Wat is een hormooncoach?
Charlotte Adema is diëtist en gezondheidswetenschapper, gespecialiseerd in hormonen en PCOS. In principe is een endocrinoloog, een arts gespecialiseerd in hormonen, een hormoonspecialist, aldus Adema. 'Maar wat de meeste mensen onder hormooncoaches verstaan, zijn coaches die vaak een korte cursus hebben gevolgd, of mensen die zichzelf hebben benoemd zonder enkele opleiding te hebben gevolgd. Dat staat in schril contrast tot een endocrinoloog, iemand die een twaalfjarige opleiding heeft gevolgd, zich is gaan specialiseren en wetenschappelijk onderzoek verricht.'
Lees ook: PCOS en zwanger worden: hoe groot is de kans?
Onbeschermde titels
'Dat is het vervelende van onbeschermde titels. Er zijn mensen die zich hormooncoach noemen, en een zwangerschap binnen de invloedsfeer leggen van de patiënt. Ze roepen dingen als: 'Je moet jouw lichaam toestemming geven om zwanger te worden', of 'binnen drie maanden help ik je zwanger worden'.
Die uitspraken kunnen je het gevoel geven dat je niet hard genoeg je best hebt gedaan. Je moet een zwangerschap manifesteren en visualiseren en als het niet lukt ligt het bij jou. Dat betekent dat niet alleen gezondheid, maar ook vruchtbaarheid als iets maakbaars wordt gezien, maar een zwangerschap kun je niet manifesteren.'
Op de meest natuurlijke manier
Wanneer Marijes (36) dochter 1,5 jaar oud is, komt de wens voor een tweede kind. 'Bij de eerste verliep het veel vlotter dan verwacht, maar zo gemakkelijk ging het bij de tweede niet. Ik heb drie miskramen gehad. Ik was zelf een beetje angstig voor het ziekenhuistraject: het kan heel stressvol zijn, en impact hebben op zowel jezelf als je relatie. Wilden we dat wel?'
Marije verdiept zich in alternatieve opties. 'Het liefst wilde ik het op de meest natuurlijke manier mogelijk. Mijn man zit in de medische sector en zelf ben ik onderzoeker, dus dat is wel een beetje tegenstrijdig. Op sociale media kwam ik in een fuik van hormooncoaches.
'Je moet je voeding aanpassen, je levensstijl, stress verlagen, meer bewegen. Allemaal dingen die je prima kunt veranderen, maar als je naar het gemiddelde kijkt, leef ik toch al wel zo gezond mogelijk. Wat kon ik dan nog doen? Het wordt heel erg je eigen schuld gemaakt, wanneer het krijgen van een kind niet lukt.'
Geen garantie
Charlotte Adema: 'Het klopt dat je deels invloed hebt op een eventuele zwangerschap. Als je gezond leeft, niet rookt en geen alcohol drinkt, kan dat een positief effect geven en ervoor zorgen dat je sneller zwanger raakt. Maar het is géén garantie tot. Dat je niet of wel gezond zwanger raakt, kan allerlei redenen hebben, waar we ook in de wetenschap nog geen weet van hebben.'
Lees ook: Niet stress maar leeftijd en leefstijl belangrijkste factoren bij zwanger worden
Zo onzeker gemaakt
Marije heeft intakes gehad bij twee verschillende hormooncoaches, maar een traject uiteindelijk niet doorgezet. 'Bij mij begon een alarmbel te rinkelen toen de coach zei: 'Als je bij mij komt, weet ik zeker dat je binnen drie maanden zwanger bent'.
Hoe kun je dat beloven? Iedereen heeft de wereld ervoor over om een gezond kind in de armen te hebben, en de coaches spelen dan ook in op je schuldgevoel. Volgens de coach zou het al een héél groot gedeelte schelen als ze met mij aan de slag zou gaan.
Was er dan iets mis met mij, dat het niet lukt? Heb ik te veel stress, of was het toch dat ene wijntje? Je wordt zo onzeker gemaakt over je eigen lichaam. Maar in het ziekenhuistraject had ik na een traject van 2,5 jaar en drie verliezen ook niet zo veel meer vertrouwen.'
Stelletje aasgieren
Marijes partner gelooft niet in hormooncoaches. 'Het was fijn om hem als kritische stem naast mij te hebben. Ik ben misschien iets makkelijker te manipuleren, want niets doen voelt ook zo machteloos. Elke keer dat je menstrueert stort je wereld in.
Het idee dat de coaches profiteren van deze wanhoop? Ja, ik vind het toch een stelletje aasgieren. Ik zou de coach tussen de 1000 en 1300 euro moeten betalen voor een traject van drie maanden, en daarnaast een temperatuurring van 300 euro moeten aanschaffen.
Zodra ik liet weten dat het 'm niet werd, kreeg ik te horen dat haar agenda al bijna helemaal vol zat, en dat ik de kosten ook in meerdere delen zou kunnen betalen. Dan denk je toch even: shit, moet ik het toch doen? Anders ben ik misschien te laat.'
Alternatieve oplossingen
Lieke* (26) heeft PCOS, en probeert al twee jaar zwanger te raken. Een kinderwens heeft ze altijd al gehad, vanwege haar onregelmatige cyclus weet ze dat spontaan zwanger worden lastig kan zijn. 'Het blijft moeilijk om op je eisprong te letten.
Op een gegeven moment ga je je toch meer verdiepen in de materie: wat zijn de alternatieve oplossingen? Moet ik kijken naar een therapeut, die mij kan vertellen waar het aan ligt? Slecht slapen, stress, voeding: daar werkt je cyclus ook op. Of moeten we iui proberen? Ik ga liever niet een ziekenhuistraject in. Ik wil het liefst dat het mij zelf lukt, als vrouw.'
Verstoring in het lichaam
Ook Lieke vindt online een hormooncoach die zich richt op vruchtbaarheid en hormoonbalans, en samen met haar wil kijken – zonder medicatie – of er iets zit in haar lichaam wat een verstoring kan veroorzaken.
'We hebben mijn voeding onder de loep genomen, deden temperatuurmetingen om de ovulatie te testen, keken naar mijn bioritme en ik moest een femometerring dragen om mijn ovulatie te tracken. Ik kom uit Drenthe en ben een nuchtere boerin, dus ik dacht wel: is dit hoe ik het zou willen?'
Lees ook: Je cyclus berekenen en begrijpen: zo doe je dat
Wantrouwen in het reguliere circuit
Dat zwangerschap maakbaar wordt gemaakt door deze industrie, doet Adema als gezondheidswetenschapper veel verdriet. 'Ik krijg te maken met patiënten die vaak alles geprobeerd hebben, en het idee hebben dat ik hen ga vertellen hoe het wél lukt zwanger te raken.
Maar ik kan jouw ovulatie en goede cyclus niet manifesteren. Dat maakt mijn eigen werk soms moeilijk, want er ontstaat door dit soort praktijken veel wantrouwen in het reguliere circuit. Dat kan ervoor zorgen dat sommige vrouwen niet op tijd hulp zoeken bij een kinderwens.
Marketingpraatjes
In totaal heeft Lieke vier maanden bij een hormooncoach gelopen. 'Je denkt steeds, misschien gaat het wel werken. Maar als het niet lukt voel je je onzeker. De therapeut zei dan ook: 'Jouw lichaam geeft jou toestemming om zwanger te worden'. Tot de kern komen heeft ze nooit gedaan.
Op een gegeven moment dacht ik: dit gaat niet werken voor mij. Ik had er toen al 2000 euro ingestoken. Achteraf gezien waren het marketingpraatjes, waar ik mezelf zo kapot mee heb gemaakt. Ik dacht door haar woorden nog meer: ik ben het niet waard om moeder te worden, want het lukt mij niet'.
Levensstijl onder de loep
Inmiddels volgt Lieke een wetenschappelijk onderbouwd traject bij Charlotte, die haar van tevoren al liet weten dat het geen garantie geeft tot zwangerschap. 'Ik ben nu twee maanden bezig. Zwanger worden is mijn doel, maar qua energie voel ik mij nu al beter, doordat mijn levensstijl onder de loep wordt genomen.'
Lees ook: Desiree (47): 'Door PCOS en een prolactinoom heb ik er zeven jaar over gedaan om zwanger te worden'
Doorverwijzen
'Het is vaak moeilijk te zien wat het verschil is tussen mij en een hormooncoach', aldus Adema. 'Dat iemand veel volgers heeft op sociale media, staat niet gelijk aan dat diegene ook de waarheid spreekt.
Ook wordt er soms afgegeven op artsen, maar een arts werkt enkel binnen eigen kaders, en kan jou behandelen of doorverwijzen. Het is dan ook belangrijk dat een arts je doorverwijst wanneer hij ziet dat er mogelijkheden zijn binnen jouw levensstijl.
Aandacht voor overgewicht
Gynaecoloog Margot Koeneman benoemt dat het goed is dat er meer aandacht is gekomen voor vrouwspecifieke aandoeningen zoals PCOS, maar dat dit ook een keerzijde kent. 'Sociale media is leuk en soms leerzaam, maar in de spreekkamer zie ik helaas dat het ook vaak leidt tot onduidelijkheid, onzekerheid en overtuigingen die niet kloppen.
PCOS zit voor een deel in je genen, maar kan ook worden uitgelokt of verergerd door overgewicht en 'slechte voeding'. Dat is al heel lang bekend, maar sinds kort is er ook echt meer aandacht voor de invloed van overgewicht en je leefstijl op PCOS. Vroeger was het advies vaak om de pil te gaan gebruiken, maar nu we de focus verleggen naar leefstijl, kan een grote groep vrouwen zelf de touwtjes in handen nemen.'
Lees ook: Overgewicht en zwanger worden
De leefregels
Charlotte Adema: 'Op het moment dat je zwanger wilt raken – PCOS of niet – is het handig om te stoppen met roken. Voor zowel de man als de vrouw. Hetzelfde geldt voor alcoholgebruik. Dat is slecht voor je eicel- en spermakwaliteit.
Daarnaast is het verstandig om zoveel mogelijk plantaardig onbewerkt voedsel te eten, met een kleine dierlijke toevoeging. Elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed, voldoende blijven bewegen en vaker naar buiten gaan.
Het klinkt als standaard advies, maar als je meer naar deze leefregels gaat leven zie je over het algemeen dat het een positief effect heeft. Wat níét garant staat tot daadwerkelijk zwanger raken, want dat kan niemand je beloven'.
Toch zwanger
Marije heeft inmiddels iui en ivf gehad, en is ze bij haar eerste ivf-poging zwanger geraakt. 'Ik ben 12 december uitgerekend, we zijn heel blij. Het wordt een kerstkindje. Ik denk dat als je zwanger raakt tijdens een traject van een zelfbenoemde hormooncoach, dit eerder toeval is. Ook al denk je dan waarschijnlijk: zie je wel, dit had ik eerder moeten doen.'
Hoe weet ik of een hormooncoach betrouwbaar is?
Weten hoe je tussen al die informatie kunt achterhalen wanneer iemand wel of niet betrouwbare informatie deelt op sociale media? Check onderstaande punten.
1. Vage claims als 'zwanger binnen een bepaalde termijn' zijn onbetrouwbaar.
2. Biedt een hormooncoach een test aan om 'hormoonverstorende stoffen' op te sporen aan de hand van één druppel bloed, werk dan niet mee, dat is onmogelijk.
3. Check of de opleiding van de hormooncoach erkend is en ook is afgerond.
4. Heeft deze persoon een wetenschappelijke studie als basis?
5. Biedt iemand een kortingscode aan voor een voedingssupplement, dan kun je ervan uitgaan dat er iets in zit voor de coach zelf.
6. Spreekt de coach over verboden voedsel, of worden er extreme uitspraken gedaan als 'dit is puur vergif' of 'allerslechtste voor je eicelkwaliteit', dan is het bangmakerij.
7. Heeft iemand goede recensies, en daarnaast ook méérdere recensies? Vier reviews, terwijl iemand beweert meer dan duizend cliënten te hebben behandeld, klinkt niet heel betrouwbaar.
8. Verwijst een coach je door op het moment dat dit nodig is?
