Alles over natuurlijke pijnbestrijding

Bij lichamelijke inspanning en pijn, zoals tijdens de bevalling, maak je endorfine aan. Dit is je lichaamseigen pijnstiller, die heel sterk kan werken. Hiervoor is het belangrijk dat je goed kunt ontspannen. Natuurlijke pijnbestrijding is vooral daarop gericht, maar er is meer mee mogelijk.

In samenwerking met expert

Marijn van der Zwaard

Zwangerschapscoach

Wat is natuurlijke pijnbestrijding?

Met de term natuurlijke pijnbestrijding worden manieren bedoeld om baringspijn te verlichten zonder medicatie. Het zijn methoden die je gemakkelijk zelf (met je verloskundige of partner) kunt toepassen. Je hoeft er dus niet voor naar een ziekenhuis, maar je kunt ze meestal wél gebruiken als je in het ziekenhuis bevalt. De meeste natuurlijke manieren om pijn te verminderen zijn gericht op ontspanning. Als je je tijdens de bevalling goed kunt overgeven, komt er bij weeënpijn endorfine vrij. Dit is je lichaamseigen pijnstiller, die in chemisch opzicht lijkt op morfine.

Als de endorfine goed stroomt, kun je zelfs in een fijne ‘bevallingsroes’ komen, vergelijkbaar met de zogenaamde runners high. Je kunt je dan goed focussen op de weeën en ervaart minder pijn.

Video: hoe werkt endorfine precies?

Goede begeleiding

Om te kunnen ontspannen is het allereerst belangrijk dat je je veilig voelt. De ene vrouw bevalt daarom het liefst thuis, de ander in het ziekenhuis. Het is hoe dan ook belangrijk dat je een verloskundige aan je zij hebt bij wie je je veilig en gesteund voelt en die jou (zelf)vertrouwen geeft. Kies voor een verloskundigenpraktijk die bij je past. Tijdens de controles voel je vaak al aan of het goed klikt en of je op één lijn zit wat betreft jouw wensen voor je bevalling.

Bij grotere praktijken weet je meestal niet van tevoren welke verloskundige bij je bevalling aanwezig zal zijn en of dit iemand is die je kent. Wil je daar wel zekerheid over, dan kun je kiezen voor een caseload verloskundige. Die werkt met een klein aantal cliënten, zodat er meer tijd is voor controles en om een band op te bouwen. Ook zijn caseloadpraktijken erop ingesteld dat de verloskundige die je begeleidt tijdens de zwangerschap, ook bij je bevalling is.

Lees ook: Hoeveel pijn je tijdens de bevalling ervaart is heel persoonlijk. Maar waar komt het eigenlijk door? En heeft weeënpijn een functie?

Doula

Uit onderzoek blijkt dat dankzij voortdurende ondersteuning de bevalling gemiddeld een half uur korter duurt en dat vrouwen minder snel om medische pijnbestrijding vragen. Als dit je aanspreekt kun je een doula overwegen. Een doula voert geen medische handelingen uit, maar weet wel heel veel van het geboorteproces en ondersteunt je emotioneel en fysiek vanaf de eerste weeën tot na de geboorte. Ze geeft je vertrouwen, helpt je met bevalhoudingen en ademhalingstechnieken, kan je masseren of op andere manieren helpen ontspannen. Maar ze kan er ook achter de schermen op toezien dat jij ongestoord kunt bevallen.

Als je een verzoek aan je zorgverleners hebt kan ze tussenpersoon zijn en ze kan je achtergrondinformatie geven bij keuzes die je tijdens de bevalling kunt tegenkomen, zodat je beslissingen kunt nemen die bij jou passen. Dat is een geruststellend idee.

Lees hier meer over de voordelen van een doula.

Je partner

Bij wie kun je nu beter ontspannen dan bij je grote liefde? Alleen al zijn aanwezigheid helpt de aanmaak van het bevalhormoon oxytocine. Steeds meer stellen doen samen een zwangerschapscursus waarbij ze technieken leren om te ontspannen en masseren, zodat de partner daarbij kan helpen. Maar knuffelen, zoenen en andere fijne aanrakingen helpen ook. Of misschien vind je het fijn als je moeder, zus of een goede vriendin bij je bevalling is. Bij iemand die je volledig vertrouwt en die snapt wat jij nodig hebt, kun je beter meegaan in wat je lichaam doet. Dat alleen al zorgt voor minder pijn dan wanneer je je verzet uit een gevoel van onveiligheid.

Tips voor je partner tijdens de bevalling: do’s en dont’s.

Zoek afleiding

Als je vanaf de eerste wee enorm gefocust bent op pijn, is je brein alert op alles wat je voelt en interpreteert het ongemakkelijke sensaties eerder als pijn. Je lichaam zet zich schrap, je wordt gespannen en dat remt de afgifte van endorfine. Zoek daarom afleiding tot de weeën echt doorzetten. Ga rustig door met je bezigheden, maak een wandelingetje (beweging helpt vaak ook tegen de pijn) of doe rustige yoga, ga lekker douchen, kijk je favoriete serie of grappige YouTube-filmpjes, zet fijne muziek op of luister naar een meditatie-app. Alles waar je blij en kalm van wordt is goed.

Sfeer

Denk ook na over omstandigheden waarin jij het beste kunt ontspannen. Gedimd licht, zachte muziek, specifieke geuren, je eigen hoofdkussen en/of dekbed: het kan allemaal bijdragen aan een geborgen gevoel. In het ziekenhuis kan dit een groot verschil maken voor je beleving. Je mag ook gerust vragen of iedereen rustig wil praten in jouw buurt of je zoveel mogelijk met rust wil laten.

Warmte

Warmte ontspant de spieren, waardoor je barende lijf beter kan doen wat nodig is en dit minder pijnlijk is. Zet de thermostaat wat hoger of kruip met een dekentje op de bank. Je kunt ook warme kruiken tegen je buik en rug leggen. Of ga onder de douche. Een warme straal tegen je buik of rug kan goed helpen de pijn te verlichten en je kunt ook met de waterstraal masseren.

Bevalbad

Steeds meer vrouwen kiezen voor een waterbevalling, mede omdat dit helpt tegen de pijn. In bad maak je makkelijker endorfine en oxytocine aan en je kunt makkelijker bewegen omdat je minder merkt van de zwaartekracht. Zo kun je goed de houdingen vinden waarin je de weeën het beste kunt opvangen. Overleg bij gebroken vliezen met je verloskundige wanneer je in bad kunt. Als de weeën nog niet goed op gang zijn, kan de ontsluitingsfase nog een tijd duren en is er een iets verhoogde kans op een infectie als je met gebroken vliezen in bad gaat. Je kunt een bevalbad voor thuis huren, maar ook steeds meer ziekenhuizen hebben bevalbaden.

Lees ook: Hoe werkt zo’n waterbevalling precies en is het voor iedereen weggelegd?

Ademhalingstechnieken

Bij zwangerschapscursussen, mindfulness of yoga leer je vaak ademhalingstechnieken (meer dan alleen puffen) die je helpen met de pijn om te gaan. Met een rustige, lage ademhaling kun je je buik en bekkenbodem beter ontspannen en krijg je genoeg zuurstof binnen, wat je goed kunt gebruiken als je tijdens de weeën hard aan het werk bent. Door je te concentreren op een ontspannende ademhaling, breng je je zenuwstelsel tot rust en dat helpt de aanmaak van stresshormonen voorkomen. Hoe minder stress, hoe makkelijker je endorfine aanmaakt en hoe beter de pijn te hanteren is.

Meer weten? Dit zijn geschikte ademhalingstechnieken per soort wee.

Verschillende houdingen

Dankzij films en series hebben veel vrouwen het idee dat je liggend op je rug moet bevallen in een ziekenhuisbed. Maar er zijn veel meer houdingen, die je beter helpen de ontsluitingsweeën op te vangen en het persen makkelijker maken. Zitten op een bal of op handen en knieën, waarbij je met je heupen wiegt of draait, kan goed de pijn verlichten. Veel vrouwen vinden het ook fijn om te hurken of staand te leunen op een tafel of het ziekenhuisbed. Ook rondlopen tussendoor of van houding wisselen kan helpen. Probeer verschillende houdingen uit en doe wat goed voelt.

Dit kun je verwachten van de persfase tijdens je bevalling.

Massage

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen vaak minder pijn ervaren als ze tijdens de bevalling worden gemasseerd. Het ontspant de spieren, maar liefdevolle aanraking stimuleert ook de aanmaak van endorfine en oxytocine. Er zijn zwangerschapscursussen waarbij je partner hier verschillende technieken voor leert. Veel vrouwen vinden het fijn om (stevige) tegendruk in hun onderrug te krijgen tijdens de weeën. Of bij beenweeën juist tegen de zijkant van hun billen. Geef vooral op het moment zelf aan wat voor jou werkt.

Rebozo

Rebozotechniek is overgewaaid uit Mexico en Guatemala. De rebozo is een lange doek, waarmee je tijdens de bevalling wordt ‘gemasseerd’ om weeënpijn te verlichten en de ontsluiting te bevorderen. Je kunt bijvoorbeeld op je knieën gaan zitten en met je bovenlijf leunen op de bank of een bal. De doek wordt om je billen gevouwen en vervolgens wordt je bekken zachtjes los ‘gewiebeld’. Dat helpt je bekken en onderrug ontspannen en het werkt rustgevend.

Er zijn workshops waarbij je met je partner de technieken leert, maar sommige doula’s, geboortecoaches en zwangerschapsdocenten werken er ook mee.

Tip: Rebozo kan ook bekkenklachten verminderen.

Hypnobirthing

Bij de cursus HypnoBirthing leer je verschillende manieren om (diep) te ontspannen (zelfhypnose). Je lichaam kan dan het beste doen wat nodig is voor de geboorte en je maakt makkelijker endorfine aan. Je krijgt inzicht in de invloed van je gedachten en hoe je zenuwstelsel daarop reageert door je lichaam in een ontspannen of juist gestreste toestand te brengen. Als je snapt hoe dit werkt en wat je kunt doen om je zenuwstelsel tot rust te brengen, kun je pijn beter hanteren en verminderen. Lees hier meer over ontspannen bevallen met hypnobirthing.

Acupunctuur

Met acupunctuur kun je de natuurlijke processen ondersteunen waarmee je lichaam zich voorbereidt op de bevalling, zoals de rijping van de baarmoedermond. Het kan de kans vergroten dat de ontsluiting makkelijk gaat en de bevalling soepel verloopt. Ook kan het je helpen ontspannen. Als je je met acupunctuur wilt voorbereiden op de bevalling, moet je hier ongeveer vier weken voor de uitgerekende datum mee beginnen. Ga op tijd (ronde de dertig weken) op zoek naar een acupuncturist die hierin gespecialiseerd is.

Drukpuntmassage (acupressuur)

Tijdens de bevalling kun je weeënpijn verlichten door zelf bepaalde acupunctuurpunten (drukpunten) te masseren. Dit heet ook wel acupressuur. Er zijn ook drukpunten die je helpen ontspannen. Een acupuncturist kan je leren waar deze punten zitten en hoe jij of je partner dit zelf kan doen. De meeste doula’s en geboortecoaches kennen de drukpunten ook.

Steriele waterinjecties

Deze methode wordt in Scandinavië al lang toegepast en inmiddels soms ook in Nederland. Je kunt dit zowel thuis als in het ziekenhuis doen. De verloskundige geeft je hierbij vier injecties met steriel water (dus geen medicatie) in je onderrug, net boven je bilspleet. Het water blokkeert de pijnsignalen die vanuit de baarmoeder en onderrug naar het brein gaan, waardoor je minder pijn voelt. Na drie kwartier tot twee uur is het effect weg en kun je de injecties herhalen.

Dit mag zo vaak als je wilt en heeft geen bijwerkingen voor jou of de baby. Check van tevoren bij je verloskundige of ze steriele waterinjecties kan toepassen als je dit wilt doen.

Geboorte-TENS

De TENS is een apparaatje met vier elektroden die je zelf (of je partner) op verschillende plekken op je rug plakt. Als je de TENS aanzet, voel je de elektroden trillen op je huid. Deze impulsen stimuleren de aanmaak van endorfine én verzwakken de pijnsignalen die vanuit de baarmoeder via je ruggengraat naar je brein gaan. Je voelt daardoor minder pijn en bovendien leidt het trillen van de plakkers je af van de pijn. Deze methode is veilig voor jou en je baby en er zijn geen bijwerkingen. Je kunt de TENS huren, maar sommige verloskundigen en ziekenhuizen hebben ze ook te leen. Lees hier meer over TENS als pijnbestrijding.

Gesponsord

Zwangerschapskleding

Bevalplan

Ook een bevalplan of geboorteplan draagt bij aan de ontspanning. Als je hebt vastgelegd wat jouw wensen voor de bevalling zijn en je weet dat alle betrokkenen op de hoogte zijn en er zo goed mogelijk rekening mee houden, kun je je beter overgeven. Zet bijvoorbeeld ook in je bevalplan wat je aan natuurlijke pijnbestrijding wilt doen, dan kunnen zorgverleners je eraan helpen herinneren of bij helpen.

Check hier onze handleiding geboorteplan schrijven.

Bronnen: Marijn van der Zwaard, Verloskundigen Dronten