Stoppen met roken: voor, tijdens en na de zwangerschap

Heeft roken invloed op zwanger worden?

Rook je en heb je een kinderwens? Dan is het belangrijk dat je stopt met roken. Roken maakt je minder vruchtbaar en hierdoor kan het langer duren voordat je zwanger bent. Dit komt door de schadelijke stoffen in tabaksrook, zoals nicotine. Nicotine zorgt ervoor dat eicellen kleiner blijven of verloren gaan.

Ook voor mannen geldt: stop met roken als jullie een kinderwens hebben. Roken is namelijk ook niet goed voor de kwaliteit van het sperma. Zo hebben rokende mannen minder zaadcellen en zijn ze ook inactief, en dus minder beweeglijk.

Hoelang moet je gestopt zijn met roken voor je zwangerschap?

Het liefst stop je zo snel mogelijk als je zwanger wilt worden. Hoe langer je gestopt bent, hoe beter. Maar om je een indicatie te geven: wil je bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis starten met een ivf- of icsi-behandeling, dan moeten jij en je eventuele partner minimaal drie maanden gestopt zijn met roken. De artsen baseren zich hierbij op wetenschappelijk onderzoek. Na drie maanden zijn bijvoorbeeld de schadelijke effecten van het roken op de spermakwaliteit verdwenen. Uit onderzoek blijkt dat jullie na een halfjaar stoppen even veel kans hebben om zwanger te worden als stellen die nooit hebben gerookt.

Lees ook: Zo weet je of je lichaam klaar is voor een zwangerschap

Roken tijdens de zwangerschap

Dat roken slecht voor je is, weet je natuurlijk wel. Maar waarom is het nu zo ongezond? In sigaretten of vapes (e-sigaretten) zitten veel schadelijke stoffen, zoals koolmonoxide, nicotine en zware metalen. Deze stoffen kunnen zorgen voor beschadigde longen, hartklachten en een slechte conditie. Daarnaast vergroten de schadelijke stoffen het risico op kanker.

Tijdens je zwangerschap zijn de organen van je baby volop in ontwikkeling. Die organen kunnen de schadelijke stoffen uit een sigaret of vape nog niet afbreken, waardoor ze langer in het bloed blijven zitten en meer schade kunnen aanrichten.

Dit kunnen de gevolgen zijn als jij tijdens de zwangerschap blijft roken:

• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap: sigarettenrook zorgt ervoor dat een eicel zich langzamer door de eileider verplaatst. Dit kan voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zorgen.

• Vroeggeboorte: rokende vrouwen hebben meer kans dat hun baby te vroeg wordt geboren (voor 37 weken zwangerschap). Afhankelijk van het aantal weken zwangerschap waarbij een baby wordt geboren, is er een groter risico op complicaties en gezondheidsproblemen.

• Verminderde groei: rook je tijdens je zwangerschap? Dan vermindert dat de doorstroming van de placenta en kan je baby minder goed groeien. Je baby kan hierdoor geboren worden met een (te) laag geboortegewicht. Dit maakt je baby kwetsbaar en het vergroot de kans op complicaties.

• Minder goede ontwikkeling van organen: de longen en hersenen van je baby kunnen zich minder goed ontwikkelen. Ook kunnen het hart en de bloedvaten van je baby zwakker zijn.

• Aangeboren afwijkingen: voorbeelden hiervan zijn een schisis (hazenlip), klompvoetje, oogafwijkingen of een scheur in de buikwand.

• Baby verslaafd aan nicotine: je baby kan aan nicotine verslaafd raken als jij tijdens de zwangerschap rookt. Na de geboorte kan je baby hierdoor erg onrustig zijn en/of veel huilen.

• Het te vroeg loslaten van de placenta: via de placenta krijgt je baby zijn voeding en zuurstof binnen. Normaal gesproken laat de placenta na de geboorte vanzelf los. Roken vergroot de kans dat de placenta al tijdens de zwangerschap loslaat. Je baby krijgt dan geen voeding en zuurstof meer. Hierdoor kunnen zijn hersenen beschadigd raken of kan je baby overlijden.

• Een voorliggende placenta: een voorliggende placenta betekent dat de placenta (gedeeltelijk) voor de uitgang van de baarmoeder ligt. Je kunt daardoor bloedingen krijgen. Vrouwen met een voorliggende placenta moeten vaker bevallen via een keizersnede.

• Het breken van de vliezen vóór 37 weken zwangerschap: je baby zit in vliezen gevuld met vruchtwater in de baarmoeder. Als de vliezen breken, beschermen ze de baarmoeder en de baby niet meer voor invloeden van buitenaf, zoals bacteriën die infecties kunnen veroorzaken. De kans op een infectie neemt daardoor toe. Ook kan het breken van de vliezen weeën op gang brengen. Dat kan leiden tot een vroeggeboorte.

• Wiegendood: roken tijdens de zwangerschap vergroot ná de geboorte de kans op wiegendood, tot drie keer. Een baby overlijdt dan plotseling in de slaap. Onder andere omdat roken een negatieve invloed heeft op de werking van de longen van je baby.

• Miskraam: door de tabaksrook is je baby vatbaarder voor infecties en ziektes. Ook vernauwen de bloedvaten door het roken. Zuurstof en voedingsstoffen komen dan moeilijker bij je baby terecht en dat geeft een grotere kans op een miskraam.

• Problemen op de langere termijn: sommige gevolgen van roken tijdens de zwangerschap merk je pas (lang) na de geboorte. Volgens onderzoekers kan roken tijdens de zwangerschap de kans op problemen op latere leeftijd vergroten. Je kind krijgt dan bijvoorbeeld last van overgewicht, een hoge bloeddruk of problemen met hart- en bloedvaten. Ook kan een kind op latere leeftijd ADHD of gedragsproblemen krijgen en is de kans groter dat je kind zelf gaat roken.

Hoe schadelijk is roken in de eerste weken van de zwangerschap?

In de eerste weken van de zwangerschap ontwikkelen de vitale organen van je baby zich. De schadelijke stoffen van (e-)sigaretten kunnen ervoor zorgen dat die ontwikkeling niet goed verloopt. Probeer dus eerst te stoppen met roken en dan pas met voorbehoedsmiddelen. Het is goed om te weten dat stoppen met roken altijd zin heeft. Denk dus niet dat het geen nut meer heeft 'omdat de schade toch al is aangericht'.

Ook tijdens de rest van je zwangerschap is het schadelijk om te roken. In het laatste trimester van je zwangerschap groeit je baby het hardst. Als je dan rookt, groeit je baby minder goed.

Niet stoppen, maar minder roken?

Sommige zwangere vrouwen stoppen niet met roken, maar gaan minder roken. Bijvoorbeeld 'nog maar' een paar sigaretten per dag. Weet dat elke sigaret of vape schadelijk is voor de gezondheid van je ongeboren baby en die van jou. Uit onderzoek blijkt dat je baby minder risico's loopt als je helemaal stopt met roken. Van minder roken is dat niet bekend. Uiteindelijk blijkt het in de praktijk heel moeilijk te zijn om tijdelijk minder te roken. Je lichaam blijft gewend aan de nicotine, waardoor de behoefte om te roken blijft en je makkelijker toch weer meer gaat roken. Je kunt dan ook het beste helemaal stoppen met roken tijdens je zwangerschap.

Misschien heb je weleens gehoord dat roken 'beter' voor je is dan de stress die je ervaart als je stopt met roken. Dat is een misverstand. In deze video van het Trimbos-instituut zie je de vijf meest voorkomende misverstanden over roken.

Ook meeroken is schadelijk

Misschien rook je zelf niet of ben je tijdelijk gestopt met roken vanwege je zwangerschap. Ook meeroken (passief roken) is schadelijk voor jouw gezondheid en die van je ongeboren baby. Bij meeroken adem je de tabaksrook in uit de omgeving. In Nederland overlijden jaarlijks duizenden mensen door hartaandoeningen en enkele honderden door longkanker als gevolg van meeroken. Ter vergelijking: in het verkeer vallen jaarlijks zo'n 650 doden.

Rookt je partner? Vraag hem of haar om daarmee te stoppen (eventueel met hulp van de huisarts) of om sowieso niet binnen en niet in jouw buurt te roken.

Lees hier meer over meeroken

Mag je tijdens je zwangerschap wel een e-sigaret roken of vapen?

Een e-sigaret of vape is een elektronische sigaret. De sigaret werkt op een batterij en er zit vloeistof in. Deze vloeistof wordt verdampt en inhaleer je. Dit wordt ook wel 'vapen' genoemd. In de vloeistof zitten schadelijke stoffen, zoals nicotine, propyleenglycol en/of glycerol. Je kunt zelf bepalen wat de nicotinesterkte is van je e-sigaret. Bij e-sigaretten met een hoge dosering nicotine kan iemand daarom meer nicotine binnenkrijgen dan bij sigaretten. De vloeistof is verkrijgbaar in allerlei smaken, zoals menthol of fruit. Er zit dus geen tabak in, zoals in de gewone sigaret.

Er is nog weinig bekend over het gebruik van de e-sigaret of vape door zwangere vrouwen. Wel weten onderzoekers inmiddels dat vapen net zo verslavend is als sigaretten roken. Een e-sigaret wordt daarom afgeraden tijdens je zwangerschap, en ook tijdens het geven van borstvoeding.

Roken na de bevalling

Misschien heb je na je bevalling helemaal geen behoefte meer om te roken, maar er zijn ook vrouwen die graag weer een sigaret opsteken. Rook in elk geval nooit in de buurt van je baby. Een baby die meerookt, heeft een verhoogd risico op:

• Wiegendood.

• Luchtweginfecties, astmatische klachten en oorontsteking.

• Gedragsproblemen (bijvoorbeeld ADHD).

• Ernstige vormen van kanker, zoals leukemie en hersentumor.

Om te voorkomen dat je baby meerookt kun je buiten roken, (kraam)bezoek vragen om buiten te roken en de auto rookvrij houden.

Tips om te stoppen met roken

Ook al weet je dat roken gevaarlijk is voor jouw gezondheid en die van je baby, het kan toch moeilijk zijn om te stoppen. Onthoud dat stoppen met roken veel voordelen heeft. Als je stopt, kan je baby beter groeien. Nicotine en koolmonoxide zijn na een paar dagen al helemaal uit je lichaam verdwenen. Je baby krijgt meer zuurstof en voeding en je krijgt zelf ook meer lucht. Je merkt na een paar weken al dat je je fitter voelt en dat je een betere conditie hebt. Dat komt straks goed van pas tijdens de bevalling. Bovendien bespaar je veel geld en dat kun je weer uitgeven aan de spullen op je babyuitzetlijst.

1. 01.

   Denk goed na waarom je wilt stoppen: stoppen met roken lukt beter als je weet waarvoor je het doet. Je stopt niet alleen voor jezelf, maar ook voor de gezondheid van je baby.

2. 02.

   Stop samen met je partner: het is makkelijker om te stoppen met roken als je partner ook stopt. Op die manier kun je elkaar steunen en kom je niet in de verleiding om toch die ene sigaret op te steken.

3. 03.

   Kies een stopdag: bepaal een datum waarop je stopt met roken. Het liefst tussen nu en twee weken, zodat je het stoppen niet uitstelt.

4. 04.

   Gebruik geen nicotinepleisters: in nicotinepleisters zit ook nicotine en dat is schadelijk voor je baby. Bovendien blijf je door de nicotine langer verslaafd en val je gemakkelijk terug in je oude gewoonte.

5. 05.

   Zoek afleiding: stoppen met roken gaat gepaard met moeilijke momenten. Als je merkt dat je zin krijgt in een sigaret, zoek dan afleiding. Kijk een serie, neem een bad of bel iemand op.

6. 06.

   Vraag om steun in je omgeving: vraag niet alleen je partner, maar ook vrienden, vriendinnen en familie om geen sigaretten op te steken waar je bij bent. Zo kunnen zij jou helpen het vol te houden en dat doen ze ook voor je baby.

7. 07.

   Beloon jezelf: heb je al een paar dagen niet gerookt? Koop iets leuks voor jezelf of voor je baby.

Wat als je niet kunt stoppen met roken tijdens de zwangerschap?

Heb je meerdere keren zelf geprobeerd om te stoppen met roken, maar lukt het je niet? Vraag dan om hulp van je verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Als het nodig is, kun je worden doorverwezen naar een coach of andere hulpverlener. Je vergroot daarmee de kans dat het dan wel lukt, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut.

Lees ook: Dit zijn de risico's van alcoholgebruik tijdens zwangerschap

Bronnen: Trimbos-instituut, Thuisarts, Ikstopnu.nl, Jellinek