Kinderen en malaria
Als je met kinderen op reis gaat naar gebieden waar malaria voorkomt, is het belangrijk dat je je goed voorbereid. Malaria is erg gevaarlijk voor kinderen. Wereldwijd overlijden er jaarlijks drie miljoen kinderen aan, vooral in Afrika.
INCUBATIETIJD*: Tien tot veertien dagen.
SYMPTOMEN: Koorts, koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn en gewrichtspijn.
BESMETTELIJK: Iemand die malaria heeft, kan geen andere mensen besmetten.
RISICO VOOR ZWANGEREN: Ja, er is een verhoogde kans op een miskraam.
*De tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste symptomen.
Let op: Deze kinderziektes zijn ook gevaarlijk als je zwanger bent.
Wat is malaria?
Malaria is een infectieziekte die mensen kunnen krijgen door een parasiet. De parasiet komt in het bloed terecht door een steek van een mug die besmet is met deze parasiet. Er zijn verschillende soorten malaria. Van de ene soort kun je zieker worden dan van de andere.
Foto van een malaria mug.
Waar komt malaria voor?
Malaria komt voor in landen waar het warm en vochtig is. In Nederland kun je niet besmet raken met malaria. Mensen die uit een warm en vochtig land terugkomen, kunnen wel de parasiet meenemen in hun bloed en in Nederland ziek worden. Check voordat je op reis gaat of er een risico op malaria is in het land dat je wilt bezoeken. De GGD heeft altijd de meest up-to-date informatie.
Roze: landen waar malaria voorkomt, soms alleen in een deel van het land.
Wat is de oorzaak van malaria?
Malaria wordt veroorzaakt door infectie met de malariaparasiet Plasmodium. Je kunt de parasiet krijgen door een mug die de parasiet bij zich draagt. Als de mug je steekt, wordt de parasiet er bij jou ingespoten en vermenigvuldigt de parasiet zich snel in je lichaam.
Lees ook: Insectenbeet bij je kind herkennen en behandelen
Hoe loop je malaria op?
Als je in een gebied bent waar malaria voorkomt, heb je kans om malaria op te lopen. Je loopt de ziekte op, door gestoken te worden door een malariamug.
Hoe kun je een malariabeet herkennen?
Malariamuggen steken tussen zonsondergang en zonsopgang. De malariamug is klein en maakt weinig geluid, waardoor je misschien niet eens door hebt dat je gestoken bent. Een malariabeet jeukt vaak minder dan een normale muggensteek.
Hoe voorkom je malaria?
Bij kleine kinderen en zwangere vrouwen kan malaria ernstig verlopen, dus het is sowieso verstandig om voor het boeken van een reis naar landen waar malaria voorkomt je goed voor te bereiden. Er bestaat geen vaccinatie tegen malaria, maar er zijn verschillende manieren waarop je je kind en jezelf kunt beschermen.
Reisvaccinaties voor kinderen
Veel kinderen hebben de juiste prikken al gehad via het Rijksvaccinatieprogramma. Toch zijn er landen waarbij je extra vaccinaties nodig hebt. Lees welke bestemmingen dat zijn.
Malaria voorkomen met malariapillen
Er zijn verschillende soorten malariapillen die je kunt slikken ter preventie. Overleg van te voren goed met je huisarts welke jij en je kind kunnen slikken; sommige medicijnen zijn niet geschikt voor zwangere vrouwen of jonge kinderen.
Proguanil (Paludrine) en Chloroquine (Nivaquine) zijn veilig voor zwangere vrouwen en kinderen.
Bij Mefloquine (Lariam), Qtovaquon/proguanil (Malorone) en Doxycycline is het goed om je huisarts te laten weten dat je zwanger bent of zwanger wilt worden zodat hij je eventueel iets anders kan voorschrijven.
Ook kan het slikken van pillen per gebied verschillen en is het afhankelijk van zowel het reisdoel als de reisduur. Slik de pillen altijd volgens het voorschrift en maak de kuur altijd af. Bij erg lange reizen of een lang verblijf in een malariagebied kan het zijn dat de dosering tussentijds moet worden verhoogd omdat je kind groter is geworden. De dosering is afgestemd op het gewicht van je kind.
Meer informatie over malariapillen en de manieren van innemen, kun je vinden op Apotheek.nl.
Zo slik je malariapillen door
Het doorslikken van malariapillen, die soms bitter zijn, kan voor een kind lastig zijn. Je kunt de pillen fijnmalen tot een poeder en in een hap zoet eten verstoppen.
Anti-mug maatregelen
Je kunt een muggensteek niet helemaal voorkomen, maar met deze maatregelen kom je al een heel eind.
Draag bedekkende kleding. Als het niet te warm is, draag dan 's avonds en 's nachts een lange broek, lange mouwen en sokken. Ga voor ruimvallende kleding, aangezien muggen dwars door dunne broeken en sokken prikken.
Gebruik consequent een anti-muggenmiddel. Smeer de onbedekte huid in met een anti-muggenmiddel dat DEET bevat. Let wel op welke concentratie je gebruikt. Zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen tot twee jaar mogen geen producten met meer dan 30% DEET gebruiken. Bij kinderen tot twee maanden mag je DEET wel op de kleding of beddengoed (doe het op een plek waar ze niet bij kunnen met hun handjes), maar niet op de huid spuiten. Controleer altijd de bijsluiter voor gebruik. Lees hier welke planten muggen op een natuurlijke manier verjagen.
Klamboe. Slaap onder een geïmpregneerde klamboe. Let op: bij kleine kinderen kun je dit niet doen in verband met de veiligheid (verstrikking/verstikking).
Ventilator of airco. Houdt 's nachts zachtjes een ventilator of airco aan. Of zet de ramen tegen elkaar open. Muggen houden niet van tocht en kou.
Gebruik geen parfum. En deodorant of aftershave met een sterke geur kun je ook beter laten staan.
Citroenlucht. Muggen lijken er niet van te houden. Je kunt producten krijgen die een citroengeur verspreiden, al wordt de werking van deze producten wel eens in twijfel getrokken en is het effect van korte duur.
Stickers plakken. Er zijn ook stickers verkrijgbaar die gedrenkt zijn in eucalyptus en citronella. Je plakt ze op de slaapzak of het bed van je kind.
Lees ook: Zo slaapt je baby veilig onder een klamboe of hemeltje
Wat zijn de symptomen van malaria bij kinderen?
Een malaria-aanval kan erg op griep lijken. De klachten kunnen zijn:
Als je merkt dat jij of je kind deze klachten krijgt, binnen vier maanden nadat jullie in een gebied met malaria zijn geweest, vertel dit dat meteen aan de huisarts. De tijd tussen besmet raken met malaria en het ziek worden is tien tot veertien dagen, meestal tussen de zeven en veertien dagen. Dit is wel per soort malaria verschillend. Bij sommige vormen van malaria kan het weken tot maanden duren voordat iemand ziek wordt.
Gestoken? Zo verhelp je de jeuk en de zwelling van een muggenbult
Is malaria besmettelijk?
Nee. Iemand die malaria heeft, kan geen andere mensen besmetten. Als een besmette mug iemand steekt, komen er parasieten in het bloed. Via het bloed komt de parasiet in de lever en rode bloedcellen terecht. Deze mug steekt vooral na zonsondergang en tot zonsopgang.
Wie kan malaria krijgen?
Iedereen die in een warm en vochtig land komt waar malaria voorkomt, kan deze ziekte in principe oplopen. Het gaat dan vooral om landen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Sommige mensen kunnen erger ziek worden van malaria:
Zwangere vrouwen
Jonge kinderen
Mensen die geen milt meer hebben
Let op: iemand die malaria heeft gehad, kan de ziekte opnieuw krijgen.
Wanneer de huisarts inschakelen?
Heeft je kind koorts tijdens of na de reis in een malariagebied of in de eerste vier maanden na thuiskomst? Ga dan altijd langs de huisarts. Hij kan het bloed van je kind onderzoeken op malaria. Er wordt dan door middel van een vingerprik een zogenoemd dikke druppelpreparaat gemaakt. De druppel bloed wordt dan op een glaasje gebracht en onder een microscoop onderzocht. Er wordt gekeken of er in de rode bloedcellen parasieten zitten.
Wat kun je doen aan malaria (behandeling)?
Mocht je kind malaria hebben dan kan hij goed behandeld worden. De behandeling is afhankelijk van de vorm van malaria, de ernst van de situatie en zijn leeftijd. De huisarts kan medicijnen (tabletten) voorschrijven bij een milde vorm. Bij een matig tot ernstig geval kan een kind aan een infuus liggen of op de intensive care worden opgenomen.
Mag je kind naar het kinderdagverblijf?
Als je kind zich verder goed voelt, kan hij naar het kinderdagverblijf of naar school gaan. Malaria is tenslotte niet besmettelijk van mens op mens. Als een volwassene malaria heeft en hij voelt zich verder goed, kan hij gewoon naar zijn werk gaan.
Malaria en zwangerschap
Malaria kan tijdens de zwangerschap ernstiger verlopen en er is een verhoogde kans op een miskraam. Dit geldt vooral voor het eerste trimester van je zwangerschap. Als je zwanger bent en je reist naar een malariagebied af, dan is dan dus niet zonder risico. Reizen naar gebieden waar multiresistente malaria voorkomt, wordt door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu afgeraden.
Mocht je toch naar zo'n gebied reizen, dan moeten er antimuggenmaatregelen (zie hierboven) worden genomen. Ook is het belangrijk om anti-malariapillen te slikken (zie hierboven). Overleg hiervoor altijd met je huisarts, want sommige pillen mag je niet innemen als je zwanger bent of te jong.
Valt malaria binnen het Rijksvaccinatieprogramma?
Er bestaat geen vaccinatie tegen malaria.
Kun je malaria vaker krijgen?
Iemand die malaria heeft gehad, kan de ziekte opnieuw oplopen.
