Zo ontstaan spataderen tijdens de zwangerschap en dit doe je ertegen

Wat zijn spataderen?

Spataderen zijn verwijde aderen die je door je huid heen kunt zien. Meestal zijn ze blauw of paars. Vaak zijn de aderen verdikt, waardoor ze op je huid lijken te liggen. Je kunt ze door je huid heen voelen. Ze komen vooral voor in je benen, maar ze kunnen ook op andere plekken voorkomen, zoals op je buik of in je schaamstreek. En zelfs rond de anus in de vorm van aambeien.

Tijdens de zwangerschap kunnen spataderen (naast andere zwangerschapskwaaltjes) ontstaan door verschillende lichamelijke veranderingen, waaronder in de hormoonhuishouding.

Hoe ontstaan spataderen?

In je aderen zitten vaatkleppen die ervoor zorgen dat het bloed de juiste kant op stroomt. Zuurstofrijk bloed wordt vanaf je longen en je hart naar de rest van je lichaam gepompt. Terwijl dat bloed door je lichaam stroomt, geeft het zuurstof en andere voedingsstoffen af aan je weefsels, spieren en organen.

Daarna stroomt het bloed weer terug naar je hart en longen, waar het opnieuw zuurstof opneemt. Vanuit je benen moet dat zuurstofarme bloed dus tegen de zwaartekracht in, omhoog terugstromen. Daarbij krijgt het hulp van de klepjes in je aderen, die ervoor zorgen dat het zuurstofarme bloed niet terugstroomt naar beneden.

Maar in het geval van spataderen werken die vaatkleppen minder goed, waardoor het bloed niet goed terugstroomt naar het hart. Het gevolg is dat de druk in die aderen toeneemt en ze wijder en dikker worden.

Lees ook: Harde buiken tijdens je zwangerschap

Waarom spataderen tijdens zwangerschap?

Spataderen worden vaak gezien als ouderdomskwaal, maar dat klopt niet. Ook op jonge leeftijd kun je ze krijgen. Zeker tijdens je zwangerschap is de kans op spataderen een stuk groter. Ongeveer vijf tot twintig procent van de zwangere vrouwen krijgt er last van. Dat heeft te maken met je veranderende hormoonhuishouding.

Tijdens je zwangerschap is de kans op spataderen groter, omdat:

• je hormoonhuishouding verandert: de grote boosdoener is progesteron. Dit hormoon zorgt er onder andere voor dat de wanden van je bloedvaten slapper worden.

• je meer bloed in je lichaam hebt: tijdens de zwangerschap maakt je lichaam meer bloed aan, waardoor de druk in de aderen toeneemt.

• je baarmoeder groeit: door de druk van je grotere baarmoeder kan het terugstromen van bloed uit je benen naar je hart minder goed gaan.

• je een iets grotere kans hebt op trombose: de kans op trombose (een bloedstolling) in je been is tijdens je zwangerschap groter dan normaal.

Daarnaast speelt erfelijkheid een rol: als je moeder last heeft (gehad) van spataderen, heb jij ook een verhoogde kans op spataderen. Je hebt dan meer aanleg voor slappere vaatwanden. Ook komen spataderen vooral voor bij mensen met een staand beroep.

Wanneer ontstaan spataderen tijdens de zwangerschap?

Spataderen kunnen op elk moment tijdens je zwangerschap ontstaan, maar veelal komen ze in het tweede trimester opzetten. Dat komt overwegend door de aanmaak van bloed in deze fase van de zwangerschap. De druk neemt toe en de vaten kunnen daardoor zichtbaarder worden. Dit kun je nog meer verwachten in het tweede trimester van je zwangerschap.

Spataderen voorkomen tijdens je zwangerschap

Voorkomen is beter dan genezen, want spataderen verdwijnen na de bevalling meestal niet. Dus ook als je (nog) geen last hebt, let erop dat je de bloedcirculatie in je benen niet afknelt door te veel met je benen over elkaar te zitten.

Verder helpen deze tips om spataderen te voorkomen:

• Leg je benen regelmatig even omhoog, zodat het bloed kan terugstromen.

• Vermijd langdurig staan en stilzitten.

• Beweeg voldoende: wandel regelmatig of doe oefeningen waarbij je je benen en voeten ronddraait.

• Het kan helpen om elastische kousen of speciale steunkousen of compressiekousen te dragen tijdens je zwangerschap, zeker als je lang moet stilzitten, tijdens een lange reis bijvoorbeeld. Deze kousen bevorderen de doorbloeding in je benen. Ze worden op maat gemaakt en moet je aanvragen via de huisarts.

• Vermijd een warmtebron op je benen (autoverwarming, bijverwarming, elektrische deken).

• Slaap met je benen een klein beetje omhoog (bijvoorbeeld met een opgerolde deken onder je matras) zodat het bloed makkelijker naar het hart kan terugstromen.

• Wisseldouches van koud en warm water stimuleren de doorbloeding.

Lees ook: Zwangerschapsyoga: dit moet je weten

Zijn spataderen tijdens je zwangerschap gevaarlijk?

Nee, spataderen zijn in principe onschuldig, maar ze kunnen wel pijn doen. Ook vind je het misschien minder mooi als ze aanwezig zijn. Heb je last van je spataderen? Dan kun je ze laten behandelen (lees hier verderop meer over). Een behandeling vindt altijd plaats na de zwangerschap.

Hoe zit dat met trombose?

Trombose is wel gevaarlijk. Als je spataderen een gevolg zijn van trombose, is het geen onschuldige kwaal. Trombose kan leiden tot een (levensbedreigende) longembolie. Je herkent trombose – naast de spataderen – aan deze symptomen:

• je kuit of been wordt in korte tijd dik/opgezwollen

• zwaar gevoel of pijn in je been

• rode of blauwe verkleuring van je been

• soms is de huid glanzend en strakgespannen

• je been kan plaatselijk warm aanvoelen

Oefeningen om spataderen te voorkomen

Er zijn een aantal simpele oefeningen die de doorbloeding in je benen verbetert en helpen om spataderen te voorkomen:

• Ga op een stoel zitten met je voeten plat op de grond. Til dan eerst je voorvoet omhoog, terwijl je hiel op de grond blijft. Zet daarna je voorvoet weer neer en til je hiel op, terwijl je tenen op de grond blijven. Herhaal deze oefening minimaal twintig keer per voet.

• Ga gestrekt op je rug op de grond liggen en verhoog je benen door er bijvoorbeeld wat kussens onder te leggen. Draai met je voeten vanuit je enkel cirkeltjes door de lucht, eerst twintig keer met de klok mee, daarna twintig keer tegen de klok in.

• Ga op je rug liggen, til je benen op in een hoek van vijfenveertig graden en maak met je benen een fietsbeweging door de lucht.

• Maak elke dag een wandeling van minimaal dertig minuten. Of ga een stuk fietsen.

Lees ook: Mag je zwemmen als je zwanger bent?

Kunnen spataderen weer verdwijnen?

Zoals gezegd zijn spataderen in principe onschuldig en hoeven ze niet behandeld te worden. Maar als je er klachten door hebt, zoals jeuk of pijnlijke, vermoeide of rusteloze benen, is het wel verstandig om bij je huisarts langs te gaan. Heb je geen klachten, maar wil je graag van je spataderen af omdat je ze lelijk vindt? Bespreek dit dan ook met je huisarts. Spataderen verdwijnen namelijk meestal niet vanzelf.

Spataderen behandelen

Er zijn verschillende methodes om spataderen te behandelen. Deze behandelingen kun je beter pas zes maanden na je zwangerschap doen, omdat de kans bestaat dat je na afloop van de behandeling weer spataderen krijgt.

• Scleroseren (inspuiten): dit gebeurt bij kleine spataderen. Er wordt een vloeistof ingespoten waardoor de aders gaan verkleven en later door je lichaam worden opgeruimd.

• Laseren: dit is een operatieve methode. Onder verdoving wordt er een sneetje gemaakt in de spatader, zodat deze van binnenuit dicht gelaserd kan worden.

• Cryo behandeling: ook dit is een operatieve methode. De ader wordt opengesneden en van binnenuit bevroren.

• Radiofrequentiebehandeling: dit lijkt op de lasermethode, maar hierbij wordt de spatader van binnenuit behandeld met radiogolven.

• Strippen: tijdens een operatie worden de spataders helemaal uit je been verwijderd, via sneetjes die in je been worden gemaakt. Je moet hiervoor onder narcose of krijgt een ruggenprik.

• Flebectomie: dit lijkt erg op strippen, maar in plaats van sneetjes worden er gaatjes in je been gemaakt, waardoor je geen littekens overhoudt.

Bij sommige van bovenstaande behandelingen moet je na afloop nog een tijdje steunkousen dragen.

Lees ook: Van aambeien tot zwangerschapsdementie: alle zwangerschapskwaaltjes waar je last van kunt krijgen

Bronnen: KNOV, Maurits Kliniek