Alles over de BMR-vaccinatie

Wat is de BMR-vaccinatie?

De BMR-vaccinatie wordt in Nederland via het Rijksvaccinatieprogramma aangeboden. Het is een combinatievaccin: één prik die werkt tegen meerdere ziekten. De BMR-vaccinatie beschermt je kind tegen de bof (B), mazelen (M) en rodehond (R).

Je kind krijgt de prik voor het eerst als hij 14 maanden oud is. Als je kind 3 jaar is, krijgt hij een tweede BMR-vaccinatie. Voorheen was dit 9 jaar, maar door de prik te vervroegen zijn meer kinderen eerder beschermd tegen mazelen.

Deze herhaling is nodig omdat het vaccin niet bij ieder kind goed aanslaat. Na de eerste prik is 95 procent van de kinderen beschermd, na de tweede keer is dat percentage opgelopen tot meer dan 99 procent.

Bof, mazelen en rodehond

De ziekten waar de BMR-prik je kind tegen beschermt zijn bof, mazelen en rodehond. Het zijn drie infectieziekten die zeer besmettelijk zijn en vooral voor jongere kinderen en/of zwangere vrouwen gevaarlijk kunnen zijn.

1. 01.

   Bof
   De bof is een virusziekte die een ontsteking van de speekselklieren kan veroorzaken. Deze klieren zitten in de wang, vlakbij het oor. Door de ontsteking zwelt de wang op. Lees hier meer over bof.

2. 02.

   Mazelen
   De mazelen is een vervelende en zeer besmettelijke virusziekte waarbij een kind hoge koorts en huiduitslag krijgt. Het virus kan ook gevaarlijk zijn waarbij je kind in het ergste geval kan overlijden. Als een kind de mazelen heeft gehad, heeft hij daarna nog een tijd lang een verminderde weerstand. Tot twee jaar na de ziekte kan een kind dan extra vatbaar zijn voor andere ziektes. Lees hier meer over de mazelen.

3. 03.

   Rodehond
   Rodehond is een zeer besmettelijke ziekte, die gepaard gaat met verkoudheidsklachten, lichte koorts en een rode, vlekkerige uitslag. Voor kinderen is rodehond meestal onschuldig, maar de ziekte is wel gevaarlijk voor zwangere vrouwen en vooral voor het ongeboren kind. Kinderen worden dus vooral tegen rodehond gevaccineerd om zwangere vrouwen en preventief ook hun eigen moeder te beschermen. Lees hier meer over rodehond.

Meer lezen: Ook deze kinderziektes zijn gevaarlijk voor zwangere vrouwen

Uitbraken: bof, mazelen en rodehond

Bof, mazelen en rodehond waren vroeger veelvoorkomende kinderziektes. Doordat er bij alle drie de ziektes een risico bestaat op ernstige gevolgen, is de BMR-vaccinatie in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen. Sindsdien komen de ziekten bijna niet meer voor in ons land. Wel breken er soms plaatselijke epidemieën uit onder bevolkingsgroepen die hun kinderen niet laten vaccineren.

In sommige landen in Europa en in veel niet-westerse landen komt mazelen nog veel voor.

Tip: Een handig overzicht van alle vlekjesziekten

Mogelijke risico's van de bof, mazelen en rodehond

De bof, mazelen en rodehond verlopen vaak vrij onschuldig. Maar bij elk van deze ziekten bestaat een kans op ernstige gevolgen:

• De bof kan leiden tot hersenvliesontsteking en doofheid. Heel soms kan de ziekte uitlopen op een ontsteking van de alvleesklier of reuma. Ook kan de bof leiden tot een ontsteking van de teelballen/bijballen of eierstokken. In zeldzame gevallen kan dat onvruchtbaarheid tot gevolg hebben.

• Complicaties van mazelen die regelmatig voorkomen zijn oorontsteking en longontsteking. Bij een op de duizend gevallen leidt de mazelen tot hersenontsteking. Maar het kan ook dodelijk aflopen. Bij een pandemie in 1999 overleed een op de duizend gemelde mazelenpatiënten. In ontwikkelingslanden is mazelen nog altijd een van de dodelijkste kinderziekten. Een bijkomend gevaar van de mazelen is dat het virus tijdelijk je immuunsysteem verzwakt, waardoor je vatbaarder bent voor andere ernstige infectieziekten.

• Een kind dat rodehond oploopt, wordt daar zelf meestal niet erg ziek van. Maar rodehond is wel heel gevaarlijk voor zwangere vrouwen en hun ongeboren kind. Als een zwangere vrouw het virus oploopt, kan dat leiden tot aangeboren afwijkingen bij haar baby. De baby kan doof, blind of met een verstandelijke handicap geboren worden. Ook kan rodehond een miskraam veroorzaken.

Op welke leeftijd krijgt je kind de BRM-prik?

De eerste BMR-vaccinatie wordt op het consultatiebureau gegeven als je kind ongeveer 14 maanden oud is. Het mag al vanaf 12 maanden, en de prik wordt pas vanaf dan gegeven omdat hij dan pas goed werkt.

Tijdens de zwangerschap krijgt een baby antistoffen van zijn moeder, die via de placenta worden doorgegeven. Ben jij zelf ingeënt tegen mazelen of heb je ooit mazelen gehad, dan heeft je kind die afweerstoffen van jou meegekregen. Maar na zes maanden nemen ze geleidelijk af en met twaalf maanden zijn ze uit het bloed van je kind verdwenen. Daarna heeft hij dus het BMR-vaccin nodig om zelf afweerstoffen tegen de bof, mazelen en rodehond te maken.

Als je kind 3 jaar is, krijgt hij een tweede BMR-prik. Deze herhaling is nodig omdat het vaccin niet bij ieder kind direct goed werkt. Voor de tweede vaccinatie krijgt je kind een oproep. Deze prik wordt gegeven bij een GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin.

Check hier welke andere inentingen er via het Rijksvaccinatieprogramma aangeboden worden.

Vanaf 2025 krijgen kinderen de BMR-vaccinatie met 3 jaar

Vanaf 1 januari 2025 krijgen kinderen de BMR-vaccinatie bij 3 jaar, voorheen was dit 9 jaar. Door de prik te vervroegen zijn meer kinderen eerder beschermd tegen mazelen.​ Deze vaccinatie wordt in het nieuwe vaccinatieschema daarom 6 jaar eerder gegeven dan voorheen.

Daarom krijgen kinderen geboren tussen 2016 t/m 2021 de tweede BMR-prik nu tussen 5 en 9 jaar. Als je kind het Rijksvaccinatieschema volgt, krijg je hierover thuis automatisch een brief. Kijk hier voor meer veranderingen in het Rijksvaccinatieschema.

Levend vaccin

Sommige ouders zijn een beetje huiverig voor de BMR-vaccinatie, omdat het gaat om een levend vaccin. Dat houdt in dat het vaccin bestaat uit zwak gemaakte virussen. Door de verzwakte, levende virussen bij je kind in te enten bouwt hij weerstand op tegen deze virussen. De verzwakte virussen zetten het afweersysteem aan het werk, zonder dat je kind er echt ziek van wordt. De verzwakte virussen van het vaccin zijn ook niet besmettelijk. Wel kan je kind last hebben van wat bijwerkingen. Bijwerkingen vaccinaties: wat kun je per prik verwachten?

Hoe werkt de BMR-vaccinatie?

Het lichaam van je kind zet na de eerste BMR-vaccinatie zijn afweersysteem in werking tegen de verzwakte virussen die hij in zijn lichaam heeft gekregen. Daardoor wordt je kind voor de rest van zijn leven immuun tegen het bofvirus, mazelenvirus en rodehondvirus. Als je kind later nog eens in aanraking komt met één van deze virussen, weet zijn afweersysteem hoe hij deze ziekteverwekker moet aanpakken en wordt je kind niet ziek.

De eerste vaccinatie werkt bij 95 procent van de kinderen. Daarom biedt het RIVM dus een tweede prik aan als je kind 3 jaar is. Na de tweede prik is meer dan 99 procent van de kinderen beschermd.

Kan je kind toch de bof, mazelen of rodehond krijgen?

Na twee BMR-vaccinaties is 99 procent van de kinderen voor de rest van hun leven beschermd. Bij 1 procent van de gevaccineerde kinderen slaat het BMR-vaccin niet aan en wordt er dus geen weerstand tegen de ziekten opgebouwd. Het kan zijn dat jouw kind bij die groep van 1 procent hoort. Gelukkig is de kans klein dat hij de bof, mazelen of rodehond in Nederland oploopt.

Het kan ook zijn dat je kind nog geen BMR-vaccinatie heeft gehad, maar dat de antistoffen die hij van jou heeft meegekregen al uitgewerkt zijn. Dan kan je kind dus de bof, mazelen of rodehond oplopen, nog voordat hij gevaccineerd wordt.

Daarom is het belangrijk om de vaccinatiegraad in Nederland zo hoog mogelijk blijft. De allerkleinsten die de vaccinatie nog niet hebben gehad, kunnen niet op een andere manier beschermd worden. Maar ze kunnen wel besmet worden door oudere, niet-gevaccineerde kinderen.

Hoe hoger de vaccinatiegraad, hoe kleiner de kans op uitbraken van de bof, mazelen of rodehond. En hoe meer mensen immuun zijn tegen deze ziektes, hoe kleiner de kans dat een ongevaccineerde baby toch de bof, mazelen of rodehond oploopt.

Eerder vaccineren bij reis naar buitenland

Als je op vakantie gaat naar het buitenland met een kind dat nog geen 14 maanden oud is, en dus nog geen BMR-vaccinatie heeft gehad, is het misschien verstandig om je kind eerder te laten vaccineren. Er zijn een aantal landen binnen Europa waar de mazelen heerst. Zo lang je kind niet gevaccineerd is, loopt hij in deze landen het risico om de mazelen op te lopen.

Dit advies geldt voor kinderen tussen 6 en 14 maanden. Eerder vaccineren tegen mazelen kan alleen bij kinderen die ouder zijn dan 6 maanden. Wordt je kind onder de 12 maanden gevaccineerd, dan is een herhaling nodig voor een goede, levenslange bescherming.

Ga je op vakantie naar het buitenland en wil je controleren of daar de mazelen heerst? Check dan de actuele landenlijst van het RIVM waarvoor een vervroegde BMR-vaccinatie wordt aangeraden.

Lees meer: Reisvaccinatie voor kinderen, wanneer is het nodig?

Later vaccineren bij ziekte

Als je kind ziek is op het moment dat hij zijn BRM-vaccinatie zou krijgen, kan het verstandig zijn om de prik even uit te stellen. Overleg hierover met het consultatiebureau. Bij een verkoudheid (en licht verminderde weerstand) is het niet nodig om de vaccinatie uit te stellen, maar als je kind een hevige griep te pakken heeft met koorts, wordt de prik op een later moment gegeven.

Kinderen met een slecht functionerende afweer door ziekte of medicatie mogen de BMR-prik niet krijgen. Zij kunnen er wel ziek van worden, omdat hun lichaam het virus van het vaccin minder goed kan opruimen. Deze kinderen zijn altijd onder behandeling van een kinderarts die daar verder over kan informeren.

Lees meer: Hoe werkt het immuunsysteem van je kind precies?

Mogelijke bijwerkingen van BMR-vaccinatie

Na de BMR-vaccinatie kan je kind last hebben van enkele bijwerkingen. Hij wordt er niet echt ziek van, maar kan wel lichte symptomen krijgen, omdat de prik het levende, verzwakte virus bevat. Het is dus mogelijk dat je kind een heel lichte vorm van mazelen, bof of rodehond krijgt. Maar het kan ook zijn dat je kind helemaal geen last krijgt van bijwerkingen.

Als er bijwerkingen ontstaan, treden deze meestal op tussen vijf dagen en drie weken na de vaccinatie.

• De meest voorkomende bijwerkingen van de BMR-vaccinatie zijn koorts, hangerig zijn en/of huiduitslag/vlekjes. Ook kan het voorkomen dat de huid op de plek van de prik rood en/of pijnlijk is.

Ongeveer 5 tot 15 procent van de kinderen krijgt last van een van bovenstaande klachten. Deze bijwerkingen gaan in principe vanzelf weer over. Vooral na de eerste prik, rond 14 maanden, krijgen kinderen last van wat bijwerkingen. De tweede keer hebben kinderen er minder last van.

Als je kind koorts krijgt na de vaccinatie bestaat er een kleine kans op een koortsstuip. Deze bijwerking is vrij zeldzaam: het gebeurt bij een op de 5.000 tot 10.000 kinderen. Ook bestaat er een kleine kans dat je kind na de vaccinatie een tijdelijk tekort aan bloedplaatjes krijgt. Dit gebeurt bij een op de 20.000 kinderen. Dit tekort herstelt zich vanzelf binnen enkele weken en verloopt meestal zonder problemen.

Als je je zorgen maakt omdat jouw kind veel last heeft van bijwerkingen na de BMR-prik, of als hij koorts heeft gekregen die hoog is en/of lang aanhoudt, neem dan contact op met het consultatiebureau of de huisarts.

Fabels over bijwerkingen BRM-prik

Er bestaan veel fabels en onduidelijkheden over de BMR-vaccinatie. De grootste fabel is dat de BMR-vaccinatie de kans op autisme zou vergroten. Dit verhaal stamt uit de jaren negentig, toen de Engelse onderzoeker Andrew Wakefield een verband dacht aan te tonen tussen de BMR-vaccinatie en autisme. Niet veel later bleek zijn onderzoek verkeerd te zijn uitgevoerd en het werd dan ook direct ingetrokken. Andrew Wakefield verloor daarna zijn artsentitel wegens fraude.

Daarna zijn er meerdere andere onderzoeken gedaan waarbij werd aangetoond dat er geen verband is tussen vaccinaties en autisme. Toch blijft de onjuiste informatie rondgaan op internet.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Nederlandse Vereniging voor Autisme benadrukken daarom op hun website dat er géén wetenschappelijk verband is tussen de BMR-vaccinatie en autisme.

Bron: Rijksvaccinatieprogramma