Over de toeren: temperament aangeboren of aangeleerd?

Is je peuter kwaad? Het ene kind rent huilend door de kamer, het tweede gaat volop met je in discussie en het derde trekt zich stil terug in een hoek. Is temperament kind aangeboren of aangeleerd? En welke rol speel jij daarbij als ouder?

In samenwerking met expert

Steven Pont

Opvoedcoach

Steven Pont is ontwikkelingspsycholoog, gezinstherapeut en oprichter van opvoedplatform nul18.nl. Hij geeft een kijkje in de psyche van het kind.

Ik heb me altijd verbaasd over de theorie dat een kind bij de geboorte een soort onbeschreven blad is. Deze tabula rasa-theorie (tabula rasa betekent in het Grieks ‘onbeschreven blad’) komt oorspronkelijk bij Aristoteles vandaan, toch een beroemde Griekse filosoof die goed kon observeren en goed over de dingen nadacht. Maar hier ging dat toch een beetje mis. Je hoeft namelijk maar twee kinderen op de wereld te zetten en je merkt al hoe verschillend die vanaf het begin af aan zijn. Sterker nog, in de baarmoeder is het ene kind al een stuk drukker dan het andere.

Tip: Hier vind je de boeken die Steven Pont heeft geschreven

Lees ook: 9 x hoe je (onbewust) de persoonlijkheid van je kind beïnvloedt

Gedrag stimuleren

Nu is onlangs zelfs vast komen te staan dat 60 procent van de volwassen hersenverbindingen al voor de geboorte in het kind worden aangelegd én ook meteen actief zijn. Nu moet je met percentages in de wetenschap altijd een beetje oppassen. Want niet alleen verschilt ons DNA maar een schamele 1,3 procent van de eerste de beste chimpansee, we zijn ook voor maar liefst 50 procent genetisch gelijk aan een banaan. Maar toch, het idee dat een kind als een onbeschreven blad ter wereld komt, is door de breinwetenschap nog maar weer eens weerlegd.

Maar als bij onze kinderen al zo veel hersenbanen zijn aangelegd, wil dat dan zeggen dat hoe we opvoeden er eigenlijk niet meer zo veel toe doet? Nee, dat is onzin. Intelligentie is bijvoorbeeld voor 40 procent genetisch bepaald, maar moet na de geboorte wel door een omgeving als het ware worden ‘aangezet’. Als je een potentieel slim kind de eerste vier jaar in een kast laat wonen, voel je al aan je water dat het met die slimheid daarna nooit meer iets worden zal. Elk kind heeft dus potenties, maar het is dus wel aan de omgeving – en daarmee aan de opvoeders – om die ‘aan’ te zetten.

Tips: Zo help je een verlegen kind uit zijn schulp te kruipen

Lastig of levendig?

Maar dat aanzetten van potenties is niet het enige. Stel, we laten dat kind van net niet in een kast opgroeien, maar in een stimulerende omgeving. De kans dat het zijn potentieel waarmaakt, is dan natuurlijk veel groter. Maar daarmee zijn we er nog niet. Als dat intelligente kind vervolgens door zijn omgeving namelijk een ‘slimmerd’ wordt genoemd, zal hij zich anders ontwikkelen dan wanneer hij steeds spottend te horen krijgt dat hij een ‘nerd’ is.

En dat geldt niet alleen bij slimheid. Als je als kind bijvoorbeeld in je gedrag een vrij hoog natuurlijk toerental hebt, maakt het daarna veel uit of je omgeving je ‘lastig’ of ‘levendig’ noemt. Want mensen reageren nu eenmaal anders op een lastig dan op een levendig persoon, terwijl ze in principe hetzelfde gedrag vertonen. Het gaat er dus om welke betekenis eraan gegeven wordt. En reken maar dat dat kind het verschil tussen die betekenissen merkt. Daardoor zal het ene kind zich dus ook anders ontwikkelen dan het andere, zelfs als ze beiden in principe hetzelfde gedrag vertonen.

Meer lezen over temperament kind? Check hier welk type kind jij hebt

Welke betekenis geef je er aan

Nog even terug naar het idee van de tabula rasa. Aristoteles had geen kinderen en dus zat hij er misschien niet dicht genoeg op om te merken dat kinderen met verschillende soorten temperament geboren worden. Maar daar gaat het niet om. Want of je nu bij geboorte een onbeschreven blad bent of dat 60 procent van je hersenbanen al zijn aangelegd, het is vooral belangrijk welke betekenis volwassenen aan je gedrag geven – en daarmee ook aan je leven.

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Steven Pont

Lees ook: Zo laat je je kind zijn eigen problemen oplossen

Babykleding

Shop

Kinderkleding meisjes

Shop

Kinderkleding jongens

Shop

Najaarsjassen jongens

Shop

Najaarsjassen meisjes

Shop

Schoenen jongens

Shop

Schoenen meisjes

Shop

Regenlaarzen

Shop

Regenkleding

Bestel