Wat is prolactine?
De meeste hormonen die tijdens je zwangerschap in je bloed voorkomen, zitten daarvoor ook al in je lichaam. De productie ervan neemt alleen toe als je zwanger bent. Dat geldt ook voor prolactine. Dit hormoon is vooral aanwezig bij vrouwen, maar ook mannen produceren er een kleine hoeveelheid van. Het wordt aangemaakt door een kleine klier in je hersenen, de hypofyse.
Prolactine wordt ook wel het melkvormend hormoon genoemd. Dat maakt gelijk duidelijk wat het hormoon doet als je een baby krijgt: het zorgt er na de bevalling voor dat je borstklieren moedermelk aanmaken. Prolactine is dus belangrijk voor het op gang brengen én houden van de borstvoeding. Wist je bijvoorbeeld dat onder invloed van hormonen (o.a. prolactine) de tepels gevoeliger zijn in de eerste dagen na de geboorte en dit wat meer ongemak kan geven bij het aanleggen?
Lees ook: Zo beïnvloeden zwangerschapshormonen je lichaam
Veranderende borsten
Al tijdens de zwangerschap bereidt je lichaam zich voor op het geven van borstvoeding. Zo neemt het aantal melkkanaaltjes en -kliertjes in je borsten toe. Dit gebeurt onder invloed van deze hormonen: prolactine, progesteron, oestrogeen en humaan placentair lactogeen (HPL). Je borsten worden ook al snel groter en zwaarder, doordat de doorbloeding toeneemt en door vochtophoping. De aderen in je borsten worden (beter) zichtbaar en je tepels worden donkerder van kleur.
Meer lezen: Dit is hoe je borsten tijdens en na de zwangerschap veranderen
Prolactine tijdens de zwangerschap
Het prolactinegehalte begint al vroeg in je zwangerschap te stijgen. Misschien scheiden je borsten zelfs al wat melk uit. Dit kan al vanaf de vijfde maand van je zwangerschap. Deze melk noemen we colostrum en is wat gelig van kleur. Meer dan een paar druppels zal het niet zijn, want de aanmaak van prolactine wordt nog geremd door de hormonen oestrogeen, progesteron en HPL.
Illustratie van dwarsdoorsnede borst.
Prolactine en borstvoeding
Als je baby is geboren, daalt de hoeveelheid progesteron, oestrogeen en HPL in je bloed. Hierdoor kan de hypofyse volop prolactine gaan aanmaken. Je baby gaat na de geboorte op zoek naar je tepel om te drinken. Als hij begint te sabbelen en zuigen, masseert je baby met zijn tong, kaken en gehemelte je tepel en tepelhof. De zenuwuiteinden in de tepel sturen een signaal naar de hypofyse, zodat deze prolactine en oxytocine vrijgeeft. Prolactine zorgt ervoor dat je melk aanmaakt. Oxytocine zorgt dat de melk uit de klieren naar je tepels stroomt: dit is de toeschietreflex. De spiertjes rond de melkklieren trekken samen en de melk komt naar buiten.
Toeschietreflex
De meeste vrouwen die borstvoeding geven, herkennen precies wanneer de oxytocine zorgt voor de toeschietreflex: dit voelt als een soort tinteling of warmte in je borst of tepel. Is de borstvoeding eenmaal op gang, dan kun je tijdens een voeding nog een paar keer een toeschietreflex krijgen. Voel je het niet? Maak je geen zorgen: dit verschilt per persoon.
Melkproductie
Hoe vaker je voedt, hoe hoger je prolactinespiegel. Simpel gezegd: hoe vaker je je baby aanlegt, hoe meer melk je lichaam gaat produceren. Dit heeft te maken met receptoren in je lichaam die een bepaald hormoon herkennen en erop te reageren. Voor het hormoon prolactine zijn dat de prolactinereceptoren. Deze zitten aan de oppervlakte van de cellen die melk produceren, in het melkklierweefsel in je borsten. Als je je baby vaker aanlegt, komen er steeds meer prolactinereceptoren bij. Dat zorgt ervoor dat je genoeg melk blijft aanmaken als je baby groeit en meer melk nodig heeft.
Prolactinereceptoren die niets te doen hebben, verdwijnen uiteindelijk. Als je borstvoeding wilt geven moet je je baby in het begin dus vaak aanleggen. Er komen dan juist prolactinereceptoren bij en de melkproductie neemt toe. In de eerste tijd is het belangrijk om minstens acht voedingen per 24 uur te geven om de melkproductie op het goede niveau te krijgen en te houden. 's Nachts is de concentratie prolactine trouwens hoger dan overdag. Fijn om daaraan te denken tijdens de nachtvoedingen: je benut de prolactine optimaal om voor genoeg melk voor je baby te zorgen.
Als de melkproductie eenmaal goed op gang is, wordt het minder aangestuurd door hormonen in je bloed. De aanmaak blijft dan op peil doordat je je baby regelmatig laat drinken. Je kunt dan ook proberen om regelmaat in het aantal voedingsmomenten te krijgen. Let op: door roken, stress of depressie daalt de prolactinespiegel. Dit kan dus een negatieve invloed hebben op het geven van borstvoeding.
Tip: Dit is een handig voedingsschema voor borstvoeding
Prolactine tijdens de slaap
Tijdens je slaap en in rust zijn de spiegels van het hormoon prolactine hoger. Dit is dus 's nachts en in de ochtend. Naarmate de dag vordert daalt het hormoon. De melk wordt daardoor wat minder gemakkelijk aangemaakt en moet je baby vaker drinken om verzadigd te zijn. Dit is ook een van de redenen waarom baby's vaak in de eerste weken clusteren, om een voorraad op te bouwen voor de nacht.
Ook is een rust momentje zo midden op de dag, in de eerste weken, voor jezelf zo gek nog niet. Naast dat het goed is voor je herstel na de bevalling helpt het ook bij de aanmaak van je melkproductie.
Borstvoeding en zwanger worden
Als je borstvoeding geeft, onderdrukt het hormoon prolactine de opbouw van baarmoederslijmvlies en de eisprong. Bij tachtig tot negentig procent van de moeders blijft de menstruatie dan ook weg als ze borstvoeding geven, maar er zijn ook vrouwen die ondanks de borstvoeding wel weer direct ongesteld worden. Ook kun je voor je eerste menstruatie al vruchtbaar zijn: zodra je (ongemerkt) weer een eisprong hebt. Borstvoeding geven is sowieso géén betrouwbaar anticonceptiemiddel!
Bekijk hier vormen van anticonceptie die wél betrouwbaar zijn tijdens de borstvoedingsperiode.
Video: Alles wat je moet weten over borstvoeding geven:
Bronnen: Mumc
