Wanneer de 13 wekenecho?
De 13 wekenecho is een medisch echoscopisch onderzoek, om te kijken of je ongeboren baby bepaalde ernstige lichamelijke afwijkingen heeft. Deze echo kun je sinds 1 september 2021 laten doen als je tussen de 12 weken en 3 dagen en 14 weken en 3 dagen zwanger bent.
Rond week 11 kun je al een termijnecho laten doen om je uitgerekende datum te bepalen, te kijken of het hartje klopt en of je een meerling verwacht. Als je 20 weken zwanger bent, krijg je nog een uitgebreide 20 wekenecho aangeboden. Daarbij wordt ook gekeken naar lichamelijke afwijkingen.
Het verschil tussen de 13 wekenecho en 20 wekenecho
De 13 wekenecho wordt ook wel het eerste trimester SEO (Structureel Echoscopisch Onderzoek) genoemd, en de 20 wekenecho het tweede trimester SEO. Beide echo's lijken op elkaar, maar vervangen elkaar niet.
De 13 wekenecho hoort momenteel nog bij een wetenschappelijk onderzoek (IMITAS) om te onderzoeken of de voordelen van een vroeg echoscopisch onderzoek opwegen tegen de nadelen. Je kiest zelf of je de echo wilt, dit geldt overigens ook voor alle andere echo's.
Waarom een 13 wekenecho?
Bij 13 weken zwangerschap is al te zien hoe de organen, ledematen en het zenuwstelsel van je baby zich ontwikkelen. Daardoor kan op de 13 wekenecho een groot deel (ongeveer vijftig procent) van de afwijkingen worden gevonden die anders pas bij de 20 wekenecho worden ontdekt. Hierdoor kan eerder aanvullend onderzoek worden gedaan en een behandelplan worden gemaakt.
In het geval van een erg slechte uitslag hebben de aanstaande ouders bovendien meer tijd om te beslissen of ze de zwangerschap wel of niet willen voortzetten. Als de baby een aandoening heeft die niet met het leven verenigbaar is, kun je de zwangerschap in Nederland tot 24 weken beëindigen. Na de 20 wekenecho is er dus minder tijd om over deze ingrijpende beslissing na te denken.
Lees meer: Zwangerschapstrimesters: de drie fases naar je bevalling
Wat wordt er onderzocht bij de 13 wekenecho?
Tijdens het echoscopisch onderzoek bij 13 weken wordt er onder meer gekeken naar de schedel, het hart, de buik, armen en benen, wervelkolom en nekplooi van de baby. Ook bekijkt de echoscopist de placenta en het vruchtwater.
Welke afwijkingen bij de 13 wekenecho?
Bij de 13 wekenecho kunnen minder afwijkingen worden opgespoord dan bij de 20 wekenecho, maar sommige (vaak ernstige) afwijkingen zijn al wel te zien. Sommige afwijkingen ontstaan pas later, andere zijn nog niet te zien omdat de baby bij 13 weken nog te klein is. Een open ruggetje of open schedel is bijvoorbeeld wel te zien, maar hartafwijkingen nog niet. De 13 wekenecho kan de 20 wekenecho daarom niet vervangen.
Lees meer: 20 wekenecho: wat wordt er precies onderzocht?
Voordeel 13 wekenecho
Het voordeel van een Structureel Echoscopisch Onderzoek in het eerste trimester is dus vooral tijdwinst. Je hebt al vroeg in de zwangerschap iets meer zicht op de gezondheid van je kind. Meestal is de uitslag van deze echo goed: uit internationaal onderzoek blijkt dat er bij 95 procent van de baby's geen afwijking wordt gevonden bij de 13 wekenecho.
Is de uitslag niet goed, dan kan het een voordeel zijn dat je dit zo vroeg mogelijk weet, zodat je er eerder naar kunt handelen. Is de uitslag wel goed, dan is dit een fijne geruststelling (al geeft een goede uitslag natuurlijk geen garanties).
Nadeel 13 wekenecho
Het nadeel van zo'n vroege echo is dat er extra onderzoek nodig is als er iets afwijkends wordt gezien. Als daaruit blijkt dat alles toch goed is, heb je onnodig een tijd in onzekerheid gezeten, wat vast een fikse lading stress heeft opgeleverd.
Soms blijf je de rest van de zwangerschap onzeker over de gezondheid van de baby, en blijkt pas na de geboorte dat je baby helemaal gezond is en dat alle zorgen voor niets waren. Ook kan de 13 wekenecho ten onrechte geruststellen. Ook daarna kunnen er alsnog afwijkingen ontstaan. Zo kunnen er ook bij de 20 wekenecho afwijkingen worden ontdekt, en soms gebeurt dit pas na de geboorte.
Is de 13 wekenecho verplicht?
Geen enkel medisch onderzoek is verplicht, dus ook de echo's die vallen onder prenatale screening niet. Je verloskundige of gynaecoloog geeft je informatie over de onderzoeken en daarna beslis je of je het wel of niet wilt laten uitvoeren. Dit geldt ook voor de 13 wekenecho.
Wetenschappelijk onderzoek
Kies je voor de 13 wekenecho, dan doe je automatisch mee aan de IMITAS-studie (Implementation of First Trimester Anomaly Scan). Dit wetenschappelijke onderzoek moet duidelijk maken of de voordelen van de 13 wekenecho opwegen tegen de nadelen. Het ministerie van VWS besluit na de studie of de 13 wekenecho definitief wordt toegevoegd aan het aanbod van prenatale screening.
Dit onderzoek loopt nog. Bij de 13 wekenecho teken je een toestemmingsformulier: je gegevens worden voor het onderzoek gebruikt en je kunt worden benaderd voor aanvullend onderzoek (zoals via een vragenlijst of interview).
Vervanging voor termijnecho of NIPT?
De 13 wekenecho kan de 20 wekenecho niet vervangen, daarvoor wordt de echo te vroeg in de zwangerschap gemaakt. Ook de termijnecho blijft, omdat hieruit heel andere informatie uit wordt gehaald dan in de 13 wekenecho.
De 13 wekenecho is ook geen vervanging voor de NIPT (Niet-Invasieve Prenatale Test). Bij de NIPT wordt er bloed afgenomen bij de moeder, waarmee je kunt onderzoeken of er aanwijzingen zijn dat je kind het down-, edwards- of patausyndroom heeft. Je kunt ook besluiten om met de NIPT nevenbevindingen op te laten sporen. Zo kun je zien of er aan- wijzingen zijn voor andere chromosoomafwijkingen (van licht tot ernstig) in de placenta of soms bij de moeder.
Bij de 13 wekenecho kunnen ook lichamelijke afwijkingen worden gezien die voorkomen bij het down-, edwards- of patausyndroom, of andere erfelijke afwijkingen, maar deze echo is hier niet op gericht. Om chromosoomafwijkingen vast te stellen, is vervolgonderzoek nodig.
13 wekenecho en het geslacht
Bij de 13 wekenecho wordt niet gekeken naar het geslacht van de baby en de echoscopist mag je het geslacht ook niet vertellen. Bij de 20 wekenecho is geslachtsbepaling ook geen vast onderdeel van het onderzoek, maar dan kan de echoscopist wel voor je kijken of je een jongen of een meisje krijgt.
Andere echo's
Behalve de termijnecho, de 13 wekenecho en de 20 weken echo, zijn er nog een aantal echo-onderzoeken die worden gedaan als daar een medische reden voor is, zoals de groei-echo en de liggingsecho. En je kunt natuurlijk zelf kiezen voor een pretecho waarbij je – vanaf 15 weken – meestal ook het geslacht van de baby krijgt te horen (als je dit wilt). Dit moet je – in tegenstelling tot de echo's die horen bij prenatale screening – wel zelf betalen. Hier vind je alle echo's tijdens je zwangerschap op een rij.
/62bdc25f2d0c411c81df8cc5b8ce66ad/image.jpg)
/dcc92bfd5afb436b9fa99a00adea7cca/image.jpg)
/35aa60f80393440fb0983c3feca8f1f1/image.jpg)
/cd1196b80eef43aeaa3b470504106082/image.jpg)
/142bf1f4dc1d4cc39acbc59e26dfc744/image.jpg)
/16233ee9a9d74d938d84cc87d6393bcc/image.jpg)
/1bb0b8c16c594d3b8f0a8fb659990505/image.jpg)
Bronnen: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, RIVM, Radboud UMC
