Ik wilde dolgraag een vaginale bevalling. Ik verdiepte me grondig en zocht bewust naar positieve verhalen. Het mantra 'ieder vrouwenlijf is hiervoor gemaakt' nestelde zich diep in mijn zwangere lijf. Ook het idee dat je als vrouw veel in de hand hebt tijdens het baren, haalde ik uit de positieve bevalboeken die ik las. Maar toen ook mijn tweede zoon met een spoedkeizersnede ter wereld kwam, werd ik overspoeld door een gevoel van falen. Wat blijkt? Ik ben lang niet de enige vrouw die met dit soort gevoelens worstelt.
Volgens Rosa van den Elzen, GZ psycholoog en Infant Mental Health specialist, is falen een veelvoorkomend thema bij vrouwen met klachten rondom bevallingstrauma's. ,,Vrouwen bevallen al miljoenen jaren op eigen kracht, en dat wordt gezien als iets wat elke vrouw zou moeten kunnen. Maar als het vervolgens niet lukt gaan vrouwen het vaak bij zichzelf zoeken."
Maakbare samenleving
,,Falen ervaar je doordat je denkt iets niet goed te hebben gedaan", vertelt Rianne Reijneveld. Als voormalig arts op de verloskamers strijdt ze met haar Insta gramccount @medisch.bevallen tegen onjuiste informatie over het onderwerp op sociale media. ,,Dat gevoel kan alleen ontstaan als je een bepaald beeld hebt van hoe je dacht dat het zou moeten.
We leven in een maakbare samenleving, waarbij je het gevoel hebt dat alles binnen handbereik is. Manifesteren, visualiseren, als je maar hard genoeg je best doet, dan lijkt alles haalbaar. Maar bij een bevalling heb je nu eenmaal maar tot een bepaalde hoogte invloed op wat er gebeurt."
In een freeze
Hoe ontstaat een gevoel van falen na een bevalling? ,,Het heeft bij iedere vrouw een andere grondslag", zegt Van den Elzen. Zo voelde een vrouw uit haar praktijk zich falend als moeder, omdat ze meteen na de geboorte vooral bezig was met de vraag of ze uitgescheurd was, in plaats van hoe het met haar kind was.
Een andere vrouw wilde heel graag in bad bevallen, maar kreeg een kunstverlossing, wat voor haar als falen voelde. Een andere vrouw vond dat ze gefaald had haar grenzen aan te geven nadat haar lijf tijdens de bevalling in een freeze was geschoten.
Psychische ontregeling
,,Op het moment dat er iets met je lijf gebeurt wat je niet wilt, weten we uit onderzoek naar seksueel trauma, is bevriezen een veelvoorkomende reactie", legt Van den Elzen uit. ,,Ik onderga het maar, dan is het het snelst voorbij. Ik denk dat dat bij vrouwen tijdens een bevalling ook kan gebeuren. Het is zo overweldigend wat er met je gebeurt en wat je in je lichaam allemaal voelt."
Ook psychiater Sascha Kats, gespecialiseerd in peripartum problematiek, is bekend met het thema falen. Al trekt ze het meer naar een algemene staat van psychische ontregeling en is de gedachte te hebben gefaald volgens Kats daar één symptoom van. Kats behandelt vrouwen die een bevalling als ingrijpend hebben ervaren door een onverwachte ingreep of een onprettig ervaren bejegening van medisch personeel.
Nog een taboe
Vrouwen kunnen dan erg emotioneel worden als ze over de bevalling praten, continu erg alert zijn, niet goed slapen of beelden hebben van bepaalde aspecten rondom de bevalling. Ook kan een controlebezoek aan het ziekenhuis erg veel spanning geven, waardoor de vrouw zorg gaat vermijden.
,,Ik vind het heel pijnlijk als vrouwen heel lang doorlopen met hun klachten doordat het vaak nog een taboe is om psychologische hulp te zoeken bij deze klachten, door het beeld dat je als vrouw op een roze wolk hoort te zitten als je een kind hebt gekregen. Want het is gewoon goed te behandelen'.
Lees ook: Bevallingsverwerkingsspecialist Iva Eijke over hoe je een traumatische bevalling kunt verwerken
Oordelen vanuit de maatschappij
Van den Elzen wijst voor het thema falen naar een bredere maatschappelijke context. ,,Zodra een vrouw zwanger is heeft de maatschappij veel oordelen. Hoe ga je het straks allemaal doen, werk je niet te veel, werk je niet te weinig? Vanuit de vroegere traditionele rolverdeling liggen vrouwen meer onder een vergrootglas dan mannen, we moeten wel een goede moeder zijn. Dat helpt vrouwen uiteraard niet om los te komen van het thema falen."
Is er een bepaald type vrouwen gevoelig voor het idee van falen in bevallen? Van den Elzen legt uit: ,,Ik zie dat vrouwen die hoge eisen stellen aan zichzelf en hun zaken altijd goed op orde hebben, het vaak lastig vinden dat je bij een bevalling bent overgeleverd aan wat er op dat moment gebeurt.
Ook zijn er vrouwen die door een emotioneel tekort uit hun eigen opvoeding heel streng zijn voor zichzelf en niet met mildheid naar zichzelf kunnen kijken. Hierdoor schieten zij met hun gedachten en gevoelens sneller in thema's als schuld en falen."
Tekst loopt door onder de foto.
Misschien toch niet zo gek
Hoge eisen. Emotioneel tekort. Traumatische bevalling. Ik vink ze alle drie af. Is het misschien toch niet zo gek dat ik maandenlang moeite had met het verloop van de tweede bevalling?
Volgens Kats heeft het thema falen ook te maken met alle ballen die we in de lucht houden. ,,Als een vrouw kinderen krijgt, heeft ze vaak al een carrière, wil ze een leuke partner zijn en een sociaal leven onderhouden. Na een moeilijke of traumatische bevalling, lukt dat allemaal niet meer. Dat geeft ook een gevoel van falen."
Het is heel herkenbaar. Ik heb zo vaak wanhopig tegen mijn man geroepen: ,,Waarom kan iedereen het gewoon, leven met een baby, en ik niet?"
Terug naar de werkelijkheid
Heb je als vrouw je bevalling als heftig ervaren, dan is veiligheid een belangrijk thema, benadrukken zowel Van den Elzen als Kats. Om uit een freeze te komen, heb je vaak iemand van buitenaf nodig, die jou weer naar de werkelijkheid brengt.
Zodat je voelt dat er geen direct gevaar meer is. ,,Dit kan door te focussen op een diepe buikademhaling of door vrouwen zich te laten concentreren op concrete dingen in hun omgeving zoals het tellen van het aantal tegeltjes op de wand", legt Van den Elzen uit.
Herschrijf jouw film
Technieken die psychische hulpverleners gebruiken zijn bijvoorbeeld EMDR of imaginaire rescripting. Bij die laatste techniek laat je een vrouw teruggaan naar een gebeurtenis en erover vertellen alsof het een film is. ,,Alleen laat je haar de film herschrijven", legt Van den Elzen uit. ,,Je laat haar fantaseren over wat ze had willen doen: iemand om hulp roepen die dan in de kamer komt en jouw grenzen bewaakt. Of een gesprek voeren met je gynaecoloog en je boosheid uiten."
Het doel is veiligheid creëren, of zoals de Engelsen zeggen holding bieden. Zodat een vrouw zich weer veilig voelt en het roer weer over kan nemen.
Goede voorbereiding helpt
Is er ook iets wat je kunt doen voorafgaand aan je bevalling om een gevoel van falen naderhand te voorkomen? Reijneveld benadrukt dat een goede voorbereiding veel kan betekenen. ,,Leer hoe de fysiologie van bevallen in elkaar zit, en wat jij als zwangere daar voor invloed op hebt. Probeer te bewegen tijdens de weeën; rondlopen en verticale houdingen kunnen de duur van de ontsluiting verkorten blijkt uit onderzoek. Probeer een natuurlijke pijnstillingsmethode zoals een bad of douche, massage, muziek of een ademhalingsoefening. En zorg voor continue steun aan je zijde."
,,Pak de invloed die je hebt, maar besef ook dat die invloed niet onbeperkt is", aldus Reijneveld. ,,Je hebt invloed op hoe jij omgaat met de weeën, wie je bij de bevalling wenst (partner, doula), de sfeer tijdens de bevalling en op de keuzes die je maakt. Maar hoe je bevalling verder verloopt, bijvoorbeeld hoe de baby ligt, of ie in het vruchtwater poept en of je kind tegen de weeën kan, daar heb je geen invloed op."
Lees ook: Voorbereiding bevalling: waar moet je allemaal aan denken?
Invloed is niet onbeperkt
Je invloed op hoe je bevalling zal verlopen is niet onbeperkt. Na het lezen van de positieve bevalboeken en het kijken naar Instagramfilmpjes van momfluencers dacht ik juist dat mijn invloed eindeloos was. Waardoor ik in mijn gedachten steeds terug cirkelde naar die ene schuldige: ik.
De jongste is inmiddels 2 en ik ben nog niet klaar met het doorwerken van de thema's schuld en falen. Maar met lichaamsgerichte therapie en ademwerk leer ik, in plaats van hard wegrennen en doorbeuken in het drukke dagelijks leven met twee kinderen, de emoties die met beide bevallingen gepaard gingen eindelijk te voelen.
Pas bij het schrijven van dit artikel realiseerde ik me dat ik onbewust iedere avond mijn verhaal herschrijf. Als de jongste niet kan slapen en ik terugga voor een aai over zijn bol, fluister ik elke avond in zijn oor: ,,Je bent veilig, wij zijn veilig". En iedere keer dat ik dat zeg, kan ik het zelf iets meer voelen.
