Derde trimester zwangerschap: dit kun je verwachten

Derde trimester van de zwangerschap

Veel vrouwen ervaren een groot verschil tussen het begin en het eind van het derde trimester. Voel je je aan het begin nog fit en ben je druk met werk, een paar weken later kun je ineens enorm verlangen naar dat moment dat je zwangerschapsverlof ingaat. Vóór 30 weken lijkt de bevalling misschien nog ver weg, terwijl het in de laatste tien weken ineens gaat over de ligging van de baby. En ben je week 37 gepasseerd, dan kan het plotseling elk moment zover zijn.

De laatste maanden van de zwangerschap staan in het teken van toeleven naar de geboorte van je baby. Je lichaam treft (vaak ongemerkt) al voorbereidingen voor de bevalling en je hormonen zorgen ervoor dat je een 'moederbrein' ontwikkelt. Ondertussen worden de organen en hersenen van je baby ook rijp voor het leven buiten de buik. Je verloskundige houdt in deze tijd de groei van je baby goed in de gaten en wil ook weten hoe jij de bevalling voor je ziet.

Lees ook: Thuis bevallen of in het ziekenhuis: de voor- en nadelen van beide opties

Wanneer begint het derde trimester?

Het derde trimester duurt van week 28 tot aan de bevalling; dus tot ergens tussen 37 en 42 weken zwangerschap. Het grootste deel van de eerste baby's wordt geboren in week 40, 8% komt met 37 weken en 1,6% met 42 weken. Tweede en volgende kinderen worden veelal geboren in week 39.

Vanaf week 28 voel je je baby elke dag op verschillende momenten bewegen in je buik, vaak met een herkenbaar patroon. Sommige vrouwen hebben aan het eind van de zwangerschap nog lang geen genoeg van dat geschop en koesteren hun grote buik. Andere vrouwen vinden de laatste loodjes fysiek en mentaal best pittig. Het derde trimester eindigt dus met een oefening in geduld óf met zo lang mogelijk genieten. En sowieso met de komst van je baby!

Lees ook: Kun je zelf de bevalling opwekken?

Je hormonen in het derde trimester

We noemden het moederbrein al even, en dat was geen grap. Uit onderzoek van de Universiteit Leiden en het Amsterdam UMC blijkt dat de hersenen tijdens de zwangerschap – en met name in het derde trimester – grote veranderingen doormaken. Dit komt vooral door het hormoon estradiol. Er ontstaan hersenverbindingen die de band met de baby bevorderen en nesteldrang veroorzaken: je wilt een veilige en comfortabele omgeving inrichten voor je kind. Doordat je brein zo druk is met (de komst van) je baby, kun je ook warrig en vergeetachtig zijn. Zwangerschapsdementie is de oneerbiedige term daarvoor.

Een ander belangrijk hormoon dat in de loop van het derde trimester een grote rol gaat spelen, is relaxine. Dit zorgt er samen met oestrogeen voor dat de weefsels in en rondom je bekken ontspannen, waardoor er meer ruimte ontstaat. Dit zorgt ervoor dat de baby kan indalen en tijdens de bevalling door het bekken past. Door relaxine kun je ook (meer) last krijgen van bekkenpijn en rugpijn, pijn in de onderbuik of zwakkere enkels.

Het oestrogeengehalte stijgt in het derde trimester weer, onder meer om samen met prolactine de melkproductie alvast op gang te brengen. Hierdoor kan af en toe al wat colostrum (de eerste moedermelk) uit je borsten komen. Aan het einde van de zwangerschap daalt het progesterongehalte en nemen oestrogeen en prostaglandine de leiding: samen stomen ze je baarmoeder klaar voor de weeën.

Lees meer: Welke soorten weeën zijn er en hoe herken je ze?

Symptomen tijdens het derde trimester

Behalve een warrig brein en een waggelend loopje kun je in de loop van het derde trimester nog meer symptomen tegenkomen. Eén voordeel wanneer het fysiek steeds pittiger wordt: je gaat hierdoor uitkijken naar de bevalling. Dit zijn veel voorkomende klachten in het derde trimester:

• Brandend maagzuur – je baby krijgt steeds minder plek in je buik en duwt daardoor tegen je maag. Combineer dat met een slapper maagklepje en je snapt dat branderige gevoel in je slokdarm. Dit kan helpen tegen maagzuur. Dit gaat ook vaak gepaard met misselijkheid.

• Kuitkrampen en rusteloze benen – vaak is dit tijdens het derde trimester het ergst. Mogelijke oorzaken zijn o.a. een magnesiumtekort en een verstoorde bloedtoevoer naar de benen. Zo kun je kuitkramp voorkomen.

• Slapeloosheid – doordat je vaak moet plassen, bijvoorbeeld. Of geen lekkere slaaphouding meer kunt vinden vanwege je buik. Heb je deze houdingen met een voedingskussen al geprobeerd?

• Urineverlies – door progesteron verslappen je blaas- en bekkenbodemspieren en in het derde trimester drukt je baby steeds meer op je blaas. Zo kun je omgaan met zwangerschapsincontinentie.

• Vocht vasthouden – je voeten en enkels kunnen zo opgezet zijn dat je veters niet meer dicht willen. Zwangerschapsoedeem komt onder meer door slappere vaatwanden. Vervelend, maar onschuldig, tenzij je een hoge bloeddruk hebt.

• Carpaal tunnelsyndroom – vooral 's nachts kun je last van prikkende vingers hebben, of juist een verdoofd gevoel en minder kracht in je handen. Lees hier meer over deze kwaal en oefeningen die kunnen helpen.

Lees ook: Van aambeien tot zwangerschapsjeuk: alle kwaaltjes op een rij.

Wat gebeurt er met de baby in je buik?

Je baby groeit tijdens het derde trimester van 37 cm en 1200 gram tot (gemiddeld) 50 cm en 3500 gram. In de lengte groeit hij minder snel, maar zijn gewicht wordt bijna vier keer zo groot. Dat komt door het babyvet dat hij nodig heeft om straks ook buiten de baarmoeder warm te blijven. Aan het begin van het derde trimester gaan de ogen van je baby open en op een 4D-echo kun je hem misschien op zijn duimpje zien zuigen.

Rond week 32 liggen de meeste baby's met hun hoofd naar beneden en in het derde trimester daalt je baby in. Dit kan al vanaf week 30, maar sommige baby's dalen pas in tijdens de bevalling. De rijping van de longen en andere organen gaat verder, en met name de hersenen maken nog een grote spurt in de ontwikkeling. Tegen de tijd dat je baby wordt geboren, is 60% van de blijvende hersenverbindingen al aangelegd.

Lees ook: Stuitligging, wat is het en wat betekent het voor de bevalling?

Tip! Met onze zwangerschapskalender kun je van week tot week bijhouden hoe je baby zich ontwikkelt in het derde trimester.

Checklist: dit moet je doen en regelen in het derde trimester

Werkdingen afronden voor je met verlof gaat, de babyuitzet bij elkaar verzamelen: het derde trimester is voor veel zwangere vrouwen dé periode met to-dolijstjes. Prioriteiten stellen is een hele kunst, en daar kan deze checklist bij helpen:

1. 01.

   Babyspullen kopen. Met deze zeer complete baby-uitzetlijst kun je efficiënt de babywinkels af en op Vinted en Marktplaats speuren.

2. 02.

   Pretecho. Mocht je een 3D-, 4D of zelfs 6D-echo van je baby willen, regel dit dan voor 32 weken. Daarna is je baby steeds lastiger goed in beeld te krijgen. Lees hier meer over pretecho's.

3. 03.

   Meer echo's? Sommige verloskundigenpraktijken bieden standaard een groei-echo aan rond 30 weken en een liggingsecho rond 35 weken. Uit onderzoek blijkt dat deze echo's bij een normale zwangerschap niet nodig of nuttig zijn, en ook voor onnodige onrust kunnen zorgen. Het is dus geen to-do, maar wel een optie.

4. 04.

   Zwangerschapsshoot. Een goed moment voor een fotoshoot is als je rond de zeven maanden zwanger bent. Lees hier hoe je een goede fotograaf vindt.

5. 05.

   Kraampakket regelen. Zorg dat je dit zes weken voor je uitgerekende datum in huis hebt. Als je aanvullend verzekerd bent, krijg je meestal een kraampakket thuisgestuurd via je zorgverzekering, nadat je hebt doorgegeven dat je zwanger bent. Zo niet, dan moet je het zelf kopen bij de drogist of apotheek. Hier een handige checklist kraampakket.

6. 06.

   Geboortekaartjes uitzoeken. Het kiezen van een ontwerp, wachten op de proefdruk en de adressenlijst samenstellen kan best wat tijd kosten. Handig om daar vanaf week 30 ongeveer mee te beginnen.

7. 07.

   Klossen huren. Vanaf 37 weken moet je bed op bedverhogers (klossen) staan, ook als je in het ziekenhuis gaat bevallen. Deze klossen huur je bij de thuiszorgwinkel.

8. 08.

   Vluchttas inpakken. Zorg ook dat je ziekenhuistas klaarstaat met 37 weken, ook als je thuis wilt bevallen. Kijk hier voor een inpaklijst.

9. 09.

   Geboorteplan maken. Bij de controle rond week 36 wil de verloskundige waarschijnlijk je wensen voor de bevalling bespreken. Een geboorteplan is hierbij een handig handvat. Zo stel je dit op.

10. 010.

    Kraamtijd voorbereiden. Vul de vriezer vast met maaltijden, maak een kraamplan, doe een cursus Dunstan Babytaal of verdiep je in het vierde trimester. Allemaal leuke en nuttige to-do's voor tijdens je verlof.

11. 011.

    Borstvoedingscursus. Als je borstvoeding wilt geven, is het slim om je daarop voor te bereiden. Bij een (online) borstvoedingscursus leer je de ins en outs. Veel ziekenhuizen en verloskundigenpraktijken organiseren ook gratis voorlichtingsbijeenkomsten.

12. 012.

    Verzekeringen checken. Moet je je autoverzekering uitbreiden naar een gezinspakket? Kan de werelddekking voorlopig wel van je reisverzekering af? Heb je je huis verbouwd voor de komst van de baby en passen je woonverzekering en opstalverzekering daar nog bij?

13. 013.

    Op babymoon. Nog even met je partner uitslapen, luieren en genieten van elkaars onverdeelde aandacht. Dit zijn ideale bestemmingen.

Doe dit (liever) niet tijdens het derde trimester

Inmiddels weet je de do's en don'ts tijdens de zwangerschap wel, maar er zijn wat dingen die vooral in de laatste periode gaan spelen. Dit kun je beter niet doen:

• Focussen op de uitgerekende datum. Hooguit 5% van de baby's wordt precies op die dag geboren, dus grote kans dat je of eerder wordt verrast óf (veel) langer geduld moet hebben.

• Focussen op ervaringen van anderen. Omring je met eerlijke en positieve geboorteverhalen.

• Luisteren naar horrorverhalen over bevallen. Daar word je alleen maar nerveus van en onthoud goed: de ervaringen van een ander zeggen niks over hoe het bij jou zal gaan. De bevalling, dit kun je verwachten.

• Schrikken van indalingsweeën. Je kunt ze vanaf week 30 al krijgen, maar dat betekent niet dat je al gaat bevallen. Het is juist een normaal en een goed teken dat je deze zeurende krampjes ervaart in je onderbuik ter voorbereiding op de bevalling. Zo herken je het verschil met echte weeën.

• Lang stilstaan en stilzitten. Tijdens de zwangerschap heb je meer kans om spataderen te krijgen. Regelmatig bewegen helpt dit voorkomen.

• Op hakken lopen. Dit maakt je kuitspieren en hamstrings korter, wat invloed heeft op je bekkenstand. Tijdens de bevalling kan dit minder gunstig zijn. Meer hierover lees je in ons artikel over Spinning Babies.

• Je agenda volplannen. Je gaat al je energie straks nodig hebben tijdens de bevalling en daarna. Gebruik je zwangerschapsverlof dus vooral om uit te rusten en op te laden. Bang voor verveling? Dit zijn relaxte dingen om te doen.

• Een koortslip oplopen. Als je voor de zwangerschap al eens een koortslip hebt gehad, kan het nu geen kwaad. Je baby heeft al antistoffen gekregen via de placenta. Maar als je voor het eerst wordt besmet met het herpesvirus in de zes weken voor je bevalling, heb je kans dat je het virus overdraagt op je baby. Voor pasgeboren baby's kan dit gevaarlijk zijn. Lees hier meer over de risico's van een koortslip voor baby's.

Het vierde trimester

Geen zorgen, niemand blijft drie maanden langer zwanger. Met het vierde trimester worden de eerste drie maanden ná de geboorte van je baby bedoeld. Er is een theorie dat onze mensenbaby's eigenlijk wat te vroeg worden geboren. Na negen maanden wordt hun hoofd langzaam te groot om goed door het bekken te passen, vandaar dat een zwangerschap niet veel langer duurt. Maar voor de hersenontwikkeling van een baby zou het idealer zijn als hij wat langer rustig in de buik kon blijven.

Nu heeft een baby een groot aanpassingsvermogen, dus het komt heus goed met dat babybrein. Maar de meeste baby's hebben in de eerste drie maanden veel baat bij een rustige, vertrouwde omgeving, zonder al te veel prikkels. En de veilige nabijheid van hun ouders. Daarom kiezen steeds meer ouders het vierde trimester bijvoorbeeld voor co-sleeping en dragen ze hun baby veel in de draagdoek. Ook de darmen hebben nog wat tijd nodig om echt uit te rijpen (is de aanname), daarom hebben veel baby's het vierde trimester last van darmkrampjes.

Bronnen: Peristat.nl, Thuisarts.nl, Deverloskundige.nl