Vliezen gebroken? Hier moet je op letten

Vliezen en vruchtwater

Tijdens de zwangerschap zit je baby in een zak gevuld met vruchtwater. Deze vruchtzak bestaat uit twee vruchtvliezen die dicht tegen elkaar aan liggen. Tijdens de eerste veertien weken van de zwangerschap vult de vruchtzak zich met vocht uit jouw bloedsomloop: het vruchtwater. Dit vruchtwater bestaat voornamelijk uit water en voor een klein deel uit zouten en cellen van je baby.

De vruchtzak beschermt je baby tegen invloeden van buitenaf:

• Dankzij het vruchtwater is het altijd lekker warm in de buik.

• De vruchtzak met water is een soort stootkussen dat je baby helemaal omhult. Bij stoten of duwen tegen de buik of als iemand tegen je aan botst, vangt het vruchtwater de druk op.

• Het water zorgt er ook voor dat de navelstreng niet wordt afgeklemd.

• De vliezen beschermen je baby tegen infecties.

Als de vliezen zijn gebroken

Gedurende de zwangerschap wordt je baby steeds groter en de vruchtzak ook. Door het rekken van het vlies wordt het steeds dunner. Aan het eind van de zwangerschap kunnen de vliezen 'breken' of scheuren. Als de vruchtzak scheurt, loopt het vruchtwater via de baarmoedermond en vagina naar buiten. Gemiddeld verlies je 600 tot 800 milliliter vruchtwater als je vliezen breken. Dat gebeurt lang niet altijd in één grote golf. Vaak loopt het er in beetjes uit.

Tip: Deze 14 items zijn onmisbaar direct na de bevalling

Wanneer breken je vliezen?

Wanneer de vliezen breken, verschilt per bevalling. Bij 90 procent van de zwangere vrouwen begint de bevalling rond de uitgerekende datum met weeën. De vliezen breken dan pas later, als er meer druk op komt omdat de weeën sterker worden. In 10 procent van de gevallen breken de vliezen voordat de weeën beginnen. Het breken van de vliezen gebeurt door:

• Hormonen en enzymen die vrijkomen door het bevallingsproces en die de vruchtzak zachter maken

• Druk veroorzaakt door harde buiken of weeën

• Infecties

Tip: Zo herken je voorweeën

Hoe voelt het als je vliezen breken?

Hoe het precies voelt als de vliezen breken, verschilt per vrouw. Het kan overduidelijk zijn, of juist lastig te herkennen:

• Soms komt er een grote plens vruchtwater uit, zoals je in films ziet: als een flinke 'waterval'. Dat gebeurt meestal als de vliezen scheuren bij de baarmoedermond.

• Soms voelt het alsof je in je broek plast. Je verliest in een geleidelijk tempo vocht, maar anders dan bij plassen kun je het niet stoppen.

• Het vruchtwater kan ook in kleine hoeveelheden komen, dan weer een tijdje stoppen, en later weer stromen en weer stoppen.

• Sommige vrouwen voelen haast niets, omdat ze steeds maar een paar druppeltjes vruchtwater verliezen. Er zit dan meestal een scheurtje bovenin de vliezen.

Vruchtwater herkennen

Zijn je vliezen gebroken of heb je geplast? Het is soms moeilijk te herkennen of je vruchtwater verliest, of toch urine. Twijfel je of je vruchtwater verliest? Zo kan je vruchtwater herkennen:

• Vruchtwater kan je niet 'ophouden', terwijl dat met je plas wel kan.

• Vruchtwater ruikt anders dan urine, het is geurloos of ruikt licht zoet.

• Vruchtwater ziet er anders uit. Het is helder, kleurloos, wittig of lichtroze, als er een beetje bloed in zit.

• In vruchtwater zitten soms ook witte vlokjes vernix, dit is huidsmeer van de baby.

Lees ook: Meconium houdend vruchtwater: wat betekent dat?

Vliezen gebroken, en nu?

Zijn je vliezen gebroken? Bel dan je verloskundige. Zij kent je situatie en begeleidt je bevalling verder. Als het vruchtwater helder is, bel je tijdens normale werkuren, tenzij je verloskundige je instructies heeft gegeven dat je altijd moet bellen als de vliezen breken. Dit is bijvoorbeeld zo als het hoofdje nog niet is ingedaald. Als de baby wel is ingedaald en je nog geen hevige weeën hebt, hoef je dus niet midden in de nacht de verloskundige te bellen als je vliezen breken. Probeer in dat geval nog te slapen.

Wat je verder doet als je vliezen zijn gebroken:

1. 1

   Probeer vruchtwater op te vangen in een glas of bakje. Of bewaar het textiel waar het op terechtkomt (je onderbroek of laken). Zo kan de verloskundige (bij twijfel) beoordelen of het helder is.

2. 2

   Bekijk de kleur van het vruchtwater. Normaal is het helder, wittig of lichtroze, soms met witte vlokjes of een beetje bloed erin. Is het donkergeel, bruin of groen, dan zit er meconium in: de baby heeft in het vruchtwater gepoept. Bel hierbij meteen de verloskundige, ook 's nachts. De gezondheid van je baby moet extra in de gaten worden gehouden bij de bevalling en daarom ga je bevallen in het ziekenhuis.

3. 3

   Was je baby bij de laatste controle nog niet ingedaald? Ga dan plat liggen als de vliezen breken en bel direct de verloskundige. Ook 's nachts. Als het hoofdje nog niet is ingedaald, is er een kans dat de navelstreng uit de baarmoeder en vagina zakt, waardoor hij afkoelt en de bloedvaten samentrekken. Er gaat dan te weinig bloed en dus zuurstof naar de baby. Ook kan de navelstreng tussen het hoofdje en de baarmoedermond komen en bekneld raken, waardoor de bloedtoevoer stopt. Hier nog 10 bijzondere weetjes over de navelstreng

4. 4

   Ligt je baby in stuitligging? Bel dan direct als de vliezen gebroken zijn de verloskundige of het ziekenhuis, ook 's nachts. Er is bij een stuitligging iets meer kans dat de navelstreng uitzakt.

Twijfel je of je vliezen zijn gebroken?

Ook als je twijfelt of je vliezen gebroken zijn, mag je altijd de verloskundige bellen. Beter een keer te veel gebeld dan te weinig. Als je alleen maar gerustgesteld hoeft te worden, helpt dat je ontspannen en dat helpt weer voor de bevalling.

Lees ook: Wanneer moet je de verloskundige bellen?

Mijn vliezen zijn gebroken, wanneer ga ik bevallen?

Zodra je vliezen gebroken zijn, kun je rustig afwachten tot de weeën beginnen. Bij sommige vrouwen komen ze meteen op gang, soms duurt het een paar uur. Meestal beginnen de eerste weeën binnen 24 uur na het breken van de vliezen.

Probeer nog wat rust te pakken en lekker te ontspannen: dit vergroot de kans dat de weeën beginnen. Kijk een vrolijke serie, lees een tijdschrift, laat je masseren, slaap nog wat of ga een eindje wandelen, fietsen of dansen. Ook beweging kan ervoor zorgen dat de weeën op gang komen.

Lees ook: 11 tips om op een natuurlijke manier weeën op te wekken

Langdurig gebroken vliezen

Soms komen de weeën 24 uur na het breken van de vliezen niet op gang. Dit heet 'langdurig gebroken vliezen'. Het is een reden voor de verloskundige om je naar het ziekenhuis door te verwijzen. Het verschilt per ziekenhuis hoe lang ze je rustig willen laten afwachten tot de weeën spontaan komen: soms tot 48 uur, soms tot 72 uur. Meestal is het het beste om (onder controle) te wachten tot de weeën vanzelf beginnen, omdat de bevalling dan over het algemeen beter verloopt. Duurt dit te lang, dan kan de bevalling kunstmatig worden ingeleid.

Als je vliezen breken, hoef je niet bang te zijn dat je baby daarbinnen 'droog ligt'. Je lichaam maakt gewoon opnieuw vruchtwater aan en doordat hij met zijn hoofdje tegen de baarmoedermond ligt, loopt er niets of maar een beetje weg.

Kans op infectie bij gebroken vliezen

De reden waarom je na 24 uur extra in de gaten wordt gehouden en mogelijk kunstmatige inleiding nodig is, is het risico op een infectie. Zodra de vliezen zijn gebroken, is er een open verbinding tussen de buitenwereld en de baarmoeder. De vliezen beschermen de baby niet meer tegen infecties. De kans dat er een infectie optreedt is erg klein (0,5%), maar neemt iets toe na 24 uur (2%). Daarom worden moeder en baby vanaf dat moment extra gecontroleerd.

Zo wordt er een hartfilmpje (CTG) gemaakt van de baby en de temperatuur en polsslag van de moeder worden gemeten. Ook kan er met een kweek uit de vagina worden gekeken of er risicovolle bacteriën aanwezig zijn. Soms kan het nodig zijn om preventief antibiotica te geven. Of kunstmatige inleiding nodig is, hangt onder meer af van infectierisico's en hoe lang de vliezen al gebroken zijn.

Meer lezen: Antibiotica als je zwanger bent: hoe gevaarlijk is dat?

Tips: zo verklein je de kans op een infectie als je vliezen zijn gebroken

Om de kans op een infectie te verkleinen is het belangrijk om te voorkomen dat er bacteriën in de vagina terechtkomen. Daarom zijn dit enkele voorzorgsmaatregelen die je kunt nemen:

1. 1

   Ga niet in bad. Douchen mag wel, maar was je niet met zeep. Je kunt in bad zodra de weeën goed op gang zijn gekomen en je ontsluiting hebt.

2. 2

   Gebruik geen tampons om vruchtwater op te vangen. Wil je hier maandverband voor gebruiken, verschoon dit dan regelmatig.

3. 3

   Hoewel seks de weeën op gang kan brengen, is dat (zeker penetratie) nu niet verstandig. Wat wel mag en kan helpen: tepelstimulatie, bijvoorbeeld strelen of zoenen van de tepels.

4. 4

   Veeg na toiletbezoek van voor naar achteren af. Zo voorkom je dat bacteriën uit de anus bij de vagina komen.

5. 5

   Meet je temperatuur als de vliezen net zijn gebroken en herhaal dit iedere zes uur. Zolang je temperatuur normaal blijft en jij je goed voelt, hoef je je geen zorgen te maken. Bel je verloskundige als de temperatuur met meer dan een ½ graad stijgt of boven de 37,5 graden is. Dan kan er sprake zijn van een infectie of ontsteking.

Lees ook: Bevallen in bad, hoe werkt dat precies?

Wat als de vliezen niet breken?

Het is meestal alleen maar gunstig als de vliezen tijdens de bevalling lang intact blijven. Zo blijft er een buffer met vruchtwater tussen de baarmoedermond en het hoofdje van de baby zitten, waardoor de druk van het hoofdje gelijkmatig over de baarmoedermond wordt verdeeld. Dit zorgt voor een goede aanmaak van oxytocine (het 'weeënhormoon'). Dit hormoon helpt de baarmoedermond te openen (ontsluiting) en zorgt voor minder pijnlijke weeën, omdat het hoofdje niet direct tegen de baarmoedermond duwt. Door het laagje water tussen het hoofdje en de baarmoedermond kan de baby makkelijker bijdraaien om beter te liggen voor de geboorte.

Kunstmatig vliezen breken: voor de bevalling

In de meeste gevallen begint een bevalling dus niet met het breken van de vliezen. Maar dit kan wel een manier zijn om de bevalling op gang te brengen. Als je rond de 41 weken zwanger bent en al een beetje ontsluiting hebt, kan de verloskundige de vliezen doorprikken met een soort haakje, dat ze in je vagina brengt. Dit doet geen pijn en zorgt er bij 85 procent van de vrouwen voor dat de weeën in de uren erna spontaan beginnen. Zo kun je proberen te voorkomen dat je voorbij de 42 weken gaat en de bevalling moet worden opgewekt via een infuus.

Als de weeën vervolgens niet op gang komen, is kunstmatig opwekken daarna nodig om 'langdurig gebroken vliezen' te voorkomen. Wat dat inhoudt, lees je verderop. Zolang alles goed gaat met de baby en jou, kun je dus ook de 42 weken afwachten.

Lees ook: Zelf de bevalling opwekken: kan dat?

Kunstmatig vliezen breken: tijdens de bevalling

Ook tijdens de bevalling kan de verloskundige voorstellen om de vliezen te breken. Bijvoorbeeld als de weeën zwak zijn of een tijd wegblijven waardoor de ontsluitingsfase erg lang duurt. Het breken van de vliezen kan de weeën stimuleren. Maar er zijn ook nadelen. De weeën kunnen pijnlijker worden en kort op elkaar komen, wat de bevalling pittiger maakt. Ook kan de baby zonder het vruchtwater minder makkelijk bijdraaien met zijn hoofdje als hij er niet goed voor ligt.

Zolang de conditie van de baby goed is, is er geen haast en kun je rustig de afweging maken wat op dat moment het beste is voor jou. Misschien wil je eerst proberen om met ontspanning, een warme douche of andere houdingen de weeën te stimuleren. Misschien gaat de baby ook gunstiger liggen doordat jij van houding verandert, waardoor de ontsluiting weer vordert.

Lees ook: Deze afwijkende hoofdliggingen kan de baby hebben

In de vruchtzak geboren

Heel soms breken de vliezen helemaal niet tijdens de bevalling. De baby komt dan ter wereld in een intacte vruchtzak. Dit wordt 'met de helm op geboren' genoemd. Dit is prima, ook als de vliezen over zijn gezichtje zitten. Hij krijgt eerst immers nog zuurstof via de navelstreng. Jij of de verloskundige kan de vliezen weghalen, maar meestal scheuren ze vanzelf als de baby beweegt.

Vroegtijdig gebroken vliezen: voor 37 weken

Soms breken je vliezen al voordat je 37 weken zwanger bent. Dit komt voor bij twee à drie procent van de zwangerschappen. Neem in het geval van vroegtijdig gebroken vliezen altijd direct contact op met de verloskundige. De reden is niet altijd duidelijk, maar oorzaken kunnen zijn:

• een infectie

• vaginale bloedingen

• overdruk op de vliezen door te veel vruchtwater

• roken tijdens de zwangerschap

• overdruk op de vliezen bij een meerlingzwangerschap

• een afwijkende placenta.

• medische ingrepen, zoals een operatie aan de baarmoedermond.

• een vruchtwaterpunctie.

Als je vliezen voor 37 weken zwangerschap breken en je niet weet of de baby al is ingedaald, moet je direct gaan liggen om te voorkomen dat de navelstreng uitzakt of tussen de baby en de baarmoedermond bekneld raakt.

Mogelijke vroeggeboorte

Bij gebroken vliezen voor 37 weken word je opgenomen in het ziekenhuis, omdat dit mogelijk kan uitlopen op een vroeggeboorte. Met inwendig onderzoek wordt gekeken of je al ontsluiting hebt. Ook wordt er een echo gemaakt en er wordt wat vocht opgevangen om vast te stellen of het echt om vruchtwater gaat, of toch om urine of vaginale afscheiding. Verder wordt de conditie van je baby goed in de gaten gehouden.

Meer weten? Van verstrijken tot spildraaien: alles over de geboorte van je baby.

Wanneer bel je de verloskundige?

Bronnen: De Verloskundige, Leids Universitair Medisch Centrum