Eerlijk zijn of smoesjes verzinnen: wat vertel je op je werk over je vruchtbaarheidsbehandeling?

Als je een vruchtbaarheidsbehandeling doorloopt, moet je regelmatig naar het ziekenhuis. Maar hoe regel je dat op het werk? Vertel je dat je probeert zwanger te worden of verzin je een afspraak? Journalist Aisling Kieft (36) koos voor het eerste, met tegenzin.

‘Is het goed als ik morgen thuis werk?’ De vraag komt er nonchalant uit en stiekem verwacht ik dat mijn chef meteen ja zegt. Eerder vandaag had ik een positieve ovulatietest in mijn handen, en dus heb ik meteen de vruchtbaarheidskliniek gebeld om een afspraak te maken voor een IUI-behandeling de volgende dag. ‘Liever niet. Is er een specifieke reden voor?’ Oh. Die zag ik even niet aankomen. Die afspraak móét morgen plaatsvinden, en de kliniek is te ver om even tussendoor naartoe te gaan.

Bovendien vind ik de behandeling allesbehalve prettig en om erna weer gezellig tussen mijn collega’s op kantoor te gaan zitten, zie ik niet zitten. ‘Ja, het heeft met mijn cyclus te maken. Elke vier weken ga ik langs.’ Het is eruit voordat ik er erg in heb. ‘Túúrlijk, we zien je volgende week wel weer!’ Ah, blijkbaar kon het dus toch makkelijk. Ik baal dat mijn chef nu weet dat mijn vrouw en ik babyplannen hebben en daarvoor dus naar een kliniek moeten, ook al heb ik dat er zelf uitgeflapt. Straks gaat-ie zelfs vragen hoe het traject vordert, dat lijkt me op z’n zachtst gezegd nogal irritant.

Flinke stress

De maand erop. Deze keer verschijnt er iets later in de week een lachend gezichtje op de ovulatietest. Wéér moet ik aan mijn chef vragen of ik thuis mag werken. Een andere chef, want als freelancer werk ik elke dag van de week ergens anders. ‘Hm, ik twijfel of dat wel zo handig is,’ is het antwoord. Nee hè, daar gaan we weer. Zal ik een smoes verzinnen? Maar wat als ik over vier weken weer naar de kliniek moet (fingers crossed van niet natuurlijk) en ik opnieuw om een thuiswerkdag moet vragen? Ik krijg er nu al stress van, dus zie ik geen andere optie dan het te vertellen.

Ze reageert enthousiast. ‘Oké prima, succes!’ Ik ben opgelucht, maar het voelt wel gek dat ik de noodzaak voelde om mijn chef op de hoogte te stellen van mijn cyclus. Normaal gesproken zou dat toch een privézaak moeten zijn? In principe gaat het mijn werkgever niets aan wanneer mijn LH-piek is aangebroken. Of dat ik bezig ben een baby te maken, for that matter. Ik weet toch ook niet wanneer mijn baas thuis van bil gaat?

Lees ook: 7 veelgestelde vragen over hulp bij zwanger worden

Open kaart spelen?

Tóch leek het me de makkelijkste optie om open kaart te spelen. Marloes (38) had precies hetzelfde, toen zij een IUI-traject met hormoonbehandelingen doorliep. ‘Ik had het geluk dat het ziekenhuis waar ik voor mijn behandeling naartoe ging, dicht bij mijn werk was. Ik kon er makkelijk tussendoor even naartoe, en was dan binnen drie kwartier terug. Gelukkig maar, want ik moest om de twee à drie dagen langs om te laten onderzoeken hoe mijn eisprong vorderde. Ik heb het daarom al vrij snel aan mijn leidinggevende verteld, want die moest natuurlijk wel weten waarom ik regelmatig drie kwartier lang even verdween. Zij had er geen problemen mee en ik heb alle gemiste uren gewoon gecompenseerd. Misschien kwam het doordat mijn leidinggevende een vrouw is. Die kunnen misschien toch beter inschatten hoe het is om een grote kinderwens te hebben. Mijn collega’s heb ik verder niets verteld, alleen dat ik af en toe voor controle naar het ziekenhuis moest. Ze vroegen gelukkig ook niet door.’

Ook Brenda (46) lichtte haar werkgever in over haar IUI-traject met hormoonbehandeling, en later haar ivf-traject. ‘Ik moest zo vaak naar het ziekenhuis dat ik het mezelf makkelijk wilde maken. Ik had er ook totaal geen problemen mee om open te zijn. Het is toch juist leuk als mensen geïnteresseerd zijn en met je meeleven? Ik moest vaak naar het ziekenhuis voor inwendige echo’s. En tijdens het ivf-traject kwamen er nog meer ziekenhuisbezoeken bij. Elke keer dat ik hormonen in mijn buik spoot, moest ik ter controle even langs, en natuurlijk was er het proces van eitjes weghalen. Het was allemaal vrij intensief, dus ik was blij dat ik er op mijn werk niet ingewikkeld over hoefde te doen.’

Dit zijn de punten waar je allemaal rekening mee moet houden als je een kinderwens hebt.

Ovulatiedagje weg

Helaas heeft niet iedereen zo’n begripvolle leidinggevende, lees ik op het Ouders van Nu-forum over dit onderwerp: ‘Mijn mannelijke teamleider was zo tactvol als een stoeptegel.’ Nog wat andere reacties: ‘Ik moest het allemaal in mijn vrije tijd regelen’ en ‘Ze vroegen of het niet kon wachten tot na mijn dienst.’ Dat is nou precies wat je er niet bij kunt hebben als je stijf staat van de hormonen: een werkgever die er niets van begrijpt. Of het niet wíl begrijpen.

Je zou natuurlijk een dag vrij kunnen nemen voor een vruchtbaarheidsbehandeling als je vermoedt dat je werkgever vervelend kan gaan reageren. Maar dat kan dan weer niet altijd ad hoc, terwijl dat vaak wel moet als je ovulatie je planning bepaalt. In mijn geval wist ik pas op de eerste dag van mijn ovulatie dat ik de volgende dag (dus de tweede ovulatiedag) naar de kliniek toe moest voor een IUI-behandeling. Natuurlijk weet je wel ongeveer wanneer je ovuleert, maar drie dagen blokken in je agenda is natuurlijk niet te doen. En helemaal eerlijk voelt het ook niet, want een ander stel hoeft ook geen vrije dag te nemen om een baby te maken. Bovendien hoef je bij IUI zonder hormoonbehandeling misschien maar een keer per maand naar de kliniek, maar in het geval van IUI mét hormoonbehandeling, ivf en ICSI is dat veel vaker. Dus om nou elke keer een dag(deel) vrij te nemen. Dan ben je wel heel snel door je vakantiedagen heen. En daar wordt je werkgever hoogstwaarschijnlijk ook niet vrolijk van.

Lees ook: Dit houdt een vruchtbaarheidstest in

Je hebt er recht op

Gelukkig is het sinds 1 januari 2015 in de Wet arbeid en zorg (WAO) vastgelegd dat je kortdurend verzuimverlof kunt opnemen bij ‘spoedeisend, onvoorzien of redelijkerwijs niet buiten werktijd te plannen arts- of ziekenhuisbezoek’. Ook vruchtbaarheidsbehandelingen vallen hieronder. Je werkgever is dus verplicht je vrij te geven wanneer je naar het ziekenhuis of de kliniek toe moet, en die tijd gewoon door te betalen. Daar staat wel tegenover dat je je werkgever eerlijk vertelt over je vruchtbaarheidsbehandeling, zodat kan worden vastgesteld dat je inderdaad recht hebt op deze doorbetaalde vrije tijd. Ga je het gesprek liever niet aan met je werkgever, om welke reden dan ook, dan kun je het ook regelen via de arbo-arts. Samen kunnen jullie een plan maken, ook wat betreft de informatie die je deelt met je werkgever.

Alleen, en nu komt de crux, in de WAO staat óók de volgende zin: ‘Het is mogelijk dat in de cao afwijkende afspraken zijn gemaakt voor het calamiteiten- en ander kort verzuimverlof. De cao mag ten nadele van werknemers afwijken voor bijvoorbeeld het recht op loondoorbetaling.’ Kortom: is het bedrijf waarvoor je werkt niet gebonden aan een bepaalde cao, dan kan het zomaar gebeuren dat je de tijd die je nodig hebt voor een vruchtbaarheidsbehandeling niet krijgt doorbetaald.

Lees ook: Zwanger worden op latere leeftijd, de voor- en nadelen

Samenwerken

Ik besluit deze kwestie te toetsen bij de hr-afdeling van de uitgeverij waarvoor ik het meest werk. HR Business Partner Corinne Lindeboom is er duidelijk over: ‘Wij zijn een typisch vrouwenbedrijf en we hebben dus veel te maken met allerlei zaken rondom zwangerschap. Zonder te veel in te zoomen op individuele medische issues volgen wij de richtlijnen uit de Wet arbeid en zorg. Indien er vragen van medewerkers komen op dit punt, zoeken wij altijd de samenwerking met de leidinggevende om samen tot een passende oplossing te komen.’

Houdt een werkgever er wel andere regels op na, of zet-ie z’n hakken in het zand, dan kunnen vrouwen zich in zo’n geval melden bij het College voor de Rechten van de Mens. Zij adviseren dan of je een verzoek om een oordeel kunt vragen, dat getoetst wordt aan de Nederlandse gelijkebehandelingswetgeving. Volgens een woordvoerder van het College voor de Rechten van de Mens zijn er tussen 2012 en 2019 slechts 21 meldingen binnengekomen over vruchtbaarheidsbehandeling op het gebied van arbeid, waarvan er maar zeven gingen over het ondergaan van een vruchtbaarheidsbehandeling onder werktijd. ‘Dat we zo weinig meldingen hebben ontvangen over dit onderwerp, kan komen doordat vrouwen niet weten dat ze hierover vrijblijvend een melding kunnen maken en eventueel een verzoek om een oordeel kunnen indienen.’

Smoesjes

Tja. Ik kan me goed voorstellen dat je daar allemaal geen zin in hebt als je een vruchtbaarheidsbehandeling doorloopt. Het kan emotioneel en fysiek heel pittig zijn, en daar kun je geen extra gedoe bij gebruiken. Net als dat het behoorlijk vermoeiend kan zijn om maar smoesjes te blijven verzinnen om je afwezigheid te verklaren. Dat ondervond Mariska (40) ook: ‘Mijn IUI-traject, eerst zonder en toen met hormonen, duurde best wel even. Ik werkte voor verschillende opdrachtgevers en had het geluk dat de vruchtbaarheidskliniek dicht bij de werkplek was waar ik de meeste dagen werkte.

De eerste paar keer verzon ik een smoes. Dan zei ik dat ik ineens naar de dokter moest. Of mijn collega’s gingen ervan uit dat ik een huis ging bezichtigen, omdat ik op zoek was naar een ander huis. Dat liet ik dan maar zo. Maar op een gegeven moment heb ik het toch aan mijn chefs opgebiecht, voor mijn eigen gemoedsrust. Dat vond ik moeilijk, want het is privé. Ik was ook bang dat het gevolgen zou hebben voor mijn werk. Zo van: die is straks zwanger, dus dan huren we wel iemand anders in. Achteraf ben ik blij dat ik het heb verteld. Mijn chefs waren heel begripvol. Je in allerlei bochten moeten wringen om het te verzwijgen is vervelender dan het vertellen.’

Tip: deze voeding kan je vruchtbaarheid vergroten.

En, is het al gelukt?

Voor dr. Heijman, arts voortplantingsgeneeskunde van Medisch Centrum Kinderwens, is het een herkenbaar onderwerp: ‘Er zitten natuurlijk twee kanten aan, want het blijft een privékwestie. De eerste paar keer kun je zeggen dat je naar de tandarts gaat, maar daarna krijg je toch stress van het steeds weer iets moeten verzinnen. En als je het vertelt, geef je mensen de kans om begrip op te brengen voor je situatie. Want het gaat soms verder dan een paar uur niet op werk verschijnen.

Een vruchtbaarheidsbehandeling kan grote fysieke en emotionele gevolgen hebben, tot tijdelijke arbeidsongeschiktheid aan toe.’ Maar hoe voorkom je dan dat je een maand later (of twee weken, als je werkgever snapt hoe het werkt) de vraag krijgt of het allemaal gelukt is? Elke keer dat Mariska iemand op de hoogte stelde van haar traject, zei ze er expliciet bij dat ze niet elke maand de vraag wilde krijgen of ze al zwanger was. Ook Marloes was daar streng in: ‘Ik heb tegen iedereen die het wist, gezegd: “Jullie gaan niet uitrekenen hoe mijn cyclus in elkaar steekt.” Daar had ik echt geen zin in.’ Zelf kreeg ik gelukkig geen nieuwsgierige vragen van mijn chefs die wisten waar ik mee bezig was. Ik ga ze nu maar snel vertellen dat ik dertien weken zwanger ben.

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine– Tekst: Aisling Kieft

Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.