Zwangerschapsjeuk: hoe komt het en wat kan je doen?

Wat is zwangerschapsjeuk?

Zwangerschapsjeuk is een verzamelnaam voor een aantal verschillende jeukende aandoeningen. Die worden ook wel zwangerschapsdermatosen genoemd. Jeuk is een veelvoorkomend zwangerschapskwaaltje: ongeveer één op de vijf zwangere vrouwen heeft er in meer of mindere mate last van.

De jeuk komt vooral voor op de buik en borsten. Soms ook op armen en benen, handen en voeten en in de slijmvliezen. In de meeste gevallen is het ontzettend vervelend, maar onschuldig. Na de bevalling verdwijnt de jeuk in bijna alle gevallen als sneeuw voor de zon.

Lees ook: Alle zwangerschapskwaaltjes op een rijtje

Oorzaken zwangerschapsjeuk

Zoals gezegd vallen er verschillende aandoeningen onder de term zwangerschapsjeuk. Die kunnen ook weer allerlei verschillende oorzaken hebben. We noemen er een paar:

1. 01.

   De snelle groei van je huid
   Vaak is jeuk simpelweg een onschuldig teken dat je zwangere lijf aan het veranderen is. Het kan betekenen dat er veel spanning op de huid staat doordat die steeds verder wordt opgerekt. Dat geldt met name voor je borsten en buik. De jeuk is trouwens geen voorspeller voor het krijgen van zwangerschapsstriemen (striae).
   Lees ook: Groei van de zwangere buik, van week tot week

2. 02.

   Betere doorbloeding
   Als je zwanger bent, beschik je over een betere doorbloeding in je lichaam. Hierdoor heb je het sneller warm en kun je gaan zweten. Dat kan zorgen voor jeuk.

3. 03.

   Een droge huid
   Ook een droge huid kan flink jeuken. Hou je huid vet door veel te smeren. Gebruik het liefst een neutrale bodycrème, speciaal voor de droge huid. Neem liever geen middel waarin etherische olie is verwerkt. Sommige etherische oliën mag je niet gebruiken tijdens je zwangerschap.

4. 04.

   Atopisch eczeem
   Ook wel constitutioneel eczeem genoemd. Het is een veelvoorkomende, niet-besmettelijke, chronische ontstekingsziekte van de huid. Het heeft vaak te maken met een aanleg (constitutie) voor allergie.

5. 05.

   Ophoping van galzouten (afvalstoffen) in de lever
   Onder invloed van hormonen kan stuwing van gal in de galwegen ontstaan. De gal loopt als het ware niet door. Hierdoor kunnen afvalstoffen zich ophopen in je lichaam en jeuk veroorzaken.

Lees ook: Dit helpt jou om je beter te voelen tijdens je zwangerschap

Vroege en late vorm van zwangerschapsjeuk

Heb je last van hevige jeuk en gaat die niet weg door je huid goed te hydrateren? Of heb je flinke uitslag met zelfs bulten, blaren en een kapotte huid door het krabben? Dan is er waarschijnlijk sprake van een huidaandoening. Deze aandoeningen kunnen grofweg worden ingedeeld in een vroege vorm en een late vorm van zwangerschapsjeuk.

Vroege vorm: atopisch eczeem

De vroege vorm (officiële naam: prurigo of pregnancy, ook wel PP genoemd) kan al in het eerste trimester opduiken. Je kunt er de hele zwangerschap last van hebben. Het is een vorm van atopisch eczeem. Dit kan er daadwerkelijk uitzien als eczeem, met roodheid en schilfers, maar je kunt ook alleen maar jeuk hebben, eventueel met jeukbulten.

Vrouwen met atopisch eczeem hebben vaak als kind al last gehad van eczeem. Waarschijnlijk heb je aanleg voor hooikoorts of ben je allergisch voor huisstof of kattenharen. Toch kan atopisch eczeem tijdens de zwangerschap ook uit het niets ontstaan, doordat je immuunsysteem overhoop wordt gegooid. De eczeem is goed te behandelen met zalfjes of crèmes. Ga hiervoor wel even langs de huisarts.

Late vorm: ophoping van galstoffen

De late vorm van zwangerschapsjeuk ontstaat in het derde trimester. Slechts twee procent van de zwangere vrouwen krijgt last van deze aandoening. De jeuk wordt veroorzaakt door een lichte stuwing van de lever onder invloed van hormonen. Hierdoor komen galstoffen in het bloed terecht die hevige jeuk veroorzaken: zomaar op een bepaalde plek of over je hele lijf.

Deze vorm wordt ook wel zwangerschapscholestasis genoemd (officiële naam: intrahepatic cholestasis of pregnancy of ICP). Bij ICP komt de hevige jeuk vooral 's nachts voor. Je hebt geen uitslag, maar door het krabben kan de huid wel flink beschadigen. Je kunt wel andere klachten hebben, zoals donkere urine, een gelige huid, misselijkheid of een verminderde eetlust.

Schaam je niet voor je opengekrabde huid, maar bespreek de klachten met je verloskundige of huisarts. De jeuk kan duiden op een verstoorde leverfunctie, die schadelijk is voor jou en je baby. Het kan zelfs complicaties opleveren zoals een vroeggeboorte. Dit komt gelukkig zelden voor, maar je verloskundige kan hier met een bloedonderzoek uitsluitsel over geven. Is er sprake van ICP, dan word je de rest van de zwangerschap goed in de gaten gehouden.

Lees ook: Dit doen zwangerschapshormonen met je

Jeukende bulten

Heb je een huid vol bultjes of zelfs grotere bulten? Dan heb je misschien pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy (PUPPP). Dat is een andere vorm van late zwangerschapsjeuk die in het derde trimester ontstaat. Meestal begint de jeuk op je buik, vooral rondom eventuele striae, en breidt die zich verder uit over je lichaam. Het gebied om je navel heen blijft meestal gespaard, net je gezicht. De bultjes zijn kleine (of grote) galbulten. Daarnaast kun je ook blaasjes krijgen.

PUPPP komt meestal alleen bij de zwangerschap van een eerste kind voor. Aanstaande moeders van tweelingen zijn het vaakst de dupe. Wat precies de oorzaak is, is niet bekend. PUPPP is heel vervelend, maar niet schadelijk voor jou of je baby en het is goed te behandelen met een hormoonzalf, die je huisarts je voor kan schrijven.

Lees ook: Nog meer leuke weetjes over meerlingen

Blaren en blaasjes

Herken je jezelf niet in bovenstaande vormen van zwangerschapsjeuk en heb je naast de jeuk ook blaren en blaasjes op je lichaam? Dan heb je misschien pemphigoid gestationis (ook wel herpes gestationis, HG). Deze ziekte heeft niks met het herpesvirus, de veroorzaker van bijvoorbeeld een koortslip, te maken. HG is een zeldzame blaarziekte. Meestal begint die in het tweede of derde trimester, gemiddeld rond de 21 weken. Er worden antistoffen aangemaakt tegen je huid, waardoor eerst jeukende rode plekken ontstaan en later blaren en blaasjes. Het begint vaak op de buik, in of rondom je navel.

Denk je dat jij deze aandoening hebt? Ga dan direct naar de huisarts. Bij HG is er namelijk een verhoogde kans op vroeggeboorte. Ook kan je baby na de bevalling blaren hebben. Een gynaecoloog en dermatoloog zullen je de rest van de zwangerschap begeleiden.

Lees ook: Huidproblemen en -verzorging tijdens je zwangerschap

Zwangerschapscholestase: geen onschuldige jeuk

Zwangerschapscholestase is een zeldzame leveraandoening die kan optreden tijdens de zwangerschap, meestal in het laatste trimester. Deze aandoening zorgt ervoor dat de galstroom in de lever vertraagt of stopt, waardoor galzuren zich ophopen in het lichaam.

Eén van de meest voorkomende symptomen is intense jeuk, vaak zonder uitslag, die vooral 's nachts kan verergeren. Het is belangrijk om bij het ervaren van dergelijke jeukklachten in het laatste trimester altijd je verloskundige te raadplegen. Zij kunnen de juiste tests uitvoeren en, indien nodig, een behandelplan opstellen om zowel jouw gezondheid als die van je baby te waarborgen. Lees hier meer over zwangerschapscholestase.

Tips tegen de jeuk

• Probeer niet te krabben, dat maakt de jeuk alleen maar erger.

• Houd de huid vet en gehydrateerd met een ongeparfumeerde crème.

• Mentholgel of -crème of mentholpoeder geeft wat verlichting. Deze crèmes hebben geen schadelijke gevolgen voor de baby.

• Douche en badder niet te heet, zodat de huid niet uitdroogt. En smeer jezelf daarna direct in met een bodycrème.

• Draag katoenen kleding en gebruik katoenen beddengoed. Vermijd synthetische stoffen.

• Drink veel water, daarmee spoel je de afvalstoffen weg.

• Eet niet te vet, dat belast je lever nog meer. Lees hier meer over wat je beter niet kunt eten tijdens je zwangerschap.

• Is de jeuk zo hevig dat je er niet tegenop kunt smeren, of heb je naast de jeuk ook bulten, blaasjes of eczeem? De huisarts kan je aan verlichtende geneesmiddelen helpen.

Bronnen: Thuisarts, De Verloskundige, Huidarts