Kraamtranen en babyblues

Zit je niet meteen op een roze wolk nadat je baby is geboren? Ben je huilerig, moe en heb je negatieve gedachten? Je bent niet de enige: 40 tot 80 procent van de vrouwen voelt zich tijdelijk neerslachtig na de bevalling. Zo ga je om met babyblues en kraamtranen.

In samenwerking met expert

Marijke Uithol

Psycholoog

Een baby krijgen is een unieke gebeurtenis, waarbij allerlei emoties komen kijken die je van tevoren misschien niet had verwacht. Iedereen heeft het vooral over blijdschap, maar veel vrouwen vinden het moederschap in het begin een rollercoaster. Het is echt niet gek als je je niet meteen happy voelt. Een zwangerschap en bevalling vergen veel van je lichaam, maar ook emotioneel gebeurt er veel.

Eerst leef je negen maanden naar je baby toe en dan is daar de bevalling die veel van je vergt. Terwijl je brein nog bezig is alle indrukken en emoties van de bevalling te verwerken, komen er allerlei nieuwe ervaringen met je pasgeboren baby bij. Dat kost energie, net als ontzwangeren oftewel het herstel van je lichaam na een zwangerschap. Het is in elk geval heel normaal dat het tijd kost om fysiek én mentaal weer in balans te komen.

Babyblues

Misschien vind je het zorgen voor je baby ook heel spannend of komt de borstvoeding moeilijk op gang. Veertig tot tachtig procent van de vrouwen voelt zich in de dagen na de bevalling verdrietig, prikkelbaar, nerveus of kan niet goed slapen. Dat noemen we ook wel de babyblues. Dit onbestemde gevoel begint meestal de derde dag na de bevalling en kan gepaard gaan met kraamtranen (zie hieronder). Dit kan tot twee weken na je bevalling duren. Misschien schrik je hiervan, maar in de meeste gevallen hoef je je er geen zorgen over te maken en gaan de babyblues vanzelf over.

Lees meer: Over als je niet meteen moedergevoelens hebt

Symptomen

• Huilbuien (de kraamtranen)
• Zenuwachtig zijn
• Slapeloosheid
• Negatieve gedachten
• Stemmingswisselingen
• Prikkelbaar voelen
• Overgevoelig zijn
• Het gevoel de verantwoordelijkheid voor een baby niet aan te kunnen

Tip: Zo houd je gebroken nachten langer vol

Kraamtranen

Doordat je na je bevalling emotioneel even uit balans bent, kun je plotseling last van huilbuien krijgen. Dit worden ook wel kraamtranen genoemd. Vaak weet je niet eens waarom je moet huilen en is het een manier om spanning te ontladen. Kraamtranen beginnen meestal drie tot vijf dagen na de bevalling te stromen. Je kunt een week tot tien dagen last hebben van huilbuien en stemmingswisselingen. Na de bevalling is er een sterke daling van concentraties hormonen die tijdens de zwangerschap juist hoog zijn. Ook komt de melkproductie op gang.

Mogelijke oorzaken babyblues

Hoe die babyblues nu precies ontstaan? Er zijn tal van onderzoeken naar gedaan, bijvoorbeeld of een tekort aan progesteron of een gebrek aan bepaalde vitamines na de bevalling een rol speelt bij het ontstaan van sombere gevoelens, maar er is geen duidelijke conclusie uitgekomen. Uit een onderzoek uit 2017 blijkt dat het gebruik van weeënopwekkers tijdens de bevalling de kans op sombere en angstige gevoelens na de bevalling kan vergroten, maar daarbij spelen waarschijnlijk ook andere factoren mee.

Vooralsnog wordt aangenomen dat de oorzaak van babyblues een combinatie van factoren is:

• biologische factoren (zoals hormoonschommelingen)
• sociale factoren (zoals steun uit je omgeving, relatie en financiën)
• persoonlijke factoren (ben je bijvoorbeeld iemand die graag aan de verwachtingen van je omgeving wil voldoen?) .

Grote verandering

Afgezien van eventuele lichamelijke oorzaken is het heel logisch dat moeder worden veel doet met je emoties. Het is een enorme overgang in je leven. Sommige vrouwen voelen zich overweldigd door de verantwoordelijkheid voor hun hulpeloze baby. Of ze vinden het moeilijk dat de zwangerschap voorbij is, of ze worstelen met hun nieuwe identiteit als moeder. Als een vrouw zich tijdens de bevalling angstig, onveilig of niet gesteund heeft gevoeld, kan dat ook een grote impact hebben op haar gevoel daarna. Hoe dan ook maak je zowel lichamelijk als emotioneel een grote verandering door. Dat gaat lang niet altijd met alleen maar ‘ups’.

Wat als je overbezorgd bent? Hier handige tips om te leren loslaten

Kun je kraamtranen voorkomen?

Emoties proberen te voorkomen of onderdrukken geeft alleen maar extra spanning. Vaak lucht het juist op als je de tranen laat komen. Je hoeft ook niet te verklaren waarom je om de haverklap emotioneel bent en er hoeft niets opgelost te worden. Wees lief voor jezelf en vraag dat ook van anderen. Vertel de kraamverzorgster gerust waar je behoefte aan hebt, zij begrijpt dit als geen ander. Probeer het voelen en uiten van je emoties te zien als iets natuurlijks en misschien zelfs als iets positiefs: volgens deskundigen is er een verband tussen de tranen en de aanmaak van moedermelk.

Lees ook: Tips om stuwing te verminderen

Omgaan met de babyblues en kraamtranen

Maak het jezelf zo makkelijk mogelijk als je kraamtranen voelt opkomen. Deze tips bij kraamtranen helpen:

• Laat ze stromen
  Je hoeft niets uit te leggen, je hoeft het zelf niet eens te snappen. Geef je emoties de ruimte, laat je kraamverzorgende of partner thee voor je zetten en laat ze je vertellen dat je hartstikke normaal bent.
• Huid-op-huidcontact met je baby
  Je baby’s huid voelen en zijn geur ruiken, zorgt ervoor dat je lichaam meer oxytocine aanmaakt. Dit hormoon kalmeert angstige gevoelens en versterkt liefdevolle gevoelens. Plus: het is super voor de band met je kind. Lees hier meer over de kracht van huid-op-huidcontact, ook wel kangoeroeën of buidelen genoemd.
• Blijf in je nest
  Daarmee bedoelen we niet per se: blijf in bed, maar wel: blijf in huis. Probeer prikkels van buiten nog even te vermijden. Als je net bevallen bent, reageer je heel alert en je brein heeft nu toch al veel te verwerken. Maak het knus en zorg dat je je geborgen voelt.
• Of maak een wandelingetje
  Ben je weer een beetje op de been en kun je met je baby naar buiten? Dan kan een ommetje in de buitenlucht ook helpen voor je stemming. Of ga even in je eentje een frisse neus halen.
• Praat erover
  Je zult zien dat je moeder, zus of vriendinnen ook last van de babyblues hadden. Het is fijn om begrepen te worden en het schept een band. Vertel je partner ook wat er in je omgaat. Jullie gaan samen door deze fase en openheid zorgt dat je close blijft en dat hij je kan begrijpen.
• Zorg voor jezelf
  Geef zoveel mogelijk uit handen, schakel vrienden in om gezonde maaltijden te brengen (en meteen weer weg te gaan), drink veel water en slaap wanneer je kunt. Je lijf en geest hebben rust nodig.
• Pas het kraambezoek erop aan
  Nodig zolang je je kwetsbaar voelt alleen mensen uit bij wie je totaal jezelf kunt zijn. Ook met dikke wallen en ongekamde haren. Verre tantes, ooms en collega’s wachten maar tot jij fut voor ze hebt. Meer tips: zo ga je om met kraamvisite.
• Neem de tijd
  Stel je niet als doel om je nieuwe leven binnen een bepaalde tijd op de rit te hebben. Of dat je na een paar weken weer ‘de oude’ moet zijn. Ontzwangeren kost energie en dat met die gebroken nachten. Gun jezelf tijd om te herstellen en uit te vogelen wat het beste bij je past. Je kunt dit niet plannen.
• Wees mild voor jezelf
  Had je een heel ander beeld van jezelf als moeder? Stralend, zelfverzekerd, zorgzaam glimlachend, zoiets? Die moeder ben je óók. Maar alles op z’n tijd. Elke bui gaat voorbij en je doet het prima, ook als je huilt en moppert.
• Doe het samen
  Als de kraamverzorgster is vertrokken en je partner weer aan het werk is, kun je je ineens verloren voelen. Vooral als je emotioneel nog wiebelig bent. Kan hij misschien extra dagen of uren vrij nemen? Of heb je vriendinnen die een middag kunnen bijspringen? Ze doen het vast graag.
• Te veel of aanhoudende kraamtranen? Bel de huisarts
  Voel je je overweldigd door je emoties of blijf je somber en huilerig? Zorgt dit ervoor dat je niet normaal kunt functioneren? Kost het je moeite om je baby te verzorgen of om te genieten van de kraamtijd? Blijf er niet alleen mee rondlopen. Vertel het je verloskundige of maak een afspraak bij de huisarts, die kan je doorverwijzen naar een deskundige als dat nodig blijkt. Ook dat is niets om je voor te schamen. Het betekent niet dat je geen goede moeder bent, maar alleen dat je wat extra steun kunt gebruiken.

Tip: verwennerij voor verse moeders

Bij sommige doula’s, geboortecoaches en zwangerschapsmasseuses kun je terecht voor fijne behandelingen die het fysieke herstel na de bevalling bevorderen en je helpen emotioneel weer in balans te komen. Denk aan herstelmassages, kruidenbaden of een buikwikkeling (belly bind). Vaak kan dat ook bij je thuis. Kijk bijvoorbeeld eens op Gentle Beginnings of Mama Logisch.

Wanneer spreek je van een depressie?

In Nederland krijgen naar schatting jaarlijks ruim 23.000 vrouwen rondom de bevalling of zwangerschap een postnatale depressie. Dit wordt niet altijd meteen herkend, omdat sommige symptomen overeenkomen met ‘gewone’ babyblues. Een postpartum depressie begint vaak rond de vierde maand na de bevalling, net als je weer begint met werken. Je hebt dan langdurig sombere, angstige en neerslachtige gevoelens en/of je bent erg prikkelbaar. Dat staat los van de liefde voor je baby of het feit dat je je erop had verheugd om moeder te worden.

De symptomen zijn: slecht slapen, weinig emoties voelen of juist snel geïrriteerd zijn, lusteloosheid, neerslachtig zijn, een machteloos gevoel hebben, angstig zijn, geen initiatief nemen, weinig eten of juist erg veel, en het gevoel hebben dat de zorg voor je baby je veel te veel is. Verder kun je het idee hebben dat het moedergevoel ontbreekt of dat je als moeder ernstig tekortschiet. Je kunt ook last hebben van lichamelijke klachten zoals: hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid.

Wacht niet te lang met hulp zoeken als je merkt dat je blijft hangen in sombere emoties. Wees er vooral alert op als je een heftige bevalling en/of zwangerschap hebt gehad, of daarvoor al eens last hebt gehad van depressieve of angstige gevoelens. Dit is niet iets om in je eentje mee door te modderen. Maak een afspraak met de huisarts, die weet waar je deskundige begeleiding kunt krijgen.

Lees ook: Hoe ga je als partner om met een postpartum depressie?

Wanneer spreek je van een posttraumatische stressstoornis?

Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is iets heel anders dan een postnatale depressie. Het is de psychische en emotionele reactie van je lijf op een traumatische gebeurtenis. Voor 9 tot 21 procent van de moeders was de bevalling een traumatische ervaring. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland jaarlijks zo’n 2.000 moeders na de bevalling PTSS ontwikkelen. De moeder heeft de bevalling als intens schokkend ervaren en heeft daar in het dagelijks leven nog veel last van.

Symptomen zijn: vermijding (niet over de bevalling willen praten, geen foto’s willen bekijken), nachtmerries, herbelevingen, negatieve gedachten, spanning en onrust. Je kunt daardoor ook fysieke klachten voelen, of geen zin of energie hebben voor sociale contacten. Alles is te veel. Als deze klachten langer dan een maand aanhouden, spreek je van een posttraumatische stressstoornis. Lees hier meer over posttraumatische stressstoornis en wat je er tegen kunt doen.

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Bron: KNOV, Trimbos