Het embryo, alles over de eerste twaalf weken van je baby |Ouders van Nu

We zijn allemaal ooit begonnen als minuscuul bolletje cellen, dat zich in rap tempo vermenigvuldigt tot alles waaruit een mens bestaat. Hier de hoogtepunten van de wonderbaarlijk ingewikkelde eerste twaalf weken van je baby: het embryo.

Het allereerste begin

De eerste negen weken van je leven, gerekend vanaf de bevruchting, ben je een embryo. Embruon is het oud-Griekse woord voor ‘ongeboren vrucht’, daarom noemen we een embryo ook wel een ‘vruchtje’. Een spermacel en een eicel doorlopen verschillende stadia voordat ze samen een embryo zijn (en voor je überhaupt aan een zwangerschapstest kunt zien dat je in verwachting bent):

Fase 1: Nadat de spermacel de eicel is binnengedrongen en de celkernen zijn versmolten (de bevruchting), begint de eerste celdeling. De bevruchte eicel (zygote) splitst zich totdat er een braam-achtig klompje cellen ontstaat, dat morula wordt genoemd.
Fase 2: Door samentrekkingen van de eileiderwand verplaatst de morula zich richting baarmoeder, waar hij vier tot vijf dagen na de bevruchting aankomt. Hij heet dan blastocyste.
Fase 3: Na de innesteling in de baarmoederwand (tien tot twaalf dagen na de bevruchting) beginnen de cellen aan de buitenkant van de blastocyste (de trofoblast) de placenta en de vliezen te vormen. De cellen aan de binnenkant (de embryoblast) zijn embryonale stamcellen, die zich kunnen ontwikkelen tot alle cellen van het menselijk lichaam. Deze cellen worden het embryo.

illustratie embryo
Illustratie van de eisprong + de verschillende stadia van de bevruchting.

Alles over sperma en de kans om zwanger te worden. Ook tips om de kwaliteit te verhogen.

Embryonale fase

Als je embryo negen weken oud is, ben je elf weken zwanger. Dat komt omdat de zwangerschapsduur wordt berekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie en niet vanaf de bevruchting, die pas ongeveer twee weken daarna plaatsvindt als je een eisprong hebt. Check met deze handige tool je exacte uitgerekende datum.

Van kiemschijf tot kikkervisje

Een embryo ziet er eerst uit als een platte schijf met drie lagen, de kiemschijf. Elke laag bevat het ‘bouwplan’ van verschillende organen en andere essentiële onderdelen van het lichaam:

De laag aan de buitenkant heet het ectoderm – hieruit ontwikkelen zich onder andere het zenuwstelsel, de ogen en de huid.
De laag aan de binnenkant is het endoderm – dit worden onder andere het ademhalingsstelsel en het spijsverteringskanaal.
Daartussen zit het mesoderm – hieruit ontstaan onder andere het skelet, de spieren, het hart, de bloedcellen en de nieren.

Doordat de verschillende lagen niet allemaal even snel groeien, verandert de schijf al snel in een C-vormige cilinder. Als het embryo drie weken oud is (na vijf weken zwangerschap), ziet hij eruit als een klein krom kikkervisje, met een hoofd, rug en staart. Die ene bevruchte eicel waar het mee begon, zijn nu al 125 duizend cellen.

Hart en hersenen

Vanaf week vijf van de zwangerschap ontstaan vanuit de neurale buis het ruggenmerg en de hersenen; samen het centrale zenuwstelsel dat alle processen in het lichaam gaat aansturen. Na ongeveer zes weken sluit de neurale buis zich, dit wordt de wervelkolom. In een ideale situatie slikte je al voor de zwangerschap foliumzuur: dit heeft de neurale buis nodig om goed dicht te groeien. In deze periode ontstaan ook het hartje en het begin van de bloedsomloop, die zich de komende weken verder gaat ontwikkelen. Met een inwendige echo kun je het hartje nu al zien kloppen.

Wist je dat foliumzuur voor mannen ook aan te raden is? Deze vitamine hartstikke goed is voor de zaadkwaliteit en dús de vruchtbaarheid.

Garnaal-af

Na zes weken ontwikkelen zich contouren van het gezicht. De eerste aanleg van de ogen zie je het duidelijkst, maar het hoofdje begint ook voorzichtig vage vormen van een neus, kaak en wangen te vertonen. Bekijk hier ook de video: de ontwikkeling van het gezicht van een baby in de baarmoeder.

Met zeven weken heeft het embryo al piepkleine neusgaatjes, hoewel een duidelijke neus nog ontbreekt en ook het begin van de oren is te zien. Net zo snel beginnen zich ledematen te vormen. In week zes zitten er nog knopjes op vier plekken van de romp, in week zeven groeien daar al kleine armpjes en beentjes uit. Het stadium garnaal is alweer voorbij. Je zult het later nog vaak verzuchten over je opgroeiende kind: wat gaat het snel. Maar dat geldt voorál in de eerste weken van zijn bestaan.

Jongen of meisje?

Bij de samensmelting van zaadcel en eicel ligt al vast of je een zoon of een dochter krijgt, oftewel de geslachtsbepaling. Het ligt er maar net aan of de spermacel een X- of een Y-chromosoom levert. Na de zevende week komt er bij jongetjes testosteron vrij, wat ervoor zorgt dat wat bij meisjes de clitoris is, naar buiten gaat groeien en een penis vormt. Ook ontwikkelen zich onder invloed van testosteron testikels. Bij meisjes is die testosteron-boost er niet en blijft de clitoris klein. In plaats van testikels krijgen zij later eierstokken. Bekijk hier de bijzondere animatie: zo ontwikkelt een embryo zich in een jongen of meisje.

Pas als de foetale fase begint, wordt ook aan de buitenkant zichtbaar of er een piemeltje ontstaat of niet. Met de nub-theorie kun je al in de twaalfde week het geslacht van je kind voorspellen. Deze methode biedt 75 procent zekerheid. Lees hier hoe dat precies zit.

Meer weten? De Chinese conceptiekalender is een variant op de bakerpraatjes die het geslacht van je kind zouden kunnen voorspellen. Doe hier de test.

Superbrein

Met acht weken is het embryo ruim twee centimeter groot en bestaat het voor zo’n beetje de helft uit hoofd. Dat komt omdat de hersenen razendsnel groeien: met zo’n achtduizend hersencellen per seconde, die wonderlijk genoeg precies weten bij welk van de drie hersendelen (hersenstam, limbisch systeem en voorbrein) ze moeten gaan horen.

Deze piepkleine bloemkool gaat de verdere ontwikkeling van je baby regelen, maar ontwikkelt zelf ook voortdurend door. Het minibrein laat het kleine lijfje, waarin nu ook een skelet van kraakbeen ontstaat, al een beetje bewegen. Daar voel je uiteraard nog niets van, maar het is wel te zien op een echo. Dit zijn de standaardecho’s die je tijdens je zwangerschap krijgt.

Zwemvliezen

Met negen weken lijkt je baby al echt op een mensje. Zijn ruggetje wordt rechter, van het kikkervissenstaartje is niets meer te zien en zijn gezicht krijgt nu een echt neusje, mondje, oogleden en oorschelpen. Ook de tien vingertjes en tien teentjes, die je later eindeloos samen zult tellen, zijn er al. Eerst lijken de handen en voeten nog op zwemvliezen, maar het dunne weefsel tussen de vingers en tenen verdwijnt vanzelf als ze verder groeien gedurende week tien.

Check hier: dit is wat een embryo per week in de baarmoeder hoort.

Kwetsbare fase afgevinkt

In week elf van de zwangerschap heb je een echte kleine spruit qua formaat en is de basis ‘af’. De belangrijkste organen zijn er en beginnen te functioneren. Er is nog een heleboel werk aan de winkel wat betreft groei en rijping, maar de meest kwetsbare fase zit erop. Daarmee neemt ook de kans op een miskraam sterk af.

Een miskraam ontstaat vaak omdat iets in de basis van het vruchtje niet goed is aangelegd. Er wordt nu een termijnecho gemaakt, aan de hand waarvan onder meer de uitgerekende datum wordt bepaald. Tot het zover is heet je kind officieel een foetus. Hoewel baby eigenlijk veel gezelliger klinkt.