Vitaminen zwangerschap, feiten en fabels

Extra vitaminen tijdens je zwangerschap kun je vast goed gebruiken, want: alles voor een gezonde baby. Maar wat heeft je lichaam nu wél nodig en wat kun je beter laten staan? Acht feiten en fabels.

Hoe meer vitaminen je als zwangere binnenkrijgt, hoe beter

Fabel. Als je zwanger bent, heb je een hogere vitaminebehoefte dan normaal. Vitaminen zijn belangrijk voor een goede ontwikkeling van de baby en de placenta. Maar dat wil niet zeggen dat je tijdens je zwangerschap moet proberen om maar zo veel mogelijk vitaminen binnen te krijgen. Als het gaat om vitamine A bijvoorbeeld moet je oppassen. Een beetje vitamine A heb je als zwangere wel nodig. Het is belangrijk voor de ontwikkeling van de ogen, het ruggenmerg en de longrijping van de baby.

De aanbevolen dagelijkse dosis voor zwangeren, 750 microgram, haal je uit je dagelijkse voeding als je gezond en gevarieerd eet. Maar een teveel aan vitamine A geeft kans op aangeboren afwijkingen bij de baby, zoals oog- of hartproblemen. Zwangeren mogen daarom niet meer dan 3000 microgram vitamine A per dag binnenkrijgen. Omdat vitamine A in de lever van mensen en dieren wordt opgeslagen, bevatten leverproducten veel vitamine A. Met één boterham belegd met leverworst of paté krijg je ongeveer 800 tot 1200 microgram vitamine A binnen. Daarom is het advies om tijdens je zwangerschap geen lever te eten. Leverproducten, zoals smeerleverworst op brood, mag je maximaal een keer per week nemen.

Lees meer: Multivitamine tijdens zwangerschap: wat heb je nodig?

Voldoende vitamine C tijdens je zwangerschap helpt bloedarmoede te voorkomen

Feit. Ook vitamine C is belangrijk als je zwanger bent. Je hoeft hier geen supplement voor te nemen als je gezond eet. Toch is het tijdens je zwangerschap aan te raden een beetje op te letten dat je er voldoende van binnenkrijgt. Vitamine C stimuleert de ijzeropname. Het kan een ijzertekort of zelfs bloedarmoede voorkomen. Zeker als je zwanger bent, heb je voldoende ijzer nodig. Omdat je tijdens je zwangerschap zo’n vijftig procent meer bloed hebt, ligt bloedarmoede eerder op de loer.

In dierlijke voedingsproducten, zoals vlees(waren), zit veel ijzer. Je lichaam neemt hier gemakkelijker ijzer uit op dan uit plantaardige bronnen, zoals graanproducten. Het is daarom belangrijk om bij elke maaltijd iets met vitamine C, zoals groente of fruit, te eten of te drinken als je zwanger bent. Maar let op: drink liever geen thee, koffie of melk bij de maaltijd. Deze dranken remmen de ijzeropname juist af.

Na de bevalling heb je geen extra vitamines nodig

Feit. Na de bevalling krijg je met een gezonde en gevarieerde voeding alle benodigde voedingsstoffen binnen. Daarom hoef je als je voldoende, gezond en gevarieerd eet volgens de Schijf van Vijf, niet bang te zijn voor een tekort aan vitamines, mineralen of vetzuren. Ook als je borstvoeding geeft, hoef je geen extra vitaminen te nemen. Wel komt hier in de toekomst mogelijk verandering in. De Gezondheidsraad werkt aan een advies over vitamine D bij borstvoeding. Mogelijk wordt dit over een tijdje wel aangeraden aan vrouwen die borstvoeding geven.

Als je zwanger bent, heb je een (multi)vitaminesupplement nodig

Fabel. De hogere behoefte aan bepaalde voedingstoffen voor zwangeren betekent niet meteen dat je deze extra moet gaan slikken door middel van bepaalde supplementen. Veel voedingsstoffen worden tijdens de zwangerschap namelijk efficiënter opgenomen. Wanneer je eet volgens de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum, mag je erop vertrouwen dat je van de meeste voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt. Een multivitaminesupplement is dan niet nodig.

Wel is het erg belangrijk dat je aan het begin van de zwangerschap een foliumzuursupplement slikt. Foliumzuur verkleint het risico op een open ruggetje en een schisis (hazenlip) bij het kind. Omdat het even duurt voordat je lichaam het foliumzuur heeft opgenomen, is het advies hiermee te beginnen vier weken voordat je wilt starten met zwanger worden. Ga ermee door totdat je tien weken zwanger bent. Ook een vitamine D-supplement wordt aangeraden, gedurende de hele zwangerschap. Vitamine D helpt bij de botopbouw van de baby en lijkt de risico’s op zwangerschapsdiabetes, een laag geboortegewicht en astma-achtige symptomen bij je baby te verlagen.

Als je heel misselijk bent, is een (multi)vitaminesupplement een goed idee

Feit. Heb je veel last van zwangerschapsmisselijkheid en ben je bang dat je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt? Als je doorgaans gezond eet, dan hoef je er niet direct bang voor te zijn dat je tekorten hebt door zwangerschapsmisselijkheid. Je lichaam legt een voorraad aan van in vet oplosbare vitaminen A, D, E en K. Ben je heel erg misselijk, maar heb je altijd gezond gegeten, dan heb je niet ineens een tekort. Zeker als de misselijkheid een korte periode duurt.

Ben je vrijwel de hele zwangerschap misselijk, dan is het wellicht wel verstandig om een multivitaminepil te nemen. Kies er dan altijd een die speciaal bestemd is voor zwangere vrouwen, adviseert het Voedingscentrum. Neem je een vitaminesupplement voor zwangeren, let erop dat je dan niet ook nog extra vitamine D en foliumzuur neemt, want deze zitten daar al in.

Als je genoeg spinazie eet, hoef je geen foliumzuursupplement te slikken

Fabel. De foliumzuurpillen die je moet slikken als je zwanger bent, bevatten de synthetische vorm van vitamine B11. Vitamine B11 zit ook in onze voeding. Spinazie, broccoli en spruitjes zitten er vol mee. Net als volkoren producten zoals brood. Toch heeft het geen zin om hier heel veel van te eten om aan de voor zwangeren (en vrouwen die zwanger willen worden) benodigde hoeveelheid extra vitamine B11 te komen. Voeding bevat namelijk de natuurlijke variant van vitamine B11, folaat genoemd. En ons lichaam kan folaat niet zo goed opnemen. Dat gaat veel beter met de synthetische variant van de vitamine, oftewel foliumzuur.

Onvoldoende vitamine D lijkt de kans op een vroeggeboorte te verhogen

Feit. Vitamine D is belangrijk voor de ontwikkeling van het skelet van je baby, maar dat niet alleen. Heb je als zwangere een tekort aan vitamine D, dan lijkt dit de kans te vergroten dat je baby te vroeg wordt geboren. Zo vonden onderzoekers van de Universiteit van Pittsburgh dat zwangeren met lage vitamine D-niveaus in het bloed anderhalf keer vaker voor 37 weken zwangerschap bevielen dan vrouwen met hoge vitamine D-niveaus. Of het vitamine D-tekort de oorzaak was voor de vroeggeboorten, weten de Amerikanen niet zeker. Mogelijk beschermt vitamine D de placenta tegen een bacteriële infectie, die een vroeggeboorte kan opwekken.

Lees meer: De placenta, wat is haar functie?

Een vitamine D-pil is niet nodig als je als zwangere genoeg buiten komt

Fabel. Vitamine D krijgen we onder meer binnen via onze voeding. Het zit veel in vette vis, roomboter, eieren en vlees. Maar ons lichaam kan het ook aanmaken uit zonlicht. Blootstelling aan zonlicht zet de huid aan tot de aanmaak van vitamine D. Van de westerse vrouwen in Nederland heeft ongeveer 15 procent een tekort aan vitamine D.

Onder de niet-Westerse vrouwen is dat zo’n 75 procent. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat een donkere huid minder efficiënt is in het aanmaken van vitamine D. Bovendien bedekken niet-westerse vrouwen vaak meer van hun lichaam, waardoor de zon minder huidoppervlak beschijnt. Toch is het voor alle zwangeren verstandig om gedurende de hele zwangerschap een vitamine d pil te nemen. Dan weet je in elk geval zeker dat je geen tekort hebt.

Zie ook: Vitamine K en D: wat heeft je baby (extra) nodig en waarom?

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Elske Brouwer-Brolsma, voedingswetenschapper aan de Universiteit Wageningen, en Patricia Schutte van het Voedingscentrum.