Zowel volwassen als kinderen en baby's kunnen een longontsteking krijgen en dit kan allerlei oorzaken hebben. Vaak verloopt een longontsteking mild, maar ga met een kind met symptomen wel altijd even langs de huisarts want in sommige gevallen kan je kind er wel erg ziek door worden.
Wat is een longontsteking?
Een longontsteking – ook wel pneumonie genoemd – is een ontsteking van de longblaasjes. In Nederland krijgen jaarlijks zeker 25.000 baby's tussen 0 en 9 jaar een longontsteking. Dit gebeurt het meest bij kinderen jonger dan 1 jaar, omdat hun weerstand nog verminderd is. Een longontsteking wordt veroorzaakt door een virus of bacterie en kan het gevolg zijn van een verkoudheid of griep.
Als je inademt, gaat zuurstof via de luchtpijp naar de kleinere vertakkingen van de longen en de longblaasjes. Die zijn een beetje vergelijkbaar met trosjes druiven aan een tak. Bij die longblaasjes – de druiven – neemt het lichaam de zuurstof op. Maar bij een longontsteking zijn de kleine vertakkingen en de longblaasjes ontstoken. Het lichaam probeert de oorzaak van die ontsteking op te ruimen, waarbij dik slijm ontstaat dat moeilijk op te hoesten is. Door de ontsteking en het slijm kan je kind minder goed ademhalen en benauwd zijn.
Longontsteking bij kinderen - wat gebeurt er in je longen?
Mogelijke oorzaken longontsteking bij je kind
Een longontsteking wordt vaak veroorzaakt door een virus of bacterie. Dit kan het een gevolg zijn van een griep of verkoudheid. De ontsteking ontstaat dan als een complicatie bij een virusinfectie van de bovenste luchtwegen. De kans hierop is het grootst bij kinderen jonger dan een jaar, omdat het immuunsysteem op deze leeftijd nog volop in ontwikkeling is. Bij kinderen komt een longontsteking ook vaak voor als gevolg van het RS-virus.
Lees ook: 10 dingen die je moet weten over het RS-virus
Heeft je kind door een afweerstoornis een verminderde weerstand, of heeft hij maagzuurremmers nodig? Ook dan heeft hij meer kans op een longontsteking. Ook het inademen van rook of in een omgeving zijn waar wordt gerookt, vergroot de kans.
In zeldzame gevallen kan je kind een longontsteking krijgen doordat hij zich verslikt heeft, of wordt de longontsteking veroorzaakt door andere organismes.
Overigens goed om te weten: je baby of kind kan geen longontsteking krijgen door kou te vatten, dat is een misverstand. Wel krijgen kinderen in de winter vaker een longontsteking, zo blijkt uit cijfers van het Nivel. Dit komt omdat mensen in de winter meer binnen zijn en dicht op elkaar zitten, waardoor virussen en bacteriën sneller worden doorgegeven.
Symptomen: hoe herken je een longontsteking bij je kind?
Van een longontsteking kunnen kinderen behoorlijk ziek zijn. De belangrijkste symptomen zijn hoesten, een snelle ademhaling en koorts. Hieronder vind je een rijtje met mogelijke symptomen, al kunnen deze per kind flink verschillen.
Benauwd of kortademig zijn
Wen snelle en oppervlakkige ademhaling
Ophoesten van slijm, soms met wat bloed
Vermoeidheid
Koorts
Rillen of klappertanden
Minder actief dan normaal
Slecht drinken
Een typisch symptoom bij kinderen is neusvleugelademen, waarbij het kind de neusvleugels spreidt tijdens de inademing om meer zuurstof binnen te krijgen. Ook kan het zijn dat je kind een snellere hartslag heeft, keel– of oorpijn, of pijn in de borststreek (wat kinderen vaak aangeven als buikpijn). Daarnaast kan je kind koortsstuipen krijgen.
Zo herken je een koortsstuip:
Longontsteking bij baby's
Een longontsteking bij baby's is vaak het gevolg van de bacteriën die bij een andere ziekte of kwaaltje vrijgekomen zijn. Bijvoorbeeld bij een griep of verkoudheid. De weerstand van je baby is op dat moment lager dan normaal. Hierdoor kunnen de bacteriën zich nestelen in de longen en daar de longblaasjes ontsteken. Je baby ademt slechter, wat grote gevolgen kan hebben.
Baby's zijn nog erg vatbaar voor bacteriën en ziekten, omdat ze nog geen goed immuunsysteem hebben opgebouwd. Het is belangrijk dat je het op tijd ontdekt. Je baby kan flink ziek worden, vooral van de verhoging of koorts die de ontsteking met zich meebrengt. In het allerergste geval kan een baby overlijden aan een longontsteking.
10 tips: Zo blijft je baby gezond tijdens het griepseizoen
Is een longontsteking besmettelijk?
Longontsteking is meestal niet erg besmettelijk. Is de oorzaak een virus, dan vindt besmetting vaak plaats via de handen. Was regelmatig je handen en zorg dat iedereen die met je kind in aanraking komt goed de handen wast om verspreiding te voorkomen.
Is een longontsteking gevaarlijk?
In de meeste gevallen is een longontsteking niet gevaarlijk en is je kind niet erg ziek. Hij heeft dan een milde longontsteking waardoor hij rustig kan ademen en geen hoge koorts heeft. In sommige gevallen kan het wel ernstig zijn. Zeker in het geval van een dubbele longontsteking, waarbij beide longen zijn ontstoken.
Een longontsteking is ernstig als je kind opeens heel ziek wordt, met koorts hoger dan 39 graden en een snelle of steunende ademhaling. Je kind heeft dan weinig trek in eten of drinken. Bij een ernstige longontsteking kan het zuurstofgehalte in het bloed lager zijn.
Bijna altijd kan een longontsteking goed genezen zonder restafwijkingen. Soms zijn er complicaties, die zijn zeldzaam maar kunnen ook ernstig zijn. Een longontsteking kan bijvoorbeeld gepaard gaan met een bloedvergiftiging (sepsis), of ernstige ademhalingsproblemen, of met een vochtophoping in de thorax, naast de longen.
Dan is het soms nodig om op de kinder-IC opgenomen te worden, of is beademing nodig, of moet het vocht verwijderd worden via een slang(drainage) of via een operatie. Gelukkig komt dit heel weinig voor. Verreweg de meeste longontstekingen kunnen goed genezen zonder een ziekenhuisopname.
Bel als je kind symptomen heeft van longontsteking altijd de huisarts. De assistente kan dan inschatten of het nodig is dat de huisarts verder onderzoek doet en eventueel adviezen geven.
Wanneer naar de huisarts?
Vermoed je dat je kind een longontsteking heeft? Of is je baby jonger dan drie maanden en heeft hij koorts? Bel dan altijd de huisarts. Die kan naar de longen van je kind luisteren en kort lichamelijk onderzoek doen. Meestal is verder onderzoek, zoals een longfoto of bloedafname, niet nodig. Stelt de huisarts een longontsteking vast, dan krijg je meestal antibioticapillen mee. In ernstige gevallen wordt een kind opgenomen in het ziekenhuis en krijgt hij de antibiotica via een infuus, in een hogere dosis.
Antibiotica helpen alleen tegen bacteriën. Is de oorzaak een virus, dan kan de huisarts weinig doen. Wanneer niet duidelijk is wat precies de oorzaak is, krijg je vaak uit voorzorg antibiotica mee. Maak de antibioticakuur altijd af, ook als je kind al beter is. Anders kunnen de bacteriën er resistent voor worden.
Lees ook: Antibiotica bij kinderen: waar moet je op letten?
Hoe lang uitzieken bij een longontsteking?
Het herstellen van een longontsteking duurt meestal twee tot drie weken. De onderstaande tips helpen je kind zo snel mogelijk te herstellen.
Wat te doen bij een longontsteking bij je kind?
Rust is erg belangrijk. Door het ziek zijn, kan je kind erg moe zijn. Breng hem naar bed als hij moe is of laat je kind lekker rusten op de bank.
Heeft je kind koorts of pijn, dan kun je een pijnstiller geven. Paracetamol is voor jonge kinderen het meest geschikt, bijvoorbeeld een zetpil of een paracetamoldrankje. Kijk op de verpakking voor de juiste dosering. Wil je kind geen zetpil? Dit zijn de alternatieven.
Als je kind een longontsteking heeft, kun je het hoesten verzachten. Je kunt een hoestdrank geven, waardoor je kind soms ook beter gaat slapen.
Rook irriteert de longen, zeker wanneer je kind een longontsteking heeft. Zorg dat hij niet aan rook wordt blootgesteld, dat is belangrijk voor het herstel. Door rook kan je kind ook extra benauwd worden.
Als je kind erg ziek is, eet en drinkt hij minder. Belangrijk is dat hij voldoende vocht binnenkrijgt, want uitdrogingis gevaarlijk voor jonge kinderen. Bied regelmatig drinken aan. Je kunt ook denken aan knijpfruit of dunne pap. Check hier hoeveel een baby of kind per dag moet drinken.
Tip: Pasgeboren baby's kunnen nog niet goed door hun mond ademen. Ze zijn dus aangewezen op hun neus, ook als die verstopt zit. Met deze tips voorkom je dat je baby het benauwd krijgt.
Longontsteking voorkomen?
Je kunt een longontsteking niet voorkomen, maar je kunt de kans op een luchtweginfectie wel verkleinen door de volgende maatregelen:
Regelmatig je handen wassen, vooral nadat je je neus hebt gesnoten, als je naar het toilet bent geweest of een luier hebt verschoond.
Niet roken in de buurt van je kind. Tabaksrook beschadigt het vermogen van de longen om infecties te bestrijden. Het inademen of in de buurt zijn van rook is niet goed voor de longen van je kind.
Borstvoeding beschermt tegen onder meer longontsteking, blijkt uit onderzoek. Door de antistoffen die een kind via de moedermelk binnenkrijgt wordt hij minder ziek.
Vaccin tegen longontsteking?
Er bestaat geen vaccin tegen een longontsteking op zich, maar er zijn wel verschillende vaccins die kunnen bijdragen aan het voorkomen van een ontsteking aan de longblaasjes. De jaarlijkse griepprik is daar één van, omdat griep vaak een oorzaak van longontsteking is.
Kinderen jonger dan vijf jaar worden gevaccineerd tegen pneumokokken-pneumonie en haemophilus influenzae type b, deze vorm van bacteriële pneumonie is ook een veroorzaker van longontsteking. Andere vaccins tegen infecties door bacteriën en virussen die longontsteking kunnen veroorzaken zijn de vaccins tegen kinkhoest, waterpokken en mazelen.
Lees ook: Wanneer mag een ziek kind niet naar de kinderopvang? Dit zijn de regels.
Bronnen: Longfonds, Rijnstate Ziekenhuis
