Alles over hormoonvrije anticonceptie

Als je liever geen anticonceptie met hormonen wilt gebruiken, bijvoorbeeld vanwege de bijwerkingen, zijn er andere opties om te voorkomen dat je zwanger wordt. Welke vormen van hormoonvrije anticonceptie zijn er? En hoe betrouwbaar zijn ze?

Hormoonvrije anticonceptie: wat houdt dit in?

De naam zegt het al: aan hormoonvrije anticonceptiemethoden komen geen hormonen te pas. In hormonale anticonceptie, zoals de pil, anticonceptiering of het hormoonspiraaltje, zitten hormonen die voorkomen dat je zwanger wordt. Bijvoorbeeld doordat ze de eisprong onderdrukken of voorkomen dat het baarmoederslijmvlies wordt opgebouwd, waardoor er geen bevruchte eicel kan innestelen. Hormoonvrije anticonceptiemethoden beschermen op een andere manier tegen zwangerschap.

Waarom hormoonvrije anticonceptie?

Misschien wil je liever geen hormonen gebruiken om een zwangerschap te voorkomen. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn:

• Je vindt het geen fijn idee dat hormonale anticonceptie de hormoonhuishouding en menstruatiecyclus beïnvloedt.
• Je wil op termijn (nog) een kind. Als je hormoonvrije anticonceptie gebruikt, ben je direct weer vruchtbaar zodra je ermee stopt. Bij sommige methoden met hormonen kan dat even duren.
• Bijwerkingen kunnen een reden zijn om geen hormonale anticonceptie (meer) te gebruiken. Bijwerkingen waar je last van kunt krijgen zijn onder meer: hoofdpijn, misselijkheid, stemmingsveranderingen (somberheid), gewichtstoename en libidoverlies.

Lees meer: Anticonceptie na de bevalling, welke methode past bij jou?

Welke hormoonvrije anticonceptie methoden zijn er?

Als je liever geen anticonceptie met hormonen wilt gebruiken, zijn er een aantal hormoonvrije opties. We zetten ze op een rij, met de voor- en nadelen erbij.

1. Condoom

Het condoom hoort net als het vrouwencondoom en het pessarium bij de barrièremethoden om zwangerschap te voorkomen. Het vormt letterlijk een barrière waardoor sperma niet in de baarmoeder terechtkomt. Bij juist gebruik van het condoom is het 95-98% betrouwbaar.

Voordelen:

• Het beschermt ook tegen soa’s.
• Je kunt condooms makkelijk kopen bij de supermarkt, drogist of online.
• Een latexvrij condoom heeft geen bijwerkingen.
• Als je geen condooms meer gebruikt, ben je direct weer vruchtbaar.

Nadelen:

• Bij onjuist gebruik is het condoom niet betrouwbaar. Zorg dus dat je precies weet hoe je het veilig gebruikt en let op de houdbaarheidsdatum en eventuele beschadigingen.
• Het condoom kan scheuren of afglijden en dan kun je toch zwanger raken.
• Sommige mensen vinden het vervelend om de seks in the heat of the moment te onderbreken om een condoom om te doen.
• Bij overgevoeligheid voor rubber kan jij of je partner huidirritatie krijgen. Koop in dat geval latexvrije condooms.

2. Vrouwencondoom

Het vrouwencondoom werkt hetzelfde als een condoom, maar je plaatst dit voor je seks gaat hebben in je vagina. Het is bij juist gebruik 98% betrouwbaar.

Voordelen:

• Het beschermt tegen soa’s.
• Je kunt het vrouwencondoom makkelijk kopen bij de supermarkt, drogist of online.
• Je kunt het vrouwencondoom al inbrengen voordat je gaat vrijen. Het is dus geen onderbreking, zoals het mannencondoom.
• Na de zaadlozing kan het vrouwencondoom nog even blijven zitten. Hij hoeft zijn penis dus niet direct terug te trekken, zoals bij een mannencondoom.
• Als je geen condooms meer gebruikt, ben je direct weer vruchtbaar.

Nadelen:

• Het is even oefenen om het vrouwencondoom goed in te brengen.
• Bij onjuist gebruik is het niet betrouwbaar. Let op dat de penis ín het vrouwencondoom de vagina ingaat, en niet per ongeluk ernaast. Zorg ook dat het condoom niet mee naar binnen schuift.
• Bij overgevoeligheid voor rubber kan jij of je partner huidirritatie krijgen. Koop in dat geval latexvrije vrouwencondooms.
• Je kunt het vrouwencondoom zien zitten en je kunt het tijdens de seks voelen en horen.

3. Pessarium

Het pessarium is een kapje gemaakt van siliconen, dat je inbrengt zodat het de baarmoedermond helemaal afsluit. Je gebruikt het samen met een zaaddodende gel. Om te zorgen dat de zaaddodende gel alle zaadcellen doodt, moet je het pessarium na de seks minstens zes uur laten zitten. Bij correct gebruik is het pessarium even betrouwbaar als een condoom.

Voordelen

• Je hebt er geen recept voor nodig en kunt het pessarium gewoon bij de drogist of online kopen.
• Je brengt het al in voordat je seks gaat hebben en na afloop blijft het zes uur zitten. Het inbrengen en verwijderen is dus geen hinderlijke onderbreking.
• Je kunt het pessarium reinigen en steeds opnieuw gebruiken, tot wel twee jaar lang. Je moet wel geregeld een nieuwe tube zaaddodende gel kopen.

Nadelen:

• Het is even oefenen om het goed in te brengen en sommige vrouwen blijven dit lastig vinden. Bij onjuist gebruik is het pessarium niet betrouwbaar.
• Bij sommige vrouwen passen de standaard maten die bij de drogist of online verkrijgbaar zijn niet goed. Je kunt dan via de huisarts een pessarium op maat laten maken.
• De zaaddodende gel kan voor irritatie aan de vagina zorgen. Ook kun je meer afscheiding hebben.
• Je kunt er alleen glijmiddel op waterbasis bij gebruiken, andere glijmiddelen kunnen het pessarium beschadigen.

4. Koperspiraal

Het koperspiraal is gemaakt van plastic met koperdraad, dat zaadcellen inactief maakt. Ook voorkomt het de opbouw van baarmoederslijmvlies, waardoor een eicel die alsnog bevrucht raakt niet kan innestelen. De huisarts, gynaecoloog of verloskundige plaatst het koperspiraal in je baarmoeder, waarna je vijf of tien jaar (afhankelijk van het type spiraal) beschermd bent tegen een zwangerschap. Het koperspiraaltje is meer dan 99% betrouwbaar.

Voordelen:

• Na het plaatsen hoef je vijf of tien jaar niet aan anticonceptie te denken.
• Mocht je later (nog) een kind willen, dan ben je direct na het verwijderen van het spiraaltje weer vruchtbaar.

Nadelen:

• Je moet ervoor naar de huisarts, verloskundige of gynaecoloog
• Het plaatsen kan (veel) pijn doen. Ook de eerste dagen erna kun je last van pijn en krampen hebben.
• Je kunt last krijgen van hevige en/of onregelmatige menstruaties, met meer bloedverlies en pijn dan je gewend was. Ook kunnen je menstruaties langer duren en je kunt tussendoor bloedverlies hebben (spotting).

Lees meer: dit zijn de verschillen tussen een koperspiraal en een hormoonspiraal

5. Sterilisatie

Als je zeker weet dat je geen kinderen (meer) wilt, kun je kiezen voor sterilisatie. Bij mannen worden hiervoor de zaadleiders onderbroken, bij vrouwen worden de eileiders afgesloten. Net als andere anticonceptiemethoden is sterilisatie niet honderd procent betrouwbaar, maar de kans dat je alsnog zwanger wordt is wel minimaal.

Voordelen:

• Je hoeft nooit meer aan anticonceptie te denken.

Nadelen:

• Je moet er een ingreep voor ondergaan in het ziekenhuis.
• Het is bij zowel mannen als vrouwen niet altijd mogelijk om de sterilisatie ongedaan te maken als je later besluit dat je tóch nog een kind wilt. De hersteloperatie is bij vrouwen bovendien vrij ingrijpend.

Lees meer over: sterilisatie bij vrouwen en sterilisatie bij mannen

Natuurlijke anticonceptiemethoden

De kans op een zwangerschap verkleinen, kan ook door geen seks te hebben op je vruchtbare dagen. Dit noem je ook wel periodieke onthouding. Je moet hiervoor goed weten wanneer je vruchtbare periode is. Manieren om dit bij te houden zijn de Billings ovulatiemethode, waarbij je je baarmoederslijm dagelijks controleert, het bijhouden van je lichaamstemperatuur of het berekenen van je eisprong aan de hand van je cyclus. Deze manieren worden vooral gebruikt door vrouwen die juist wél graag zwanger willen worden, omdat ze je helpen bepalen op welke dag je je eisprong krijgt. Als je niet zwanger wilt worden, zijn deze methoden over het algemeen minder betrouwbaar dan anticonceptiemiddelen.

Wil je toch op deze manier een zwangerschap voorkomen, dan kun je je vruchtbare periode ruim nemen, dus minimaal een week voor je eisprong tot en met een paar dagen erna. Ook kun je in die periode bijvoorbeeld condooms gebruiken. Periodieke onthouding is het meest geschikt voor stellen bij wie een zwangerschap welkom is mocht het onverhoopt toch raak zijn. Het is namelijk moeilijk om je vruchtbare dagen heel precies te voorspellen.

Is hormoonvrije anticonceptie veilig?

Hormoonvrije anticonceptie is in theorie veilig en betrouwbaar, maar voor alle methoden behalve het koperspiraaltje geldt: je moet goed opletten dat je ze op de juiste manier gebruikt. In de praktijk blijkt dit vaak lastig. De betrouwbaarheid kan enorm afnemen bij verkeerd gebruik of een ‘ongelukje’, zoals een scheur in het condoom. En als je het bijvoorbeeld een gedoe vindt om je pessarium in te brengen, of geen (vrouwen)condoom bij je hebt, kun je in de verleiding komen om het erop te wagen en toch zonder bescherming seks te hebben.

Welke anticonceptie heeft de minste hormonen?

Geen enkele anticonceptiemethode geeft 100% garantie dat je niet zwanger zult worden, maar misschien vind je anticonceptie met hormonen toch een betere manier van bescherming voor jou. Wil je daarvoor zo min mogelijk hormonen in je lichaam krijgen? In de minipil zit één hormoon in plaats van twee, zoals in de andere vormen van hormonale anticonceptie, en is toch even betrouwbaar. De hoeveelheid hormonen in een hormoonspiraal is tien tot dertig keer minder dan in andere vormen van hormonale anticonceptie.

Welke pil geeft geen stemmingswisselingen?

Een reden waarom sommige vrouwen stoppen met de anticonceptiepil, is dat de hormonen die erin zitten hun stemming negatief beïnvloeden. Ze voelen zich neerslachtig, vlak, niet zichzelf of hebben last van stemmingswisselingen. Of ze merken dat ze weinig zin in seks meer hebben sinds ze de pil slikken. Alle soorten anticonceptiepillen kunnen als bijwerking hebben dat je stemming erdoor wordt beïnvloed. Je hebt dus altijd kans op stemmingswisselingen als je de pil slikt.

Hoewel het hormoonspiraal vooral plaatselijk werkt, in je baarmoeder, kan het ook je libido en stemming negatief beïnvloeden, blijkt uit onderzoek.

Wat is de gezondste anticonceptie?

Hormoonvrij of anticonceptie met hormonen: wat het beste is verschilt per vrouw. Het één is niet per definitie gezonder dan het ander. Dat hangt af van allerlei factoren, bijvoorbeeld hoe jij reageert op hormonen in anticonceptie, je medische situatie, maar ook hoe belangrijk het is dat je niet zwanger raakt. Om te bepalen welke vorm van anticonceptie voor jou het veiligst en gezondst is, kun je je laten adviseren door je huisarts, verloskundige of gynaecoloog. Liever eerst een online keuzehulp proberen? Die vind je hier. Deze keuzetabel kan je helpen bepalen welke vorm van hormoonvrije anticonceptie het beste bij jou past.

Bronnen: Anticonceptie.nl, Seksualiteit.nl, Thuisarts.nl