Q-koorts en zwangerschap, dit zijn de risico's

Wat is Q-koorts?

De ziekte Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii. Dit is een infectieziekte die je kunt oplopen van dieren; vooral van melkgeiten en melkschapen. Je kunt Q-koorts krijgen door het inademen van de bacterie via de lucht.

Q-koorts werd voor het eerst ontdekt bij medewerkers van een slachthuis in de Australische stad Brisbane. Toen was nog onduidelijk wat de oorzaak van de ziekte was. De letter 'Q' komt van het woord 'query', dat vraagteken betekent in het Engels. Daarom werd het Q-koorts genoemd.

Hoe loop je Q-koorts op?

Je kunt Q-koorts overal oplopen, want de bacterie verspreidt zich via de lucht. Maar de bacterie verspreidt zich vooral tijdens de lammerperiode (bevallen) van februari tot mei, van besmette geiten of schapen. In vruchtwater en de moederkoek van besmette dieren zitten veel bacteriën. Ook kunnen ze in melk, mest en urine zitten.

De bacteriën kunnen zich zelfs op kleding en schoenen bevinden van iemand die heeft geholpen bij de bevalling van geiten of schapen. Q-koorts bacteriën kunnen jarenlang overleven in stof of zand en door de wind kan het virus kilometers ver worden verspreid. Het vlees van de geit of het schaap is overigens niet besmettelijk en de ziekte wordt niet van mens op mens overgedragen.

Lees ook: Wat mag je eten als je zwanger bent?

Symptomen van Q-koorts

Niet iedereen met Q-koorts wordt ziek. Sterker nog, meer dan de helft van de mensen met Q-koorts heeft geen klachten. Als je wel klachten ervaart heb je meestal last van:

• hevige hoofdpijn

• koorts

• koude rillingen

• spier- of gewrichtspijn

• zweten en nachtelijk zweten

• verminderde eetlust

• misselijkheid en overgeven

• diarree

• hoesten

• vermoeidheid

Hoe lang duurt het voordat je ziek wordt?

Ruim de helft van de mensen die besmet raakt met Q-koorts wordt dus niet ziek. Als je wel last krijgt van bepaalde symptomen, gebeurt dat meestal tussen de twee en zes weken na de besmetting.

De risico's van Q-koorts als je zwanger bent

De symptomen van Q-koorts lijken misschien onschuldig, maar Q-koorts kan tijdens de zwangerschap gevaarlijk zijn voor jou en je ongeboren kind.

1. 01.

   Risico voor de zwangere vrouw
   Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hebben zwangere vrouwen een kleine, verhoogde kans op een vroeggeboorte of een miskraam. Ook hebben zwangere vrouwen een iets grotere kans op het krijgen van chronische Q-koorts. Zwangere vrouwen kunnen daarom beter niet met geiten en schapen in aanraking komen tijdens de lammerperiode (februari – mei). Tijdens een miskraam of geboorte van lammeren komen veel bacteriën vrij. Let daarom goed op de symptomen die kunnen wijzen op Q-koorts. Neem contact op met de huisarts als je denkt dat je besmet bent, want de ziekte is beter te behandelen als je er vroeg bij bent.

2. 02.

   Risico voor het ongeboren kind
   De kans op een vroeggeboorte of een miskraam neemt iets toe. Ook is er een iets grotere kans op een groeiachterstand.

3. 03.

   Risico voor de baby
   Q-koorts wordt niet van mens tot mens overgebracht, maar in zeldzame gevallen kan je kind besmet raken tijdens de bevalling of als je borstvoeding geeft.

Lees ook: Zwemmen als je zwanger bent, mag dat altijd?

Wat is chronische Q-koorts?

Chronische Q-koorts is een zeer zeldzame vorm van Q-koorts. Dit komt voor bij ongeveer een tot drie procent van alle patiënten. Bij deze vorm is de levende Q-koortsbacterie nog lange tijd in het lichaam aanwezig en dit kan hevige ontstekingen veroorzaken aan de hartkleppen en vaten. Zwangere vrouwen hebben een grotere kans om chronische Q-koorts te krijgen, omdat ze een lagere weerstand hebben.

Chronische Q-koorts kan soms jaren duren. De symptomen zijn vaag: koorts in de avond, langzaam afvallen, klachten in de bovenbuik en hoesten. Ze kunnen tot tien jaar na de eerste infectie optreden.

Diagnose, onderzoek en behandeling

Neem contact op met de huisarts als je denkt dat je besmet bent met Q-koorts. Als je huisarts vermoedt dat je besmet bent, moet je bloed laten prikken. Blijkt dat je Q-koorts hebt, dan krijg je een antibioticakuur. Na de zwangerschap word je ook nog gecontroleerd op Q-koorts.

Lees ook: Antibiotica als je zwanger bent: hoe gevaarlijk is dat?

Wanneer verdwijnt Q-koorts?

Na de antibioticakuur kun je nog lang last houden van vermoeidheid. Die vermoeidheid is niet te behandelen, maar zal uiteindelijk wel verdwijnen.

Q-koorts en de kinderboerderij

Dieren op kinderboerderijen hebben zelden Q-koorts. Sinds 2010 worden alle geiten en schapen op kinderboerderijen in Nederland verplicht gevaccineerd. Het risico is door vaccinatie veel kleiner, maar niet nul. Dat komt doordat de ziekte via de lucht wordt verspreid.

Zwangere boerinnen

Voor zwangere vrouwen die op een geiten- of schapenboerderij wonen, is het lastiger om contact met geiten en schapen compleet te vermijden. Ben je zwanger? Om Q-koorts te voorkomen wordt aanbevolen om niet naar de stallen te gaan en ook zo min mogelijk contact te hebben met andere loslopende dieren op het terrein. Denk bijvoorbeeld aan katten, honden en vogels.

Lees ook: Alles over toxoplasmose tijdens de zwangerschap

Hoe kun je besmetting voorkomen?

Je kunt niet helemaal voorkomen dat je besmet raakt met Q-koorts, maar je kunt wel een aantal maatregelen nemen om de kans op besmetting te verkleinen:

• Was je handen grondig met water en zeep na contact met dieren.

• Was je handen altijd vóór het eten.

• Eet geen voedsel dat op de grond is gevallen.

• Kom niet in de buurt bij zieke dieren of lammerende geiten en schapen.

• Neem geen mest onder je schoenen mee naar huis (gebruik een schoenenborstel).

• Was kleding extra vaak: niet alleen van jezelf maar ook van je kinderen en partner – als zij met geiten of schapen in aanraking zijn gekomen.

• Let op je kinderen: zorg dat ze niet aan de mest van dieren zitten en was hun handen met water en zeep na contact met dieren.

Lees ook: Waarom de kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen?

Bron: RIVM, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde