Pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging): de syptomen op een rij

Wat is pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)?

Pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) is een ernstige vorm van zwangerschapshypertensie. In dit geval is er naast hypertensie ook eiwitverlies in de urine. De kans op complicaties bij pre-eclampsie is groter dan bij hypertensie en vaak zodanig hoog dat het beter is om in het ziekenhuis opgenomen te worden.

Vanaf wanneer kun je pre-eclampsie krijgen?

Pre-eclampsie ontwikkelt zich na week twintig van de zwangerschap en kan ook in het kraambed ontstaan, zelfs tot acht dagen na de bevalling.

Zwangerschapshypertensie

Bij zwangerschapshypertensie ontstaat er een hoge bloeddruk in de tweede helft van de zwangerschap. Dit terwijl de bloeddruk daarvoor normaal was. Vanaf een onderdruk boven de negentig of een bovendruk boven de honderdveertig spreek je van hypertensie en kunnen er complicaties optreden. Er wordt bij zwangere vrouwen het meeste waarde gehecht aan de onderdruk.

De oorzaak van hypertensie is onbekend. Er wordt gedacht dat de aanleg en ontwikkeling van de placenta in de eerste helft van de zwangerschap een rol spelen, maar dit is nooit bewezen.

Verschil zwangerschapsvergiftiging en HELLP

Een te hoge bloeddruk kan voor verschillende complicaties zorgen tijdens je zwangerschap, bevalling en zelfs de periode daarna. De naam zwangerschapsvergiftiging wordt in de volksmond nog wel gebruikt als het gaat om ernstige zwangerschapscomplicaties, maar deze term wordt in medische vaktaal niet meer gebruikt.

Vroeger werd er gesproken van zwangerschapsvergiftiging, omdat werd gedacht dat de klachten kwamen door toxine (gif) in het bloed. Inmiddels is bekend dat een hoge bloeddruk de oorzaak is. Daarom wordt er in de medische wereld nu gesproken over zwangerschapshypertensie. Afhankelijk van de klachten spreken we van:

• Zwangerschapshypertensie: hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap

• Pre-eclampsie: hoge bloeddruk en eiwitverlies in de urine

• Eclampsie: hoge bloeddruk, eiwitverlies en stuipen

• HELLP-syndroom: afbraak van rode bloedcellen, een tekort aan bloedplaatjes en verstoring van de leverfunctie.

Lees ook: HELLP-syndroom: ernstige zwangerschapsvergiftiging

Wat zijn de symptomen van pre-eclampsie?

Bij vijftien procent van de zwangerschappen komt een hoge bloeddruk voor. Hiervan gaat twee procent over in pre-eclampsie en/of het HELLP-syndroom. De ernst en het verloop van pre-eclampsie kan verschillen. Sommige vrouwen hebben lange tijd weinig klachten en voelen zich prima, terwijl anderen in korte tijd heel ziek worden.

Enkele symptomen van pre-eclampsie zijn:

• Hoofdpijn

• Misselijkheid en/of braken

• Vermoeidheid

• Extreme gewichtstoename

• Tintelingen in bijvoorbeeld de vingers of voeten

• Wazig en/of sterretjes en lichtfitsen zien

• Vochtophopingen (oedeem) in handen, enkels en gezicht

• Donkere urine

Heb je last van (een aantal van) bovenstaande symptomen? Ga dan meteen langs bij je verloskundige, gynaecoloog of huisarts.

Welke complicaties kunnen optreden?

Als je pre-eclampsie hebt, is het vaak beter dat je wordt opgenomen in het ziekenhuis. Jij en je baby kunnen dan goed in de gaten gehouden worden en dat is belangrijk omdat de kans op complicaties groot is. Mogelijke complicaties bij pre-eclampsie zijn:

• Een verslechterde nierfunctie

• Een verslechterde leverfunctie

• Een achterstand in de groei van de baby

• Een verminderde conditie van de baby

• Afwijkingen in de bloedstolling

• Stuipen (eclampsie)

Als pre-eclampsie niet wordt opgemerkt en ernstiger wordt, kan dit leiden tot eclampsie: een levensbedreigende complicatie voor moeder en baby, waarbij de moeder stuipen (epilepsie-achtige aanval) krijgt. Eclampsie komt voor bij een op de tweehonderd vrouwen met een ernstige pre-eclampsie of het HELLP-syndroom.

Hoe ontstaat pre-eclampsie?

De oorzaak van pre-eclampsie is niet bekend. Waarschijnlijk heeft het te maken met erfelijke aanleg, het afweersysteem en de aanleg en ontwikkeling van de placenta. Er zijn een aantal ziekten waarbij de kans op pre-eclampsie hoger is, zoals suiker-, vaat- en nier- en auto-immuunziekten. Pre-eclampsie komt het meest voor tijdens de eerste zwangerschap.

Wat is de behandeling van pre-eclampsie?

Het hangt af van de ernst van de pre-eclampsie welke behandeling nodig is. Bij een milde vorm krijg je waarschijnlijk medicijnen voorgeschreven om de bloeddruk te verlagen en wordt je bloeddruk meerdere malen per dag gecontroleerd. Bij een ernstige vorm krijg je een infuus voor vochttoediening en medicijnen om de bloeddruk te verlagen. De toestand van jou en je baby wordt voortdurend in de gaten gehouden.

Bij ernstige pre-eclampsie kan worden besloten de bevalling in te leiden. Hierbij zijn de duur van de zwangerschap, de groei en conditie van het kind en de conditie van de moeder van belang. Als inleiden niet mogelijk is, kan een keizersnede noodzakelijk zijn. Als er een kans is dat de baby voor de drieëndertig à vierendertig weken wordt geboren, krijg je vaak corticosteroïden om de longen van je baby sneller te laten rijpen.

Wat zijn de gevolgen voor je baby?

Je baby kan door de pre-eclampsie een groeiachterstand hebben. Dit kan komen doordat 'ie in de baarmoeder minder zuurstof en voedingstoffen heeft binnengekregen door een verminderde werking van de placenta, als gevolg van jouw hoge bloeddruk. Daarbij komt het vaak voor dat je baby mager is. Hij heeft weinig reserves en doordat ook zijn weerstand minder goed is, loopt hij meer risico op infecties.

Over de gevolgen van pre-eclampsie op langer termijn is nog niet veel bekend.

Als je baby (veel) te vroeg geboren wordt kan dat nare gevolgen hebben. Hij kan ernstige complicaties krijgen: onrijpe longen, problemen met z'n bloedsomloop, hersenbloedingen en ernstige infecties. In de meest ernstige gevallen kan de baby zelfs overlijden. Zeker als 'ie al vroeg in de tweede helft van de zwangerschap wordt geboren.

Gevolgen van pre-eclampsie voor de moeder

Als je tijdens de zwangerschap bloeddrukverlagende medicijnen hebt gekregen, moet je deze vaak na de bevalling nog een tijdje blijven gebruiken. In bijna alle gevallen zal je na de bevalling nog een aantal dagen in het ziekenhuis moeten blijven. Of je gelijk borstvoeding kunt geven na de bevalling, hangt af van de medicijnen die je eventueel nog krijgt. Het zou kunnen zijn dat je de eerste dagen je moedermelk moet afkolven en niet aan de baby kunt geven.

Pre-eclampsie na de bevalling

Meestal houdt de moeder die pre-eclampsie heeft gehad geen blijvende, lichamelijke schade over. De meeste klachten verdwijnen na de bevalling gelukkig weer, maar het kan soms wel tot een jaar duren tot je je weer helemaal de oude voelt. Bovendien bevallen vrouwen met pre-eclampsie vaak door middel van een keizersnede. Dit heeft ook invloed op de duur van je herstel.

Emotioneel zwaar

Pre-eclampsie is niet alleen heftig voor je lichaam, maar is emotioneel ook pittig. Zowel tijdens je zwangerschap als daarna. De overgang van een normale, gezonde (en onbezorgde) zwangerschap naar onzekerheid en angst is voor veel vrouwen moeilijk. Maar ook de periode daarna is voor veel vrouwen zwaar. Het besef van de ziekenhuisopname, de angst en alle spanningen daaromheen, je moet het allemaal een plek geven en dat kost tijd. Sommige vrouwen hebben het gevoel dat hun lichaam heeft gefaald en voelen zich daar schuldig over.

Het kan goed dat je last krijgt van concentratieproblemen, overgevoeligheid voor prikkels, erg vermoeid bent en last hebt van een verminderde conditie.

Praten is belangrijk

Het is heel belangrijk voor het verwerkingsproces om zo goed mogelijk door de arts te worden geïnformeerd over wat er allemaal gebeurd is. Je hebt vast en zeker veel vragen en soms kun je je niet alles meer herinneren. De verloskundige of gynaecoloog kan je hierin begeleiden. Je kunt ook, als je daar behoefte aan hebt, steun zoeken bij lotgenoten. Het is belangrijk om goed te praten over wat je hebt meegemaakt.

Kan je pre-eclampsie voorkomen?

Er is vooralsnog geen behandeling die zwangerschapsvergiftiging of het HELPP-syndroom kan voorkomen. Wel heeft recent wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat het dagelijks slikken van aspirine de kans op het ontstaan van pre-eclampsie en het HELLP-syndroom tot 60% kan verkleinen. Maar er is nog meer onderzoek nodig. Lees er meer over op de website van de Hellp Stichting.

Komt er HELLP voor in je familie, meldt dit dan bij je verloskundige of gynaecoloog. Blijf zelf alert op eventuele symptomen, zodat je er in het geval van een hoge bloeddruk snel bij bent. Door regelmatig rust te nemen, verklein je de kans dat je bloeddruk verder stijgt. Ook kan je huisarts eventueel bloeddrukverlagende medicijnen voorschrijven.

Volgende zwangerschap en pre-eclampsie?

Heb je een pre-eclampsie gehad, dan is de kans op herhaling klein bij een volgende zwangerschap. Zo stelt het VUMC. Krijg je het toch weer, dan is dit vaak in minder ernstige vorm.

Lees ook: Wat je moet weten over vocht vasthouden (oedeem) tijdens zwangerschap

Bronnen: VUMC, HELLP