Wat is zwangerschapscholestase?

Ben je zwanger en heb je extreme jeuk in je handpalmen of onder je voeten? Dan is er een kans dat je zwangerschapscholestase hebt. Deze aandoening komt vooral voor in het laatste trimester van de zwangerschap.

Cholestase wordt ook wel galstuwing genoemd en is de oorzaak van die gigantische jeuk. Als dit tijdens de zwangerschap voorkomt, wordt het zwangerschapscholestase genoemd.

De oorzaak van zwangerschapscholestase

Galstuwing ontstaat door een te traag vervoer van gal. De substantie stroomt niet goed door en hoopt zich op in de lever, waardoor deze (tijdelijk) kan beschadigen. In het ergste geval kunnen de galzuren in je bloed terechtkomen.

In detail: je lever maakt gal aan die via ‘gangen’ in de lever naar de galblaas vloeit.. De geelgroenige vloeistof bestaat uit zuren die helpen om vetten af te breken. Bij cholestase stroomt de gal niet goed door en hoopt zich op, waardoor de leverbeschadiging kan ontstaan.

Het zou kunnen dat zwangerschapshormonen de boosdoeners zijn, maar dat is (nog) niet wetenschappelijk bewezen. Bepaalde medicijnen als paracetamol, sommige antibiotica en middelen tegen hoge bloeddruk kunnen cholestase wel veroorzaken of erger maken.

Alles over paracetamol tijdens de zwangerschap.

Symptomen: waar moet je op letten?

Jeuk op je buik, rug of soms je hele lichaam, komt vaak voor tijdens een zwangerschap. De oorzaak kan gewoon een droge huid of een toegenomen hoeveelheid oestrogeen zijn.

Maar als je zwangerschapscholestase hebt, begint de jeuk vaak aan het eind van het tweede of het begin van het derde trimester. Na je handpalmen en voetzolen kan de kriebel zich verspreiden naar andere lichaamsdelen. Als je daarnaast misselijk wordt, je eetlust verliest en afvalt, is het verstandig contact op te nemen met je huisarts of verloskundige.

Andere kenmerkende symptomen van zwangerschapscholestase:

Een gelige huid
Donkere urine
Bleke, kleikleurige ontlasting
Onprettig gevoel rechts onder je ribben

Bloedprikken

Als ook de huisarts of verloskundige vermoedt dat je zwangerschapscholestase hebt, kan zij je doorverwijzen naar de gynaecoloog voor bloedonderzoek. Je bloed wordt gecontroleerd op de leverfunctie en de hoeveelheid galzouten in het bloed. Je hebt zwangerschapscholestase als je:

Niet aan een andere leverziekte lijdt
Een verhoging van serumzuur en/of aminotransferases in je bloed hebt
Minimaal 25 weken zwanger bent
Jeuk hebt zonder uitslag

Wie kan zwangerschapscholestase krijgen?

Het is niet bekend waarom de ene zwangere het wel en de andere het niet krijgt. De kans op zwangerschapscholestase is 0,1 tot 2% in Europa. 1 tot 20 op de 1000 vrouwen dus. Als je het al eerder hebt gehad, heb je meer dan 50% kans dat je het in een volgende zwangerschap weer krijgt. En genetische factoren kunnen een rol spelen. Als het voorkomt in je familie, heb je 25% kans dat jij het ook krijgt.

Gevolgen voor de baby

Bij zwangerschapscholestase zijn er risico’s voor de baby. De galzuren komen via de placenta (moederkoek) bij de baby, en deze stoffen zijn waarschijnlijk schadelijk voor de baby. Kinderen kunnen te vroeg geboren worden en er is een grotere kans op complicaties, zoals meconium (poep) in het vruchtwater. Ook is er een verhoogde kans op een doodgeboren kind, zeker in een situatie van sterk verhoogde galzuren. Het is nog onduidelijk wat dit precies veroorzaakt. Het vermoeden bestaat dat de galzuren zich hechten aan de spieren van je kindje, waaronder de hartspier. Meer onderzoek is nodig.

Als er cholestase bij je wordt geconstateerd, wordt activiteit van je baby in de gaten gehouden via de CTG in het ziekenhuis. Zelf moet je er alert op zijn dat je kind actief blijft in de buik.

Vanwege de risico’s voor de ongeboren baby, zal de bevalling bij zwangerschapscholestase eerder worden ingeleid: rond de 37 weken. Dit is meestal bij een glazuurwaarde vanaf 40 umol/l. Boven deze waarde is het gezondheidsrisico voor de baby te groot en is je baby niet meer veilig in je buik.

Gevolgen voor jou

De jeuk kan gekmakend zijn, maar cholestase is niet gevaarlijk voor je eigen gezondheid. Nadat je bevallen bent, gaat het vanzelf over en herstelt je lever zich volledig. Vrouwen met zwangerschapscholestase hebben meer kans op het krijgen van galstenen.

Tegen de jeuk

Als mentholpoeder niet helpt, kan je huisarts je een recept voor ursudeoxychol geven. Dit medicijn zorgt ervoor dat het vervoer van de gal naar de galblaas versoepelt. Je kun dit veilig gebruiken tijdens je zwangerschap.

Alles over jeuk tijdens de zwangerschap en - vooral - wat je er tegen kunt doen.

Na de zwangerschap

Na de bevalling verdwijnen de klachten van zwangerschapscholestase binnen een paar dagen doordat de galstroom zich normaliseert. Het kan wel zijn dat de jeuk nog even aanblijft, hier kun je medicijnen voor (blijven) slikken.

Bronnen: Radboud UMC, UMC Utrecht