Endorfine: de natuurlijke pijnstiller

Wat is endorfine en wat doet het met je?

Endorfine is een zogenaamde neurotransmitter en wordt aangemaakt in de hypofyse. Deze klier bevindt zich midden in het hoofd onder de hersenen. Het hormoon geeft een gevoel van euforie en onderdrukt pijn. Endorfine wordt aangemaakt als je bijvoorbeeld hard moet lachen of juist huilen, tijdens seks en als je iets heel lekkers eet. Ook langdurige inspanning en blootstelling aan pijn stimuleert het lichaam om endorfine in grotere hoeveelheid aan te maken. Het is bij hardlopers bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de zogenaamde runner's high.

Ook tijdens de bevalling kan endorfine ervoor zorgen dat je 'high' wordt en de weeën minder intens aanvoelen. De werking is vergelijkbaar met die van morfine, een sterke pijnstiller. Daarom wordt het ook wel de natuurlijke pijnstiller genoemd. Maar eigenlijk is het precies andersom: morfine is nagemaakte endorfine.

Vier gelukshormonen

Endorfine wordt beschouwd als een van de vier gelukshormonen die je lichaam zelf aanmaakt. De drie andere stofjes waarvan bekend is dat ze voor een goed gevoel zorgen zijn:

• Oxytocine: zorgt ervoor dat we ons verbonden voelen met elkaar, ook wel het 'knuffelhormoon'.

• Serotonine: werkt kalmerend en beïnvloedt je humeur.

• Dopamine: zorgt dat we blijdschap en genot kunnen ervaren.

Endorfine tijdens de zwangerschap

Vanaf de derde maand van de zwangerschap, vanaf het tweede trimester dus, wordt door de placenta endorfine afgescheiden. Dit gebeurt als voorbereiding op het hechtingsproces tussen jou en je baby na de geboorte. Ook zorgt de aanmaak van endorfine tijdens de zwangerschap ervoor dat je lichaam zich voorbereidt op de bevalling.

Endorfine tijdens de bevalling

Tijdens de bevalling kan endorfine een belangrijke rol spelen. Kán, want het werkt alleen als je je niet verzet tegen de kramp of pijn, niet al te angstig bent en voldoende kunt ontspannen. Als de weeën intenser worden en de pijn toeneemt, zal je lichaam tijdens de bevalling steeds meer endorfine produceren. Bij een hoge concentratie van deze stof in je lichaam kun je zelfs in een roes terechtkomen. Vooral tijdens de laatste centimeters van de ontsluiting, die vaak het zwaarst zijn, zorgt endorfine ervoor dat je de intensiteit van de weeën kunt verdragen.

Adrenaline vs. endorfine

Als je angstig of gestrest bent, maakt je lichaam adrenaline aan. Dat kan heel nuttig zijn, als je bijvoorbeeld in een gevaarlijke situatie terechtkomt en moet vluchten. Maar tijdens een bevalling kan adrenaline het proces ook tegenwerken. Sterker nog, dit hormoon zorgt ervoor dat de productie van endorfine wordt verstoord. Adrenaline kan er zelfs voor zorgen dat de weeën helemaal wegvallen. Daarom is het belangrijk dat je tijdens de bevalling voldoende kunt ontspannen en je niet verzet tegen je weeën. Zo kan je lichaam optimaal endorfine aanmaken.

Zodra je de laatste persfase ingaat, maakt je lichaam ook adrenaline aan, maar dan heb je al zo veel endorfine aangemaakt dat dit elkaar aanvult. In de geboortefase heb je adrenaline ook nodig om weer uit de roes van endorfine te komen en helder te zijn om je kind te baren.

Hoe maak je endorfine aan?

Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om de aanmaak te stimuleren. Helaas zijn ze niet allemaal toe te passen tijdens de bevalling, denk aan sporten of seks, maar er zijn gelukkig nog genoeg andere manieren om de aanmaak van de 'natuurlijke pijnstiller' een boost te geven.

• Hoe minder angst en stress je ervaart, hoe minder adrenaline je aanmaakt en hoe meer de endorfine je kan helpen. Zorg voor een veilige, geborgen sfeer. Zet muziek op, neem een warme douche of doe andere dingen die jou een ontspannen gevoel geven.

• Massage. Lichamelijk contact stimuleert de aanmaak van endorfines. Als je het prettig vindt, kun je je partner vragen je tijdens de weeën zachtjes te masseren. Op die manier maakt je lichaam meer van dit gelukshormoon aan en wordt de pijn draaglijker. Een massage met een rebozo (massagedoek) kan ook bekkenklachten en weeënpijn verlichten. Veel doula's, zwangerschapsdocenten en ook sommige verloskundigen werken inmiddels met rebozo-technieken.

• Lachen of huilen. Het lijken uitersten, maar bij een flinke lachbui of een enorme huilbui komt er heel wat endorfine vrij. Dus laat je emoties de vrije loop tijdens de bevalling: het bevordert de aanmaak van de natuurlijke pijnstiller.

• Eet iets lekkers. Bepaalde voedingsmiddelen zoals vet en suiker zorgen ook voor de aanmaak. Dus mocht je tussen de weeën door behoefte hebben aan een chocoladereep, geef er maar aan toe.

• Zoek afleiding. Probeer in de eerste fase van de bevalling niet te focussen op je weeën. Ga zo lang mogelijk door met waar je mee bezig bent of zoek afleiding door televisie te kijken of naar muziek te luisteren.

• Hypnobirthing is een zwangerschapscursus om je voor te bereiden op de komst van je baby. De technieken die je bij deze cursus leert, zorgen ervoor dat je goed kunt ontspannen tijdens de bevalling en je de aanmaak van endorfine kunt stimuleren.

• Mindfulness. Dit zorgt ervoor dat je leert accepteren wat je voelt en wat er gebeurt tijdens de bevalling. Door je beter te ontspannen en wat je voelt er te laten zijn (los te laten) kun je meer endorfine aanmaken.

Bronnen: De Verloskundige, UMCG