Alles over het Tweeling Transfusie Syndroom (TTS)

Als je zwanger bent van een eeneiige tweeling, is er een kans dat het Tweeling Transfusie Syndroom (TTS) optreedt. Dit kan tot ernstige complicaties leiden bij één of beide baby’s. Wat zijn de risico’s? En is er iets aan te doen? Hier lees je alles over TTS.

In samenwerking met expert

Marjon de Boer

Gynaecoloog

Wanneer kans op TTS?

Zoals je weet bestaan er twee soorten tweelingen: eeneiige en twee-eiige. Twee-eiige tweelingen ontstaan als er twee eicellen worden bevrucht. De baby’s hebben dan ook ieder hun eigen placenta en vruchtzak. Dit noem je ook wel een dichoriale tweeling. Eeneiige tweelingen ontstaan uit één bevruchte eicel, die zich in tweeën splitst. Als de splitsing plaatsvindt nadat de placenta is aangelegd (vier tot acht dagen na de bevruchting), hebben de baby’s één gemeenschappelijke placenta. Bij 70% van de eeneiige tweelingen zitten de baby’s ieder in een eigen vruchtzak, maar hebben ze samen één placenta (dit is een monochoriale tweeling). Bij deze tweelingen kan het Tweeling Transfusie Syndroom optreden. Lees hier meer over verschillen tussen een eeneiige en een twee-eiige tweeling.

Complicaties tweelingzwangerschap

Als je zwanger bent van een tweeling, heb je meer kans op complicaties, zoals een verhoogde bloeddruk, zwangerschapsdiabetes of vroeggeboorte. Er is één complicatie die alleen voorkomt bij eeneiige, monochoriale tweelingen: het Tweeling Transfusie Syndroom (TTS). Deze complicatie treedt op bij 15% van de eeneiige tweelingen die een placenta delen. TTS kan tijdens de hele zwangerschap ontstaan, maar de kans is het grootst tussen week 16 en week 26, blijkt uit onderzoek.

Wat is het Tweeling Transfusie syndroom?

Het Tweeling Transfusie Syndroom heeft te maken met de bloedstroom (transfusie) tussen beide baby’s. Die verloopt via hun gemeenschappelijke placenta. Er gaan via de placenta niet alleen voedingsstoffen en zuurstof uit het bloed van de moeder naar de baby’s, maar ook de bloedvaten van beide baby’s lopen over het oppervlak van de placenta. Sommige van deze bloedvaten zijn met elkaar verbonden: daardoor stroomt bloed van de ene baby naar de andere, en andersom. Als de uitwisseling van bloed in evenwicht is, is er niets aan de hand. Maar soms gaat de bloedstroom vooral één kant op. De ene baby geeft dan steeds bloed aan de andere, maar krijgt daar te weinig bloed voor terug. De baby die vooral bloed geeft (de donor), krijgt daardoor een tekort aan bloed. De andere baby (de ontvanger) krijgt te veel bloed.

TTS kan overigens ook voorkomen bij een drie- of meerling met een gemeenschappelijke placenta.

TTS en vruchtwater

De baby die een tekort aan bloed krijgt, gaat steeds minder plassen. Uiteindelijk plast hij helemaal niet meer, waardoor er geen vruchtwater meer in zijn vruchtzak komt. De vruchtzak zit dan strak om hem heen. De andere baby, die steeds bloed ontvangt, gaat juist steeds meer plassen. Hij krijgt daardoor heel veel vruchtwater in zijn vruchtzak. De buik van de moeder groeit hierdoor harder dan normaal. Als je een tweeling met ernstige TTS bekijkt op een echo, is de vruchtzak van de donor nauwelijks meer te zien: hij zit helemaal tegen het lijfje van de baby aan omdat er geen vruchtwater meer in zit. De vruchtzak van de ontvanger is juist heel groot, omdat er te veel vruchtwater in zit.

Gevolgen Tweeling Transfusie Syndroom

Het Tweeling Transfusie Syndroom kan ernstig verlopen: beide baby’s kunnen er erg ziek van worden en in het ergste geval overlijden. Als de ontvanger heel veel vruchtwater heeft, bestaat bovendien de kans dat de druk op de vliezen zo groot wordt dat ze vroegtijdig breken en er weeën op gang komen. De baby’s komen dan prematuur ter wereld, terwijl ze misschien al ernstig ziek zijn. Bij TTS kunnen de volgende complicaties optreden:

Problemen met de nieren en de blaas bij beide baby’s
Overbelasting van het hart en hartafwijkingen bij de ontvanger
Bloedarmoede bij de donor
Vochtophopingen in het lichaam van de ontvanger
(Extreme) vroeggeboorte
Overlijden van één of beide baby’s

Symptomen

Als je zwanger bent van een tweeling, wordt de zwangerschap goed in de gaten gehouden. Je krijgt vaker een echo en komt vaker op controle, onder meer om de groei van je buik en de baby’s en de hoeveelheid vruchtwater bij te houden. Toch kan het Tweeling Transfusie Syndroom in korte tijd (een paar dagen tot weken) beginnen en verergeren. Deze symptomen kunnen wijzen op TTS:

Je buik wordt ineens veel dikker. Soms zie je de omvang in een paar dagen tijd toenemen
Je buik voelt strak gespannen
Je hebt veel last van harde buiken
Je voelt je ene baby of beide baby’s minder bewegen
Vroegtijdige weeën
Kortademigheid
Vaginaal bloedverlies

Heb je last van (een van) deze symptomen, neem dan direct contact op met je gynaecoloog.

Diagnose

Bij het vermoeden van TTS krijg je een uitgebreid echo-onderzoek. Daarbij wordt gelet op het volgende:

De hoeveelheid vruchtwater aan beide kanten van het tussenschot tussen de vruchtzakken van de baby’s: de donor heeft bij TTS te weinig vruchtwater, de ontvanger te veel.
De groei van beide baby’s.
De inhoud van de blaas van de baby’s: de donor plast niet of nauwelijks meer, de ontvanger heeft een steeds vollere blaas.
De bloedstroomsnelheden en –patronen in de bloedvaten van beide baby’s: de donor heeft een te klein bloedvolume en de ontvanger heeft te veel bloed.
Vochtophopingen bij de ontvanger: die ontstaan als het hart de hoeveelheid bloed niet meer goed kan verwerken.

Vijf stadia van Tweeling Transfusie Syndroom

Het verloop van het Tweeling Transfusie Syndroom kan erg verschillen. Het hangt af van de ernst van het syndroom en het moment in de zwangerschap waarop het begint. Bij de ernstigste vorm van TTS kan één baby, of beide baby’s, in de buik overlijden. Of de baby’s kunnen zo ernstig ziek zijn, dat de kans groot is dat ze zullen overlijden of ernstig gehandicapt ter wereld komen. Soms kiezen ouders er daarom voor om de zwangerschap af te breken. Ook kan er (extreme) vroeggeboorte optreden, waarbij zich vaak gevaarlijke complicaties voordoen. Maar als het Tweeling Transfusie Syndroom op tijd wordt ontdekt, is er vaak behandeling mogelijk. En als het pas laat in de zwangerschap gebeurt, kunnen de risico’s ook erg klein zijn. Ook kunnen de baby’s dan veiliger met een keizersnee worden gehaald als er toch problemen optreden. De diagnose TTS wordt onderverdeeld in vijf stadia, waarbij stadium één de mildste vorm is en stadium vijf de ernstigste. De behandelmethode wordt daarop afgestemd.

Behandeling

Afhankelijk van het stadium en de duur van de zwangerschap zijn verschillende behandelingen mogelijk.

Afwachten – Wanneer uit onderzoek de mildste vorm van TTS blijkt, is ingrijpen soms niet nodig. Het kan zijn dat de bloedstroom vanzelf weer in evenwicht komt. Je blijft wel onder zorgvuldige controle en vaak moet er later toch worden ingegrepen.
Laserbehandeling – Tijdens een kijkoperatie via de buikwand van de moeder maakt de arts met een laser de bloedvaten op de placenta dicht waar het bloed tussen de baby’s doorheen stroomt. Hun bloedsomlopen zijn dan niet meer verbonden. Zo kunnen beide baby’s worden gered: in 64% van de gevallen overleven beide baby’s, in 85% één van beide. Wel is er kans dat de vliezen breken, en gemiddeld worden tweelingen na laserbehandeling bij 32 weken zwangerschap al geboren.
Vruchtwaterpunctie (amniodrainage) – Hierbij wordt vruchtwater weggezogen uit de vruchtzak van de ontvanger. Dit moet meestal vaker gebeuren, omdat de hoeveelheid vruchtwater later opnieuw toeneemt. Ook hierbij bestaat de kans dat de vliezen breken.
Navelstrengcoagulatie – Soms is de ene baby ernstig ziek door TTS, of heel klein door een oneerlijke verdeling van de placenta, maar de andere baby gezond. Als er kans is dat de zieke baby overlijdt, loopt de gezonde baby ook gevaar. Zodra de ene baby overlijdt, stroomt er veel bloed naar de andere baby, die daardoor ook kan overlijden of hersenbeschadiging kan oplopen. Om dit te voorkomen, kan de navelstreng van de zieke baby worden afgesloten. De zieke baby sterft dan, en de kans dat de gezonde baby overleeft wordt groter. Als het laseren van de bloedvaten niet lukt en vruchtwaterpuncties niet helpen, wordt soms gekozen voor navelstrengcoagulatie, om toch één van beide baby’s te redden.
Hartmedicatie – Soms krijgt de moeder hartmedicatie, omdat die via de placenta ook bij de baby terechtkomt die te veel bloed krijgt. Zijn hart kan het bloed daardoor beter rondpompen.
Zwangerschapsafbreking – Soms zijn beide baby’s zo ziek door TTS dat de kans dat ze het overleven heel klein is. Voor 24 weken zwangerschap kunnen ouders dan kiezen voor zwangerschapsafbreking.

Als TTS pas laat in de zwangerschap ontstaat, is er juist weinig risico. Mochten er toch problemen optreden bij één of beide baby’s, dan kan worden besloten de baby’s geboren te laten worden met een keizersnee. Soms is dat ook bij een premature termijn de veiligste optie.

TTS voorkomen?

Je kunt niets doen om TTS te voorkomen. Het ontstaat doordat de bloedvatverbindingen over de placenta niet in evenwicht zijn, en je hebt nu eenmaal geen invloed op de aanleg van de bloedvaten.

Psychische zorg

Als het Tweeling Transfusie Syndroom wordt ontdekt, is je zwangerschap vaak niet meer zorgeloos. Je moet steeds voor controle naar het ziekenhuis en de kans is groot dat je een spannende ingreep moet ondergaan en/of dat je (erg) prematuur zult bevallen. De zorgen om je baby’s kunnen zwaar zijn: hoe zal het aflopen? Als de baby’s zijn geboren breekt vaak ook een spannende tijd aan, met name als ze erg vroeg en/of ziek zijn geboren. Ze liggen dan eerst een tijd op de NICU-afdeling. En in het ergste geval verlies je één baby of beide. Bij TTS krijgen de ouders vaak extra begeleiding van maatschappelijk werk. Je kunt hier ook zelf om vragen, of via de huisarts op zoek gaan naar geschikte hulp. Ook bij de Nederlandse Vereniging voor Ouders van Meerlingen kunnen ze je hierbij adviseren.

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Bronnen: Radboudumc.nl, Lumc.nl, Fetusned.nl, Isala.nl