat je je beroerd voelt. Dit zijn de kenmerken van gangbare zwangerschapsmisselijkheid:
-
Je moet af en toe overgeven, vaak in de ochtend.
-
Een misselijk gevoel, op verschillende momenten van de dag.
-
Met vlagen voel je je echt ziek, maar tussendoor ben je weer beter.
-
De klachten worden minder of verdwijnen meestal rond de vierde maand van de zwangerschap.
-
Je hebt geen of nauwelijks gewichtsverlies.
-
Afwisselend lukt (kleine beetjes) eten wel, daardoor voel je je beter.
Wat zijn de symptomen van hyperemesis gravidarum?
Hoewel gewone zwangerschapsmisselijkheid ook erg vervelend kan zijn, zijn de kenmerken van HG veel heftiger:
-
Je geeft heel vaak over (de hele dag door, niet alleen in de ochtend).
-
Je bent vrijwel continu extreem misselijk (soms ook met kokhalzen, zonder veel te braken).
-
Gewichtsverlies (je valt circa 5 tot 20% af van het gewicht dat je voor je zwangerschap had)
-
Een snelle hartslag
-
Gevoelig voor beweging, licht en geluid. Televisie kijken kan er al voor zorgen dat je moet overgeven.
-
Duizeligheid en moeite met recht lopen
-
Gevoelig voor geuren
-
Extreme vermoeidheid, je bent zo zwak dat je niet meer in staat bent om te werken, het huishouden te doen of voor je kinderen te zorgen.
-
Uitdroging, donker urine
-
Brandend maagzuur en pijn in je keel
-
Verward zijn, je coördinatie of evenwicht verliezen (dit kan duiden op uitdroging)
-
De klachten gaan niet over of verminderen niet in de vierde maand van de zwangerschap.
Lees ook: Kunnen vrouwen in het eerste trimester écht beter ruiken?
Wat is de oorzaak van HG?
Waarom krijgt de ene vrouw wel last van HG en de andere niet? Een overgevoelige reactie op het zwangerschapshormoon hCG speelt mee, maar dit is niet de enige oorzaak van HG. Na 20 weken zwangerschap is de hoeveelheid hCG immers flink gedaald, maar sommige vrouwen hebben dan nog steeds last van zeer ernstige zwangerschapsmisselijkheid.
Verschillende wetenschappelijke onderzoeken zien een link tussen HG en de hoeveelheid van het hormoon GDF15. Dit hormoon activeert het gedeelte in de hersenen dat misselijkheid en braken veroorzaakt. Ook erfelijkheid zou een rol spelen: had je moeder last van HG, dan heb jij drie keer zoveel kans op een HG-zwangerschap.
Ook bij een meerlingzwangerschap is er een verhoogd risico op HG. Daarnaast kan stress veel invloed hebben op HG en klachten verergeren. Het lastige is dat het misselijk zijn, en de gevolgen ervan voor het dagelijks leven, op zich al stressvol is voor vrouwen met HG.
Tips: Zo beperk je stress tijdens je zwangerschap
Hoe ziet de behandeling van een HG zwangerschap eruit?
De behandeling van hyperemesis gravidarum kan erg verschillen. Het belangrijkste is dat je toch wat eten en drinken binnen kunt krijgen. Ook zijn er verschillende medicijnen tegen misselijkheid en braken die je voorgeschreven kunt krijgen.
Helpt dit niet voldoende, of zijn er tekenen van uitdroging, dan word je opgenomen in het ziekenhuis. Soms voor een dag, soms iets langer. In het ziekenhuis krijg je een infuus met vocht en zouten. Wordt het braken niet minder, dan kan ook sondevoeding nodig zijn. Bij twee tot drie op de honderd vrouwen met zwangerschapsmisselijkheid is ziekenhuisopname nodig.
In het uiterste geval, als je ook sondevoeding niet kunt binnenhouden, is er een mogelijkheid om voedingsstoffen via een soort infuus in je bloed toegediend te krijgen. Dit infuus moet met een kleine chirurgische ingreep worden geplaatst. Als je hierdoor opknapt, kun je vaak naar huis om de behandeling daar voort te zetten.
De meeste vrouwen die zijn opgenomen vanwege HG kunnen na een paar dagen weer naar huis. Vaak kan na verloop van tijd de medicatie worden afgebouwd en blijft de misselijkheid weg, of is het net te doen. Je kunt dan ook weer worden begeleid door je eigen verloskundige. Vier op de tien vrouwen moeten door de HG meerdere keren in het ziekenhuis worden opgenomen tijdens hun zwangerschap. Zij blijven meestal onder zorg bij de gynaecoloog.
Alternatieve behandelingen bij HG
Sommige vrouwen met HG hebben baat bij alternatieve therapieën. Dit zou ook kunnen helpen bij de voorbereiding op een volgende zwangerschap. Je kunt hierbij denken aan acupunctuur, osteopathie, hypnotherapie of orthomoleculaire therapie. Of dit voor jou werkt, is van tevoren niet te zeggen.
Mocht je het willen proberen, ga dan op zoek naar een behandelaar die is aangesloten bij een beroepsvereniging en informeer van tevoren of hij/zij ervaring heeft met het behandelen van HG. Deze behandelingen worden niet altijd vergoed door de zorgverzekering, kijk hiervoor in de polis of bel je zorgverzekeraar voor informatie.
Is HG schadelijk voor de baby?
Als je te weinig vocht en voeding binnenhoudt, loop je risico op uitdroging en ondervoeding. Dit kan met name schadelijk zijn voor jou. Je lichaam zorgt er uit zichzelf voor dat je baby eerst krijgt wat hij nodig heeft, desnoods uit jouw reserves. Maar het is wel belangrijk om op tijd medische behandeling te krijgen als je door HG te veel vocht verliest en te weinig voeding binnenkrijgt. Uiteraard voor jouw eigen gezondheid, maar ook om consequenties op de lange termijn bij je baby te voorkomen. Heb je na twintig weken zwangerschap nog last van HG, dan kan de gynaecoloog bijvoorbeeld groei-echo's adviseren om de groei van de baby in de gaten te houden.
Langdurige extreme stress door de extreme misselijkheid kan een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de baby. Net als ondervoeding en gebrek aan vitamines. Uit onderzoek blijkt dat dit een verhoogd risico kan geven op neurologische ontwikkelingsstoornissen bij de baby, waardoor er later mogelijk leerproblemen of een vertraagde taalontwikkeling ontstaan.
Wanneer ga je naar de huisarts met extreme misselijkheid?
Wanneer je de bovenstaande symptomen van hyperemesis gravidarum herkent, is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts en je verloskundige. Doe dit ook als je meer dan drie keer per dag moet overgeven en al 24 uur geen vocht binnenhoudt. Ben je zo verzwakt en/of duizelig dat je bijvoorbeeld niet zelf kunt douchen, bel dan ook je verloskundige en huisarts. De kans op uitdroging en ondervoeding is namelijk aanwezig en dat moet behandeld worden.
Ook als medische hulp niet nodig blijkt, is het voor je verloskundige belangrijk om te weten hoe het met jou gaat. Zowel fysiek als mentaal. Dan kan ze je zwangerschap zo goed mogelijk begeleiden.
Hoeveel vrouwen krijgen last van HG?
Ongeveer 50 tot 80% van zwangere vrouwen krijgt te maken met gewone zwangerschapsmisselijkheid. Bij ongeveer 0,5 tot 3% van de vrouwen is dit zeer ernstig, oftewel HG. Het is mogelijk dat het werkelijke aantal hoger ligt omdat veel vrouwen denken dat misselijkheid 'erbij hoort' en daarom geen medische hulp inschakelen.
De psychische impact van een HG zwangerschap
Afgezien van de lichamelijke klachten heeft HG een enorme impact op je psychische welzijn. Genieten van de zwangerschap is er niet bij zolang de extreme misselijkheid aanhoudt. Het is eerder overleven: je bent de hele dag in de weer met overgeven of proberen dat te voorkomen, en te moe voor werk of sociale afspraken. Daarbij komen de zorgen om je gezondheid, je baby en hoe de zwangerschap verder zal verlopen.
Veel vrouwen met HG worstelen hier in hun eentje mee. Ze hebben geen energie om wat afleiding te zoeken of een vriendin te zien. Maar ze krijgen ook vaak te maken met onbegrip. Voor de omgeving is het moeilijk voor te stellen hoe heftig de misselijkheid is. Het idee bestaat toch dat zwangerschapsmisselijkheid er nu eenmaal bij hoort en dat je er even doorheen moet. Dat HG een ziekte is, is bij veel mensen niet bekend. Ook werkgevers en zorgverleners onderschatten nog geregeld de ernst van deze vorm van zwangerschapsmisselijkheid.
Zorgen en gebrek aan steun kunnen de stress flink verergeren. Ook voor de partner en eventuele andere kinderen is dit een periode met veel spanning. Dit had je natuurlijk nooit voorzien toen jullie besloten voor een zwangerschap te gaan. Vrouwen met HG kunnen last hebben van schuldgevoelens, verdriet, machteloosheid, somberheid, boosheid en voelen zich eenzaam en angstig. Dit kan leiden tot een prenatale depressie.
Bespreek je klachten
Aandacht voor de fysieke én psychische gevolgen van HG is belangrijk. Bespreek je gevoelens met je huisarts en je verloskundige als je dit herkent, zodat ze met je kunnen meedenken welke hulp hierbij je fijn zou vinden. Kijk ook eens op de website van Stichting ZEHG (Zwangerschapsmisselijkheid en Hyperemesis Gravidarum), hun motto is niet voor niets: je bent niet alleen. Behalve veel informatie over HG vind je er ervaringsverhalen, tips en hulp voor je partner en je omgeving, en je kunt contact zoeken met andere vrouwen met HG in de besloten Facebook-groep.
Tips om met een HG zwangerschap om te gaan
De onderstaande tips kunnen helpen om je zwangerschap met hyperemesis gravidarum wat dragelijker te maken:
- 01.
Luister naar je lichaam en neem de rust die je nodig hebt.
- 02.
Onthoud dat het niet jouw schuld is. En: je lichaam doet er alles aan om je baby te geven wat hij nodig heeft.
- 03.
Maak je werkgever en de bedrijfsarts duidelijk wat HG betekent en dat dit een officiële ziekte is. Er bestaan nog vaak misverstanden over deze vorm van zwangerschapsmisselijkheid. Laat ze dit artikel lezen of verwijs ze naar de site van Stichting ZEGH.
- 04.
Eet en drink wat je kunt eten en drinken, ook als dit niet per se de gezondste opties zijn.
- 05.
Kijk naar de kleur van je urine: donkergeel duidt op uitdroging.
- 06.
Laat je omgeving weten wat HG inhoudt en vraag/accepteer hulp. Boodschappen voor je doen, oppassen als je al een kind hebt, koken voor je gezin. Geef aan waar jij mee geholpen bent.
- 07.
Bespreek je klachten en probeer te voorkomen dat je in een isolement raakt. Dat vergroot de kans op somberheid en gepieker.
- 08.
Laat ook weten waarmee je níét geholpen bent. Zoals goedbedoelde adviezen die je allang hebt geprobeerd, of die volgens je arts juist averechts kunnen werken.
- 09.
Het kan zijn dat je te moe en/of duizelig bent om lang te staan. Zet een stoel of kruk in de badkamer en douche zittend.
- 010.
Ga naar buiten als dat kan en ventileer je huis voor frisse lucht.
- 011.
Zoek contact met vrouwen die ook HG hebben (gehad), en die begrijpen wat je doormaakt. Bijvoorbeeld in de besloten Facebook-groep van Stichting ZEHG.
- 012.
Weet dat het beleid voor HG per ziekenhuis kan verschillen. Als een behandeling of medicatie niet helpt, kun je verder kijken. Misschien is er in een ander ziekenhuis meer mogelijk.
- 013.
Loop je vanwege HG tegen problemen aan in de zorg? Bijvoorbeeld omdat je het idee hebt dat je niet de juiste behandeling krijgt en gesprekken hierover niets opleveren? Bij de Geboortebeweging kun je advies inwinnen over je rechten wat betreft zwangerschapszorg, ook m.b.t. je bevalling.
Na de bevalling
Blijf je de hele zwangerschap erg misselijk, dan is het goed om er rekening mee te houden dat het herstel van de zwangerschap waarschijnlijk ook zwaarder is dan gewoonlijk. Ook als de misselijkheid na de geboorte van je baby is verdwenen. Hyperemesis gravidarum heeft een grote invloed op je conditie en je kunt tekorten aan vitamines en mineralen hebben opgelopen. Voor de zekerheid kun je je bloed laten prikken via de huisarts. Normaal gesproken staat er zo'n negen maanden tot een jaar voor het ontzwangeren, na hyperemesis gravidarum kan dit wat langer duren.
Behalve fysiek, kan er ook psychisch een nasleep zijn. Sommige vrouwen ervaren hun zwangerschap met HG als traumatisch, en het kan leiden tot PTSS of een postnatale depressie. Ook kun je overmatig bezorgd zijn om je baby, uit angst dat hij zich niet goed heeft kunnen ontwikkelen tijdens de zwangerschap.
Lees ook: Een postnatale depressie, wat kun je doen?
Een volgende zwangerschap
Als je hyperemesis gravidarum hebt gehad, is er ongeveer 81 procent kans dat je dit bij een volgende zwangerschap opnieuw krijgt. Zou je graag nog een kind willen, dan kun je hierover praten met je huisarts en samen bekijken of er een preventieve behandeling mogelijk is. Ook kun je hiervoor terecht op het kinderwensspreekuur. Zo kun je je voorbereiden op de zwangerschap en bekijken hoe je die, mocht je opnieuw HG krijgen, zo goed mogelijk doorkomt.
Bronnen: Stichting ZEHG, Thuisarts.nl, De Verloskundige
/a84104835d29471ebb265e0585503941/image.jpg)
/4d0c0ed586184f0498f6ec02c425c992/image.jpg)
/4aa4bceaf55f442eac9b9dbbdeb446b3/image.jpg)
/1c154a97d9b54728bca1e434487f38eb/image.jpg)
/4a04b76d6fa34d38b73c4915adf219cb/image.jpg)
/5960ed4b30cc4378b0483ee91614de66/image.jpg)
/d70f6bcadc944df395664c09efdc9f8c/image.jpg)
/0bc49ed8e09f446faa5385bc3915c3e0/image.jpg)
/c7e50f0d71e143c4b00c0cc6b9cee396/image.jpg)
/8db3257d6dbf4deb93d7ba4c1353bf76/image.jpg)
