De eerste babyhapjes maken
De eerste hapjes van je baby worden ook wel oefenhapjes of bijvoeding genoemd. Als je baby tussen de vier en zes maanden oud is, mag je hem voor het eerst vaste voeding geven. Je kunt het beste beginnen met gepureerde groente- en fruithapjes. Deze oefenhapjes geef je naast de gewone melkvoedingen en zijn bedoeld om te wennen aan vast voedsel.
Is je baby zes maanden oud? Dan heeft hij de extra babyvoeding pas echt nodig. Vanaf acht maanden vervangt de vaste voeding stap voor stap de melkvoeding, zodat je baby als hij één jaar is met de pot mee kan eten.
Tip: Gebruik bij de oefenhapjes een kunststof lepel in plaats van metaal. Kunststof is zachter en minder 'koud' dan metaal en voelt daardoor een stuk prettiger aan voor je baby.
Vanaf wanneer de eerste babyhapjes?
Het Voedingscentrum geeft het advies om te starten met het geven van oefenhapjes als je baby tussen de vier en zes maanden oud is. Het gaat dan om kleine hapjes zodat je baby kan oefenen met happen en wennen aan de smaak en structuur van vaste voeding. Oefenhapjes vervangen de borst- of flesvoeding nog niet.
Waarom zijn oefenhapjes belangrijk?
De eerste oefenhapjes worden niet voor niets zo genoemd, het is een verkenningsfase. Zo'n nieuwe vaardigheid als eten onder de knie krijgen, is best ingewikkeld voor je baby. De beweging van zijn tong, de nieuwe smaak, geur en textuur van vaste voeding en het vervolgens doorslikken: voor je baby is het allemaal nieuw. Door tijdig te beginnen met het aanbieden van vaste babyvoeding, geef je je baby ruimschoots de tijd om eraan te wennen, zonder dat er druk op ligt. Vaste voeding leren eten, is een ontwikkeling die net als leren lopen en praten in stappen verloopt.
Vanaf zes maanden heeft je baby naast de borst- en flesvoeding de oefenhapjes echt nodig. Rond deze leeftijd heeft hij behoefte aan meer energie en voedingsstoffen, dan hij uit moedermelk of flesvoeding kan halen. Vanaf acht maanden gaat de vaste babyvoeding de melkvoeding stap voor stap vervangen.
Lees ook: Zo weet je of je baby toe is aan oefenhapjes
Babyvoeding: welke voedingsstoffen?
Gevarieerde voeding voor je baby is niet alleen belangrijk voor z'n smaakontwikkeling, maar ook om ervoor te zorgen dat hij alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt. Vanaf zes maanden hebben baby's naast borstvoeding of flesvoeding vaste babyvoeding nodig om genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen.
Zo hebben baby's vanaf zes maanden ijzer nodig. De hoeveelheid ijzer die in borstvoeding zit, is dan niet meer genoeg. Er bestaan potjes babyvoeding waar extra ijzer aan toe is gevoegd, maar dit soort toevoegingen zijn in principe onnodig. Zorg voor een gevarieerd eetpatroon en kies af en toe voor ijzerrijke producten, dan krijg je baby voldoende ijzer binnen. IJzer zit bijvoorbeeld in broccoli, peulvruchten, spinazie, volkorenbrood en vlees. Hier nog meer voeding met ijzer.
Baby's hebben ook vet nodig voor hun ontwikkeling: de goede, onverzadigde vetten. Vet is onder andere belangrijk voor de groei van je kind, voor de weerstand en de motorische ontwikkeling. Als je zelf hapjes maakt, is het dus goed om tijdens de bereiding olijfolie of (vloeibare) boter te gebruiken.
Potjesvoeding of zelf babyhapjes maken?
Uit onderzoek blijkt dat een groentemaaltijd of fruithap uit een potje net zo gezond is als babyvoeding zelf maken. Waar jij voor kiest, hangt vooral af van wat er bij jou en je baby past. Het heeft allebei voor- en nadelen:
Waarom wel zelf babyvoeding maken:
Als je zelf babyvoeding maakt, weet je precies welke ingrediënten je baby binnenkrijgt.
Je kunt zelf bepalen hoe fijn je het pureert.
Je baby krijgt pure smaken te proeven (tenzij je verschillende groenten mixt).
Je kunt eindeloos variëren met smaken.
Zelf babyvoeding maken is over het algemeen goedkoper dan potjesvoeding.
Waarom geen babyhapjes maken:
Het kost wel wat tijd om zelf babyvoeding te maken.
Je kookt soms twee keer op een dag, want je kind kan en mag nog niet alles eten wat jij eet.
Soms hebben baby's wat meer moeite met het verteren van zelfgemaakte babyvoeding.
Waarom potjesvoeding geven:
Het grote voordeel van potjesvoeding is dat het weinig tijd kost. Even opwarmen en klaar.
Potjes zijn handig voor onderweg: je hoeft het niet gekoeld te bewaren (als de verpakking nog niet open is geweest).
De hoeveelheid voedingsstoffen in een potje voldoet aan de behoefte van je baby op de leeftijd die op het potje vermeld staat.
Babyvoeding uit een potje is goed verteerbaar voor baby's van de leeftijd die op het potje vermeld staat.
Waarom geen potjesvoeding geven:
In een potje worden vaak verschillende groenten met elkaar gemengd, waardoor er een soort eenheidssmaak ontstaat.
De smaak van het hapje wordt door het steriliseren ook nog wat afgevlakt.
Er zijn veel verschillende smaken potjesvoeding, maar je kan niet zo veel variëren als dat je met zelfgemaakte hapjes zou kunnen doen.
Potjesvoeding en zelfgemaakte babyvoeding afwisselen
Afwisselen kan natuurlijk ook: heb je wat minder tijd of geen zin om zelf babyvoeding te maken, dan kies je voor een potje. Heb je de juiste ingrediënten in huis en wat meer tijd, dan kun je iets lekkers maken voor je baby. Jij kijkt wat jou het beste uitkomt en je kind went aan verschillende smaken en structuren.
Welke ingrediënten in babyhapjes?
Wil je je kind oefenhapjes gaan geven, begin dan met het geven van groente. Vanwege de aangeboren voorkeur voor zoet vindt je baby fruit direct lekker, maar groente is iets waar hij aan moet wennen. Tussen de vier en zes maanden staat een baby vaak beter open voor nieuwe smaken, dus daar valt winst te behalen.
Kies wel eerst voor groente met zachte smaken zoals bloemkool, wortels, pompoen, pastinaak of doperwten. Begin voorzichtig met een paar lepels. De darmen van je baby zijn nog niet gewend aan vast voedsel en moeten zich aanpassen, wat voor krampjes kan zorgen.
Zelf babyvoeding maken? Gebruik dan verse producten en voeg geen extra suiker of zout toe. Groenten uit pot of blik bevatten vaak meer zout dan goed is voor je baby. Het is ook belangrijk dat het voedsel de juiste dikte heeft. Begin met gepureerd voedsel en voeg eventueel wat water toe, is je kind hieraan gewend dan kan je zijn voeding steeds iets minder pureren en wat dikker laten.
Tip: Het Voedingscentrum heeft een leuke miniserie met filmpjes over de verschillende fases van het leren eten.
Hoe zelf babyhapjes maken?
Wil je zelf babyvoeding maken, dan is het belangrijk dat het voedsel goed gepureerd of geprakt wordt. Je biedt je kind dit aan via een lepeltje. Zodra je merkt dat dit goed gaat, kun je geleidelijk steeds meer structuur in de voeding laten. Tenzij je kiest voor de Rapley Methode, waarbij je je kind juist stukjes voedsel geeft die hij zelf in zijn mond kan stoppen.
Zelf babyvoeding maken: wat nodig?
Zorg dat je de volgende dingen in huis hebt bij het maken van babyhapjes:
Foodprocessor en verse groente of fruit
Het pureren en prakken kan op allerlei manieren als je zelf babyvoeding wil maken. Je kunt een speciale babyblender of foodprocessor voor babyvoeding aanschaffen. Dat is een handig apparaat waarin je de groente of het fruit eerst kunt stomen en vervolgens kunt pureren. Maar met een gewone blender, staafmixer of keukenmachine kan het ook. Of je gebruikt gewoon een stamper of vork om het eten mee te prakken.
Populaire babyblenders:
/1c447635433848ec958260863b14a39e/image.jpg)
/0e2347612ef845b4b20f0345cc39b04d/image.jpg)
/19aa3fb5fca54e0b99403d2bead0578e/image.jpg)
/b95e6413dec74f75a88bb57cb7ba4a91/image.jpg)
/c97c9920fc9147fcb4e465e98cc0fe60/image.jpg)
Handig: Dit zijn de beste baby foodprocessors van dit jaar
Kinderstoel of wipstoel
Een richtlijn die vaak wordt aangehouden bij het bepalen of je kind klaar is voor z'n eerste hapjes, is of je baby goed kan zitten, bijvoorbeeld in een wipstoel of in een kinderstoel met verkleiner of babyschaal erop. In zo'n stoeltje kun je je kind makkelijk voeren. Als je baby nog niet goed recht kan zitten in een wipper, bijvoorbeeld omdat hij voorover of schuin gaat hangen, kun je beter nog even wachten met de eerste hapjes.
Veilige kinderstoelen:
/2a6148c94de14e929db1172623d0fc3b/image.jpg)
/16b3ba33d6e1495eb70e3b696d47b0a1/image.jpg)
/15edf284d2304a6888795e6c5dd12f01/image.jpg)
/02ec6abcecdd45dd8446c00de1cf309a/image.jpg)
/81597a69e10f46769f1d43ea631f503c/image.jpg)
Kommetje en diepvriesbakjes
Als je zelf groente- of fruithapjes maakt, is het handig meteen meerdere porties in een keer te maken. Zorg er daarom voor dat je wat kleine diepvriesbakjes in huis hebt, waarin je de overgebleven puree kunt invriezen of in de koelkast kunt zetten. Een ijsblokjesbakje is handig voor die eerste hapjes: vul de vakjes met wat voeding en vries dit in. Zo kun je de volgende keer makkelijk bepalen hoe groot de portie moet zijn, door meer of minder blokjes te ontdooien.
Handige diepvriesbakjes:
/915b901062e5471bbb0f0db80d331375/image.jpg)
/9a0f885ed8444ce5bfadf371acf803dc/image.jpg)
Lepeltje
Zorg dat je een geschikte kinderlepel in huis hebt. Dat wil zeggen: een klein, smal lepeltje dat in de mond van je baby past. Aangeraden wordt om een plastic of siliconen lepel te gebruiken voor de eerste hapjes, omdat een metalen lepel hard en koud kan aanvoelen voor je baby.
Slab
Er is één groot nadeel van groente- en fruitpuree: het vlekt nogal op babykleding. Sommige vlekken zijn zo hardnekkig dat je ze er echt niet meer uit krijgt in de wasmachine. Doe je baby dus een slab om als je hem eten geeft. Er zijn slabben in alle soorten en maten te koop: van stof, plastic, zelfs siliconen exemplaren met een opvangbakje. Koop er genoeg, want ze moeten vaak in de was.
Slabbetjes:
/fb520f4926104f6498a7ac509d7e012b/image.jpg)
/e976a9bb084e47659bf593896ba7bacc/image.jpg)
/f61a6d75384a4fc1ae961d5f83605b5e/image.jpg)
/4e6aca93dccb44a2acd8bd1f4cdeb303/image.jpg)
/c19a6d5741c544879361307a0f467229/image.jpg)
Snoetenpoetsers
Natuurlijk: de ene baby eet netter dan de andere, maar bij de eerste hapjes heb je gegarandeerd schoonmaakdoekjes nodig. Misschien spuugt je baby het eten weer uit of zit z'n hele gezicht onder de puree. Zorg dus dat je snoetenpoetsers in huis hebt. Of gewoon een lading keukenpapier.
Fototoestel
Niet essentieel, maar wel erg leuk voor later: die eerste hapjes zijn sowieso fotomateriaal. Zorg dus dat je een camera hebt klaarliggen en dat hij opgeladen is.
Zelf groentehapjes voor de baby maken
Verse groente of groente uit de diepvries zonder toevoegingen hebben de voorkeur, aan groente in blik of pot is namelijk meestal zout en soms ook suiker toegevoegd. Aangeraden wordt om te beginnen met zachte smaken, zoals bloemkool, zoete aardappel, boontjes, pompoen, wortel of broccoli. Maar ook smaken als pastinaak, knolselderij, courgette, aubergine en mais vinden baby's vaak lekker. Later kun je sterkere smaken als bietjes, andijvie, spinazie, bleekselderij, venkel, witlof en tomaat (officieel een fruitsoort) proberen. Probeer ook eens avocado (officieel een fruitsoort): dat hoef je niet te koken, maar kun je direct prakken.
Was de groente, schil het indien nodig, maak het goed schoon en snij het in kleine stukjes. Kook de groente of stoom het tot het gaar is. Het verschilt per groente hoe lang je het moet koken of stomen: hier vind je een overzicht van kooktijden. Pureer of prak de groente – met wat kookvocht – vervolgens tot een puree. Je kunt ook wat extra water of (moeder)melk toevoegen.
Tip: 10 superfoods voor je baby
Zelf fruithapje voor de baby maken
In principe is al het fruit geschikt om een fruithapje voor baby's van te maken, meldt het Voedingscentrum. Begin met zachte, zoete smaken, zoals: banaan, peer, appel, meloen, mango, avocado, abrikoos, perzik.
Gaan deze hapjes goed, dan kun je daarna ook zuurdere smaken proberen, zoals kiwi, pruim, aardbei, bosbessen, mandarijn of sinaasappel. Neem bij voorkeur vers, goed rijp fruit en geen fruit uit een pot of blik: daar zijn vrijwel altijd suikers aan toegevoegd.
Was het fruit eerst goed met water. Schil het fruit en snij het in kleinere stukjes. Het hangt van het soort fruit af of je het vervolgens nog even moet stomen of koken, of dat je het direct kunt pureren. Zacht fruit, zoals banaan en rijpe mango of meloen, kun je direct met een vork prakken tot een puree. Ook kun je fruit eventueel raspen. Harder fruit, zoals appel, kun je beter eerst stomen of koken, zodat het zachter wordt. Vervolgens kun je het prakken of met een staafmixer of keukenmachine pureren.
Tip: Dit zijn gezonde tussendoortjes voor je baby
Smaken in babyhapjes combineren
Aangeraden wordt om in het begin groente- en fruithapjes te maken met één soort en hetzelfde hapje meerdere dagen achter elkaar aan je baby te geven. Zo leert je kind smaken beter kennen en waarderen. Is je kind gewend aan verschillende smaken, dan kun je langzaamaan smaken gaan combineren. Denk aan een groentehapje van aardappel met boontjes, of bloemkool met broccoli, of zoete aardappel met knolselderij.
Ook fruit kun je combineren, bijvoorbeeld door een zoete en een zuurdere smaak in een hapje te mixen. Denk aan banaan met aardbei, mango met mandarijn of appel met bosbes. Groente met fruit mixen kan ook: een beetje appel door een witlofhapje maakt de smaak iets minder bitter.
Lees ook: Zo kan je de smaakontwikkeling van je baby stimuleren
Is biologische babyvoeding beter?
Biologische babyvoeding bevat meer vitaminen, mineralen en antioxidanten, zonder genetisch gemodificeerde ingrediënten of conserveringsmiddelen. Je kunt kiezen tussen babyvoeding op basis van koemelk of geitenmelk; er is weinig verschil tussen de twee.
Structuur en dikte van babyhapjes
Als je een potje babyvoeding in de supermarkt koopt, is de dikte precies afgestemd op de leeftijd van je kind. In de potjes voor baby's van vier maanden zit een fijne puree, terwijl er in de potjes voor acht maanden grovere stukjes zitten. Maar hoe bepaal je de dikte van je groente- en fruithapjes als je zelf babyvoeding maakt?
Het is belangrijk dat het groente- of fruithapje in het begin niet te grof of te dik gepureerd is, omdat je baby anders moeite kan hebben om het door te slikken. Hoe ouder je baby wordt, hoe grover de puree mag zijn, zodat hij stap voor stap leert om op zijn eten te kauwen. Hier wat richtlijnen als het gaat om de dikte van de voeding, al is elk kind natuurlijk anders:
Vanaf 4 maanden: begin met een waterige, zachte puree, zonder stukjes. Voeg eventueel wat water of (moeder)melk toe om het hapje wat dunner en zachter te maken.
Vanaf 5 maanden: je kunt nu puree maken met een iets dikkere structuur, maar zorg er wel voor dat de hapjes nog steeds zacht en glad zijn.
Van 6 tot 9 maanden: ga verder met stevigere, grovere prakjes als je baby er klaar voor is. Er mogen nu best wat kleine stukjes groente of fruit in zitten. Heeft je baby daar nog moeite mee? Pureer het dan toch wat fijner. Gaat het goed, pureer of prak het hapje dan steeds iets minder. Je kunt nu ook ingrediënten als vlees, vis, pasta of rijst aan het hapje toevoegen. Prak of pureer dit mee.
Van 9 tot 12 maanden: in deze periode kun je je baby grof gestampte of gehakte gerechten geven.
Vanaf 1 jaar: je kind mag met de pot mee eten.
Lees ook: Dit moet je doen als je baby zich (ernstig) verslikt
Hoe (lang) kun je zelfgemaakte babyvoeding bewaren?
Heb je genoeg babyvoeding bereid voor meerdere porties? Dek dan een portie af met vershoudfolie of in een bakje met deksel en bewaar het één dag in de koelkast. Je kunt de rest van de babyvoeding invriezen, bijvoorbeeld in een ijsblokjeshouder, diepvrieszakjes of een diepvriesbakje met deksel. Plak er een etiket op met de datum en inhoud. De fruithapjes zijn tot drie maanden houdbaar in de vriezer.
Hoe kun je babyvoeding ontdooien?
Heb je babyvoeding ingevroren, zorg dan dat je het op de juiste manier ontdooit. Ontdooien kun je het beste doen door een portie afgedekt in de koelkast te zetten, of in de magnetron. In de koelkast kan het ontdooien best even duren, dus wil je de babyvoeding 's avonds geven, haal het dan 's ochtends al uit de vriezer. Ontdooi de babyvoeding liever niet buiten de koelkast.
Babyhapjes opwarmen
Opwarmen van babyvoeding kan in de magnetron, au bain-marie (zet het bakje in een pannetje met heet water) of in een speciale flessenwarmer waarin je ook hapjes kunt opwarmen. Gebruik je de magnetron, houd dan de richtlijn aan van 20-30 seconden op 750 watt per portie van een paar babylepeltjes (ongeveer één ijsblokje).
Check van tevoren of de babyvoeding niet te heet is geworden. Zeker als je het in de magnetron opwarmt, kan het (deels) te warm zijn geworden. Roer de babyvoeding daarom altijd eerst goed door en proef zelf een hapje voordat je het aan je baby geeft.
Tip: Met deze multifunctionele waterkoker zet je niet alleen een pot thee, je kunt er ook babyhapjes mee verwarmen.
Lees ook: 9x fijne flessenwarmers perfect voor kersverse ouders
Hygiëne tijdens babyhapjes maken
Net zoals bij het bereiden van de fles, is een goede hygiëne bij het bereiden van babyvoeding erg belangrijk. Was van tevoren dus altijd goed je handen. Gebruik een schone snijplank en een schoon mes. Was naderhand de gebruikte keukenspullen weer goed af. Dat kan gewoon in de vaatwasser of met heet water en afwasmiddel. Zo ga je te werk:
Was de groente goed schoon onder stromend water, verwijder eventuele rotte plekjes.
Kook de groente zonder zout in een bodem met water gaar.
Laat de groente afkoelen.
Pureer of prak de groente goed fijn.
Maak een aantal groentehapjes van gelijke porties (een paar lepels). Je kunt ook een portie in de koelkast bewaren voor de dag erna
Verpak de rest van de groentehapjes in diepvrieszakjes of bakjes per portie – en sluit ze goed af. Je kunt ook een ijsblokjeshouder gebruiken, sluit die dan wel goed af met een deksel.
Schrijf de datum erop en wat er erin zit.
Vries de porties in en bewaar ze maximaal 3 maanden in de diepvries
Lees ook: Dit voedingsschema voor je baby is een handige houvast tijdens het eerste jaar
Bron: Voedingscentrum
