Zo stil je de huidhonger van je baby

Je staat er waarschijnlijk niet bij stil als je je baby lekker dicht tegen je aanhoudt: knuffelen is niet alleen gezellig, maar zelfs van levensbelang. Waar komt deze ‘huidhonger’ bij baby’s vandaan? En waarom is het eigenlijk zo belangrijk?

Huidhonger

Huidhonger: een beetje dramatisch klinkt het wel. Je legt je baby twee tellen in de box en hij begint te huilen. Je rent naar de wc, spurt terug en nestelt je weer samen op de bank. Poeh, verzucht je, terwijl je baby weer rustig wordt: het lijkt wel alsof hij de hele dag het liefst tegen je aan geplakt zit.

Dat is ook zo. Alle baby’s hebben dit in meer of mindere mate, vooral in de eerste twaalf weken. En niet voor niets. Osteopaat Helen Kuin behandelt veel baby’s in haar praktijk en weet als geen ander wat aanraking kan doen. Aanraking heeft een heel direct effect, bijvoorbeeld op stress in je lichaam. Ook, of misschien wel juist, bij jonge baby’s. Kuin: ‘Huidhonger is het verlangen om aangeraakt te worden. Het is een levensbehoefte voor ons allemaal, hoe jong of oud we ook zijn. Een groot verschil met andere fases in het leven is dat een baby véél meer aanraking nodig heeft. Bij een baby zet aanraking dan ook veel processen in gang. Zo kan hij zichzelf op temperatuur brengen dankzij huid-op-huidcontact met jou.’ Via het contact met jouw huid kan je baby zich veilig voelen. Aanraking is dan ook geen extraatje. ‘Het is essentieel voor de hechting tussen jou en je kind,’ benadrukt Kuin. ‘Voor een baby is geknuffeld worden een basisvoorwaarde om te groeien.’

Lees ook: Zo zorg je dat je baby zich veilig en stevig hecht

Huid-op-huidcontact

Onderzoek laat zien dat aanraking met en zonder kleren belangrijk is. Maar sommige voordelen heb je alleen via aanraking van de blote huid. Zo is sinds kort bekend dat huid-op-huidcontact in het uur na de geboorte allerlei meetbare gezondheidseffecten heeft. Baby’s krijgen sneller een stabiele temperatuur als ze meteen bloot op hun moeder worden gelegd, en ook voor jezelf is het gunstig: de placenta wordt sneller geboren als je baby huid-op- huid bij je is en de borstvoeding komt beter op gang. Ook bouwt je baby zijn immuunsysteem en huidflora het beste op via de blote huid, doordat jullie geur en bacteriën uitwisselen.

Lees ook: Zo werkt het afweersysteem van je kind

Het vierde trimester

Waarom aanraking met de huid zo veel effect heeft, wordt nog volop onderzocht. Want er zijn óók voordelen als baby’s aangeraakt worden terwijl ze aangekleed zijn. Daarbij gaat het er puur om dat je dichtbij bent. In de eerste maanden past een baby zich aan zijn moeder aan. Heel letterlijk: als je baby op je ligt, ‘kopieert’ hij jouw ademhaling en hartslag. Dit gebeurt allemaal in het zogeheten vierde trimester. Kuin: ‘Je baby’s darmen rijpen nog, de hersenen zijn enorm in ontwikkeling en je baby kan zijn eigen hartslag en temperatuur nog niet reguleren. Hij leert de wereld buiten de baarmoeder kennen, en heeft voor al deze dingen aanraking nodig. De rijping die in de baarmoeder is begonnen, gaat in dit vierde trimester verder.’

Verschillende hormonen

Ook verschillende hormonen starten hun werk via de huid. Hormonen zijn tijdens de bevalling onmisbaar, en ook in de babytijd zorgen ze voor de juiste balans, vertelt verloskundige Beatrijs Smulders, auteur van de boeken Veilig zwanger, Veilig bevallen en Veilig door de kraamtijd. ‘Aanraking zorgt voor de aanmaak van oxytocine, het gelukshormoon. Jullie gaan nog meer van elkaar houden. Je baby gaat er beter van drinken. Er komen nog meer belangrijke hormonen vrij: endorfines, prolactine. Alles versterkt elkaar door aanraking.

Interessant om te weten is dat de huid het oudste orgaan vormt, embryonaal gezien. Vanaf zijn vroegste ontwikkeling tot aan de geboorte werd je baby aangeraakt en omhuld, door het vruchtwater en de baarmoederwand. Je kunt wel zeggen dat aanraking een oerbehoefte is.’

Je knuffelt je pasgeboren baby vanzelf al veel, maar bewust huid-op-huidcontact is ook belangrijk. Dat doe je door je baby alleen in een luier op je blote bovenlijf te leggen. Borst tegen borst dus, en voor de warmte leg je een dekentje over jullie heen. Zo kunnen hormonen en bacteriën hun belangrijke werk doen. Tijdens de eerste drie maanden hecht je baby zich aan de twee belangrijkste verzorgers; dus door als ouders allebei je baby dicht bij je te hebben, geef je hem een gezonde basis.

Lees ook: Je baby laten huilen of niet?

Voeding en aanraking

Een goed moment voor huid-op-huidcontact is de voeding. Geef je borstvoeding, dan is er vanzelf aanraking tussen je baby en je borst. Geef je kunstvoeding, dan is het fijn om de fles te geven in een vergelijkbare houding als bij het geven van de borst. Dus je baby’s hoofd tegen je aan, zodat hij je kan ruiken en jou met zijn wang en handen kan voelen. Kijk of je allebei een stukje huid kunt ontbloten, zodat je een groter oppervlak hebt waarmee je elkaar aanraakt. Je kunt ook denken aan kortere momenten door de dag heen. Zo tipt Kuin: ‘Raak je baby regelmatig van top tot teen aan, door met je handen van zijn hoofd naar zijn voeten te strijken. Geef hem bij het omkleden ook een extra aai over zijn buik en vergeet zijn rug niet. Ook kun je na het douchen of het badje een mini-massage geven. En als je je baby wiegt, leg zijn hoofdje dan bewust tegen de huid van je borst.’

De voordelen van kangoeroeën

Een bad geven is sowieso een mooie manier om ‘indirect’ aan de huidhonger te voldoen. Zeker als je baby veel prikkels heeft gehad, tijdens de geboorte of gewoon gedurende de dag, kan een aanraking met je lichaam overweldigend zijn. Water zorgt dan voor een zachtere aanraking. Voor premature baby’s is het heel belangrijk om veel aangeraakt te worden; zij zijn kwetsbaar en hebben veel aanraking nodig om te kunnen groeien. Werden premature baby’s vroeger juist in couveuses gehouden, inmiddels weten we dat huid-op-huidcontact essentieel is. Er zijn speciale ‘kangoeroe-shirts’, zodat je met je baby kunt rondlopen. Dit heet ‘buidelen’ of ‘kangoeroeën’ en wordt steeds vaker in- gezet op de neonatologie-afdeling. Stichting Prematurendag geeft aan: ‘Baby’s die veel huid-op-huidcontact hebben met hun ouders, huilen minder. Het kangoeroeën stimuleert je baby ook om zijn natuurlijke gedrag te vertonen: hij ruikt jouw melk en gaat op zoek naar je tepel. De borstvoeding gaat makkelijker bij veel huid-op-huidcontact, en ‘gebuidelde’ baby’s hebben minder vaak bijvoeding nodig.’

Een baanbrekend experiment

Dat we huidhonger met recht een levensbehoefte mogen noemen, bewees het onderzoek met aapjes van psycholoog Harlow uit de jaren vijftig. Hij fokte resusaapjes en liet ze in isolement opgroeien. Eenmaal volwassen bleken deze apen stuk voor stuk slecht te functioneren. Ze leerden geen sociaal gedrag en werden later zelf slechte moeders. Harlow besloot te experimenteren met de verschillen tussen het opgroeien van jonge aapjes met nep-moeders van ijzerdraad of zachte stof, en ontdekte dat aanraking minstens zo belangrijk is als voeding. De aapjes die opgroeiden met een ijzerdraad-moeder, ontwikkelden problemen op sociaal-emotioneel, cognitief én fysiek gebied. Als de aapjes mochten kiezen tussen een kale ijzerdraadmoeder met melk, of een knuffelbare moeder zonder melk, kozen ze allemaal voor de knuffelmoeder. De denkstap dat mensenbaby’s net als aapjes dringend liefde en knuffels nodig hebben, is door dit baanbrekende experiment gezet. Door de jaren heen is er steeds meer ontdekt over aanraking, en nu nóg groeit onze kennis erover.

Onderzoek: Zó belangrijk is knuffelen met je baby

Emoties en contact met je baby

Maar waarom doet het ertoe dit te weten? Wij zijn niet van ijzerdraad en  wij knuffelen onze baby’s toch elke dag? Knuffelen en liefde geven is niet voor iedereen vanzelfsprekend, geeft Beatrijs Smulders aan: ‘Het kan zo zijn dat je zelf als baby hechtingsproblemen hebt gekend met je moeder. Als je zelf als kind te weinig aanraking hebt ervaren en dan een baby krijgt, kan het aanraken van je baby angst oproepen. Je wilt niets liever dan je kind alle liefde geven, maar soms heb je het niet in huis. Een baby vraagt instinctief om aanraking en zoekt naar de borst. Daar kun je als verse moeder best van schrikken. Als verloskundige heb ik dit meerdere keren zien gebeuren. Ik herken het soms door tepelkloven: zie ik dat een moeder snel grote kloven ontwikkelt, dan kan dit betekenen dat ze de baby een beetje lostrekt omdat de nieuwe nabijheid te bedreigend voelt.’

Merk je dat het contact met je baby veel emoties losmaakt, gun jezelf dan de tijd om te wennen aan het aanraken. Smulders tipt: ‘Je kunt om te beginnen kijken hoe je partner jullie baby knuffelt of hoe je baby geniet van een badje. Het klinkt gek, maar liefde is soms onbekend voor mensen. En het contact met je baby kan soms oude, weggestopte gevoelens bij jou oproepen.’ Gelukkig knuffelen de meeste mensen hun baby wél instinctief. Gelukkig maar, want dat is broodnodig voor de groei, ontwikkeling en hechting. En je hoeft echt niet bang te zijn dat je hem verwent met aandacht. Dat kan niet, dus knuffelen maar!

Lees ook: Waarom je niet bang hoeft te zijn dat je je baby teveel verwent

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Nelleke Bos, Beeld: Shutterstock.