De placenta eten: goed idee of niet?

Steeds meer ouders willen na de bevalling ‘iets’ met de placenta. Er kunst van maken, boompje erop planten of… de placenta eten. Dit zou het herstel na de zwangerschap helpen. Hoe doe je dat, hoe smaakt het en is het veilig?

De placenta eten heet officieel placentofagie. Je kunt er ook een smoothie of pillen van laten maken. Vooral sinds bekende vrouwen zoals Josje Huisman, Nina Pierson, Hilary Duff en Kim en Kourtney Kardashian het deden, groeit de interesse in het placenta eten. In Nederland bepaal je zelf wat er na de bevalling met je placenta moet gebeuren. Wat is er mogelijk en wat is verstandig?

De placenta, een uniek orgaan

Alleen vrouwen kunnen het: een compleet nieuw orgaan maken dat negen maanden werkt. Voor elke baby opnieuw. De placenta ontstaat uit dezelfde bevruchte eicel als de baby en zorgt er de hele zwangerschap voor dat je kind alles krijgt wat hij nodig heeft. Daar is best een ingewikkeld systeem van bloedvaten en een membraan voor nodig. De placenta voert namelijk ook je baby’s afvalstoffen af én houdt jouw bloedsomloop en die van de baby gescheiden, maar laat wel allerlei stoffen door. Na de geboorte van je baby wordt ook de placenta geboren. Die heeft dan geen functie meer… tenzij jij er nog iets mee wilt, zoals je placenta eten?

Weggooien of bewaren?

Na de bevalling krijg je meestal de vraag of je de placenta nog wilt bekijken. Ook kun je vooraf in je geboorteplan schrijven wat je ermee wilt: een foto van maken, meenemen/bewaren of ongezien bij het afval. Hoewel de meeste ouders hooguit even willen kijken, groeit ook het aantal moeders dat de placenta wil bewaren. Omdat hun baby er zonder placenta niet was geweest, vinden ze dat dit orgaan meer eer verdient dan de afvalbak. Dit kun je bijvoorbeeld met de placenta doen:

In de tuin begraven en er een boom of bloemenstruik op planten voor je baby. In sommige culturen geloven ze dat je kind daardoor altijd zal terugkeren naar zijn ouderlijk huis.
Hem laten verwerken in een sieraad.
Er met inkt of verf een afdruk van laten maken om in te lijsten.
Hem laten verwerken tot capsules die je kunt slikken.
Hem opeten, bijvoorbeeld in een smoothie of gebakken.
Er tinctuur of zalf van laten maken.

Waarom zou je je placenta eten?

Volgens voorstanders van het eten van de placenta zit het orgaan vol voedingsstoffen en hormonen die je zelf hebt aangemaakt. Het zou daarom het herstel na de bevalling bevorderen en allerlei andere gunstige effecten hebben. Deze voordelen worden gelinkt aan het innemen van de placenta:

Minder bloedverlies (vloeien) na de bevalling.
Minder pijn na de bevalling.
Het ondersteunt het krimpen van de baarmoeder.
Meer energie en een sneller herstel: de placenta bevat veel ijzer, eiwitten en B-vitaminen.
Er zit veel oxytocine in, dat de melkproductie op gang helpt en de hechting met je baby ondersteunt.
Minder kans op somberheid, angst en postpartum depressie.
Het houdt je hormoonhuishouding in balans tijdens het ontzwangeren.

Behalve positieve effecten ervaren sommige moeders ook ‘bijwerkingen’ zoals hoofdpijn, een gejaagd gevoel of te veel energie, waardoor het ze niet lukt om rust te nemen na de bevalling. Dit komt vaker voor bij het rauw innemen van de placenta dan in gestoomde en gedroogde vorm. Ook word rauwe consumptie afgeraden voor vrouwen die bekend zijn met depressie, angsten of slapeloosheid.

Wat zegt de wetenschap over placenta eten?

De placenta wordt al duizenden jaren opgegeten en in de Traditionele Chinese Geneeskunst is het vrij gebruikelijk om de placenta te verwerken in crèmes of pillen. Ook veel dieren eten de placenta op, al weten we niet precies of ze dit doen vanwege de voedingswaarde of om te voorkomen dat de geur ervan roofdieren aantrekt. Hoewel veel vrouwen die ervaring hebben met het consumeren van hun placenta positief zijn over de werking, is er niet genoeg wetenschappelijk bewijs dat het nut ervan ondersteunt. De placenta kan dan ook niet worden gebruikt als medicijn of medicatie vervangen. Ben je er zelf van overtuigd dat het eten van de placenta je kan helpen, of wil je het proberen, dan mag je dat gewoon doen. Dit doe je op eigen risico en er zijn dus geen garanties. Wel kun je voorzorgsmaatregelen nemen om te zorgen dat het zo veilig mogelijk gebeurt.

Veiligheid en hygiëne

Omdat de placenta na de bevalling een dood orgaan is, bederft hij snel. Wil je de placenta eten of drinken of laten verwerken, dan is het heel belangrijk dat dit hygiënisch gebeurt. Je kunt dit dan ook het beste overlaten aan een gecertificeerd placentaspecialist. Die is opgeleid om volgens strenge hygiënemaatregelen te werken en heeft een steriele werkplek met alle benodigdheden om de placenta veilig schoon te maken en verder te verwerken. Voor de bevalling bespreek je met haar wat je het beste met de placenta kunt doen: rauw verwerken of stomen/drogen. De placenta is alleen bedoeld voor gebruik door de moeder zelf.

Na de geboorte: gekoeld bewaren

Belangrijk is dat de placenta gekoeld wordt bewaard om bederf te voorkomen. Hij moet binnen vier uur na de geboorte in een schone, afsluitbare bak in de koelkast liggen, op maximaal 4 graden Celcius. Als je in het ziekenhuis bevalt of een keizersnede krijgt, kan de verpleging de placenta voor je in de koeling doen. Dit kun je in je geboorteplan zetten, maar herinner personeel er voor de zekerheid ook aan. De placentaspecialist kan je placenta bij het ziekenhuis ophalen, of je brengt hem later zelf langs. Neem in dat geval een koeltas mee om je placenta veilig naar huis te vervoeren en daar snel opnieuw in de koeling te leggen.

Ook interessant: bij een lotusbevalling blijft de placenta na de geboorte verbonden met je baby tot hij vanzelf loslaat. Je kunt hem daarna niet meer opeten of verwerken, omdat hij te lang buiten de koeling is geweest.

Placenta eten: placentacapsules

De meest toegankelijke manier om de placenta ‘eten’ is door middel van capsules, die je op dezelfde manier slikt als supplementen. De placenta wordt hiervoor meestal eerst gestoomd en daarna gedroogd in een oven of droogautomaat, en daarna vermalen tot poeder. Ook kan de placenta rauw tot capsules worden verwerkt, dit zou nog meer energie geven dan de gedroogde vorm. Je krijgt dit in capsules in een pot thuis afgeleverd. Afhankelijk van de grootte van je placenta krijg je tussen de 75 en 200 capsules en je kunt ze zes weken bewaren. Wat je dan nog over hebt, kun je invriezen om daarna op te maken.

Placenta eten: recept voor smoothie

Om een smoothie te maken snijdt de placentaspecialist dobbelsteentjes van je (gestoomde) placenta. Daarvan gaan er een paar in een schone blender met gewone, gezonde smoothie-ingrediënten, zoals (bevroren) aardbeien, bosvruchten, kokosmelk en honing. Je drinkt de smoothie direct, en je kunt een voorraad laten maken om in te vriezen.

Placenta eten: bakken of wokken

Er zijn ook mensen die hun placenta eten door even op te bakken. Je kunt namelijk stukjes van de placenta bakken (nadat hij goed is schoongemaakt). Met knoflook en roerbakgroente, echt waar.

Hoe smaakt een placenta?

Sommige vrouwen vinden de placentacapsules ruiken en smaken naar ijzer, anderen noemen een aardse geur en smaak. Het voordeel van capsules is dat je ze kunt innemen met water, zodat je de smaak niet echt meekrijgt. Gebakken placenta eten schijnt te lijken op biefstuk of orgaanvlees, zoals lever. In een smoothie proef je de stukjes vlees niet of nauwelijks, als er maar genoeg lekkere ingrediënten in zitten.

Risico’s placenta eten

Artsen in binnen- en buitenlandse media zijn niet altijd even enthousiast over placenta eten. Volgens de één kan het best, mits het veilig gebeurt, maar werkt het vooral als placebo. De ander ziet er gevaar in, omdat de placenta tijdens de zwangerschap ook de functie heeft om de baby te beschermen door schadelijke stoffen te absorberen. Als deze stoffen nog in de placenta zitten, krijg je ze dus binnen als je hem eet of drinkt. Geef je borstvoeding, dan kunnen ze alsnog bij je baby terechtkomen. Ook kunnen er schadelijke bacteriën zoals GBS (groep-B-streptokokken) op een placenta zitten. Maar net als voor de voordelen van placenatofagie, is er voor mogelijke risico’s onvoldoende wetenschappelijk bewijs.

Wel blijkt uit een Duits onderzoek uit 2017 dat er bij voldoende verhitting door stomen en drogen geen gevaarlijke micro-organismen meer in zitten. De hoeveelheid schadelijke afvalstoffen (bijvoorbeeld zware metalen) bleef ruim binnen de acceptabele marge (maar ze werden dus wel aangetroffen). Omdat de placenta een doorbloed orgaan is, kan het ziektes die via bloed worden overgedragen (zoals hiv of hepatitis) doorgeven wanneer iemand ermee in contact komt. Dat is dus een mogelijk risico voor degene die de placenta verwerkt.

Placenta eten niet altijd mogelijk

Er zijn verschillende situaties waarin de placenta eten wordt afgeraden:

Als er afwijkingen aan de placenta worden gevonden en verder onderzoek nodig is. Bij het onderzoek worden chemicaliën gebruikt en er is een kans dat de placenta ziek is. Allebei redenen om hem niet meer te consumeren.
Als bij de bevalling een GBS-infectie (groep-B-streptokokken) is vastgesteld bij de moeder of de baby.
Als de placenta na de bevalling langer dan vier uur buiten de koelkast is geweest.
Als de placenta in een onhygiënische situatie is geweest, bijvoorbeeld verpakt in een plastic tas of langere tijd op een vochtig celstofmatje heeft gelegen.
Als de placenta langer dan 72 uur in de koelkast heeft gelegen. Wil je hem langer bewaren voordat hij wordt verwerkt, dan moet hij in de vriezer. Daar kan hij maximaal zes maanden worden bewaard, en ook dan moet goed worden bekeken of hij nog gebruikt kan worden.
Bij gebruik van medicatie (tenzij veilig bij het geven van borstvoeding) of drugs tijdens de zwangerschap, of als de moeder heeft gerookt.

Je kunt je placenta in principe wel laten capsuleren als je een keizersnede of ruggenprik hebt gehad, en ook als je baby in het vruchtwater heeft gepoept. Hij wordt goed schoongemaakt.

Waar kun je terecht?

Ben je er na het lezen van dit alles over uit dat je je placenta na de bevalling wilt eten, drinken of via capsules wilt innemen? De tarieven lopen heel erg uiteen, maar voor capsuleren kun je denken aan rond de 150 euro, voor het bereiden van smoothies rond de 45 euro. Door het hele land zijn placentaspecialisten te vinden, of bijvoorbeeld doula’s of zwangerschapscoaches die deze service aanbieden. Het is een vrij beroep en er is geen regelgeving voor, je mag tenslotte ook zelf je eigen placenta bereiden als je dit wilt. De keuze voor een specialist is dus ook je eigen verantwoordelijkheid. Vraag goed na hoe de specialist te werk gaat, hoeveel ervaring ze heeft en waar ze een training heeft gevolgd. Je kunt het opleidingsinstituut online checken.