Kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen

Een van de ziektes waartegen je je kind kunt laten vaccineren is kinkhoest. Dat gebeurt met twee maanden, maar als je wilt dat je baby vanaf de geboorte beschermd is, kun jij je ook laten inenten tijdens de zwangerschap. Deze kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen wordt ook wel de 22 wekenprik genoemd.

In samenwerking met expert

Henrike ter Horst

medisch adviseur

Wat is kinkhoest eigenlijk?

Kinkhoest is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie (Bordetella pertussis). In het begin lijken de klachten op een gewone (neus)verkoudheid. Daarna beginnen de hoestbuien, die lang kunnen duren – soms met een piepende inademing – en uitputtend zijn. Vooral bij pasgeboren baby’s kan kinkhoest ernstig verlopen. Soms krijgen ze ademnood, longontsteking, stuipen of lopen ze een hersenbeschadiging op. In een enkel geval kan een kind eraan overlijden. Elk jaar worden er in Nederland zo’n 120 baby’s met kinkhoest in het ziekenhuis opgenomen.

Hoe beschermen we kinderen tegen kinkhoest?

Kinkhoestvaccinaties zitten in ons Rijksvaccinatieprogramma, als onderdeel van de dktp-vaccinatie Deze prik beschermt naast kinkhoest ook tegen difterie, tetanus en polio. Er bestaat geen los vaccin tegen kinkhoest.

Kinderen krijgen in totaal vijf vaccinaties tegen kinkhoest: vier voordat ze één jaar worden en de vijfde als ze vier zijn. Pas vanaf de derde prik zijn ze optimaal beschermd, en vóór de eerste prik nog helemaal niet. Wil je dat je baby al vanaf de geboorte beschermd is tegen kinkhoest, dan kun je kiezen voor de maternale kinkhoestvaccinatie: een prik die jij tijdens je zwangerschap krijgt, waardoor je ongeboren baby ook de antistoffen meekrijgt.

Hoe werkt de kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen?

Ben je zwanger, dan krijg je standaard de kinkhoestvaccinatie aangeboden rond de 22e week van de zwangerschap. Je krijgt de dktp-vaccinatie en wordt dus ook opnieuw beschermd tegen difterie en tetanus. Je maakt zelf de keuze om het wel of niet te doen. Dit kan meteen met 22 weken, maar ook op een later moment in de zwangerschap. Hierbij geldt wel: hoe vroeger hoe beter. Door het op tijd te doen, hebben ook baby’s die te vroeg geboren worden er profijt van.

Na een inenting gaat je lichaam zelf antistoffen aanmaken tegen de ingespoten ziekmaker, in dit geval dus kinkhoest. Die antistoffen beschermen je in de toekomst tegen kinkhoestinfecties. Als je zwanger bent, gaan de antistoffen tegen kinkhoest die jouw lichaam aanmaakt via de navelstreng ook naar je ongeboren baby.

Dat geldt overigens voor alle antistoffen. Als je bijvoorbeeld griep oploopt, maakt je lichaam antistoffen aan tegen dat griepvirus en die geef je ook mee aan je ongeboren baby. Op die manier is je kind bij de geboorte al tegen allerlei ziektes beschermd.

Door tijdens je zwangerschap een kinkhoestvaccinatie te halen, is je baby dus al bij de geboorte beschermd tegen kinkhoest. Bijkomend voordeel van de vaccinatie is dat je zelf ook beschermd bent tegen kinkhoest en na de bevalling niet je pasgeboren baby kunt besmetten.

Uit onderzoek blijkt dat de kinkhoestvaccinatie bij zwangere vrouwen voor 91 procent effectief is. Dat houdt in dat er 91 procent minder baby’s kinkhoest krijgen dan dat zonder vaccinatie van de moeder het geval was geweest. Door die vaccinatie kunnen er in Nederland per jaar ongeveer honderd van de 128 ziekenhuisopnames door kinkhoest bij baby’s voorkomen worden. De effectiviteit van een vaccinatie is nooit honderd procent, omdat er altijd mensen zijn die niet voldoende op een vaccinatie reageren.

Gesponsord

Gezondheid

Zijn de prikken uit het Rijksvaccinatieprogramma daarna nog nodig voor je kind?

Ja, want de hoeveelheid antistoffen – en dus de bescherming – die je baby via jou heeft meegekregen neemt langzaam af. Door de vaccinaties die je kind na de geboorte krijgt, maakt hij zelf antistoffen aan, die langer aanwezig blijven. Maar als jij je laat vaccineren tijdens je zwangerschap, hoeft je baby na de geboorte één dktp-vaccinatie minder te krijgen. De eerste prik krijgt je baby dan bij 3 maanden, in plaats van 2 maanden.

Heb jij geen 22 wekenprik gehaald, dan krijgt je kind bij 2 maanden nog wel de extra vaccinatie. Ook zijn er nog een aantal uitzonderingsgroepen waarbij een kind deze extra prik wel nodig heeft, omdat er anders een hoger risico op infectie bestaat.

Check hier welke inentingen bij het Rijksvaccinatieprogramma horen.

Tien bijzondere weetjes over de navelstreng.

Wat als je al eerder een kinkhoestprik hebt gehad?

Als je zelf in het verleden al bent ingeënt tegen kinkhoest, of je hebt misschien wel kinkhoest gehad, dan heb je al antistoffen in je lichaam opgebouwd tegen kinkhoest. Deze antistoffen beschermen jou wel tegen kinkhoest, maar zijn niet voldoende om je ongeboren baby ook te beschermen. Daarom wordt aangeraden om je tijdens je zwangerschap toch nogmaals te laten vaccineren. In de twee weken na de inenting maakt je lichaam een grote hoeveelheid antistoffen aan, die je baby ook meekrijgt. Alleen op die manier krijgt je baby voldoende antistoffen mee om goed beschermd te zijn tegen een eventuele kinkhoestinfectie na de geboorte.

Ook als je in een eerdere zwangerschap al bent gevaccineerd tegen kinkhoest, wordt aangeraden om bij een volgende zwangerschap opnieuw een prik te halen. Op die manier krijgt je ongeboren baby zoveel mogelijk antistoffen tegen kinkhoest mee via de placenta.

Is het kinkhoestvaccin veilig?

Het gaat om een dood vaccin, waar je niet meer ziek van kunt worden. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het kinkhoestvaccin veilig is voor moeder en kind. Er is bovendien al veel ervaring mee. Zwangere vrouwen krijgen het kinkhoestvaccin op grote schaal in de Verenigde Staten (sinds 2011), het Verenigd Koninkrijk (sinds 2012), Argentinië (sinds 2012), België (sinds 2013), Ierland (sinds 2013), Israël (sinds 2014), Spanje (sinds 2015) en delen van Australië (sinds 2015).

Meer lezen: Er is een gevaarlijk type meningokokken in opmars.

Bijwerkingen van kinkhoestvaccin

Na elke inenting kun je last krijgen van wat lichte bijwerkingen. Zo ook bij de kinkhoestvaccinatie. Mogelijke bijwerkingen zijn:

slaperigheid
hoofdpijn
roodheid, zwelling en pijn op de plek van de prik

Hevigere bijwerkingen, zoals een ernstige allergische reactie, komen zelden voor maar zijn niet uit te sluiten. Kijk voor meer informatie over mogelijke bijwerkingen op de website van Lareb.

Zijn er alternatieven?

De Gezondheidsraad onderzocht andere methodes om baby’s de eerste weken van hun leven te beschermen tegen kinkhoest, maar concludeerde op basis van wetenschappelijk onderzoek dat alleen een kinkhoestvaccinatie bij zwangere vrouwen effectief en betrouwbaar genoeg is.

Kinkhoestvaccinatie en borstvoeding

Het halen van een kinkhoestvaccinaties heeft geen risico’s voor het geven van borstvoeding na je zwangerschap. Het enige gevolg is dat je baby via de borstvoeding juist nog extra tegen kinkhoest beschermd wordt, omdat je via de moedermelk nog steeds wat van die antistoffen doorgeeft aan je baby.

Meer informatie over kinkhoestvaccinatie voor zwangere vrouwen.

Bronnen: RIVM, Verloskundige

Kraambezoekboek

Shop

Elektrische borstkolf

Shop

Dr. Brown's Options+ Anti-colic Bottle Startpakket Flessen

Babyflessen

Shop

Bewaarzakjes moedermelk

Baby rompertjes

Tepelhoedje

Handkolf

Tepelzalf

Voedingskussen

Babynestje

Vitamine D

Vitamine K

Van Baby tot Peuter

medisch adviseur

Henrike is jeugdarts KNMG en werkte jaren op verschillende consultatiebureaus.

Op dit moment is zij medisch adviseur bij het RIVM en houdt zij zich bezig met het hielprikprogramma en het rijksvaccinatieprogramma.

Met regelmaat schrijft Henrike blogs en columns voor JGZ Captise en Dokters voor Kinderen.

Voor meer informatie: kijk op Dokters voor Kinderen en voor achtergrond:
Twitter
Website