Wat doet je schildklier?
De schildklier is een kleine klier in de vorm van een vlinder. Hij zit aan de voorkant van je hals, net boven het kuiltje. Je kunt hem van buitenaf niet of nauwelijks voelen. In sommige gevallen kan hij groter of dikker worden en is hij soms zelfs aan de buitenkant te zien.
De schildklier geeft schildklierhormonen af, die in je bloed komen en die een rol spelen bij de stofwisseling. Op die manier bepaalt de schildklier in belangrijke mate hoe snel je hart, hersenen, spieren en andere delen van het lichaam werken. Als de stofwisseling te snel of te langzaam gaat doordat de schildklier niet goed werkt, dan kun je daar klachten van krijgen.
Schildklierafwijkingen
Bij een schildklierafwijking werkt de schildklier te traag (hypothyreoïdie) of juist te snel (hyperthyreoïdie). Als dat gebeurt, krijg je te weinig of te veel schildklierhormonen in je bloed. Dat heeft effect op heel veel processen in je lichaam, waardoor je allerlei verschillende klachten kunt krijgen. Soms is een schildklierafwijking tijdelijk, soms blijven de klachten. Bij een trage schildklier moet je in dat geval medicijnen slikken, bij een snelle schildklier krijg je medicijnen of radioactief jodium. Dat laatste mag niet als je zwanger bent of wilt worden, omdat het schadelijk is voor de ongeboren baby.
Symptomen bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)
Je maakt te veel schildklierhormonen aan, waardoor je stofwisseling te snel gaat. Dat kan tot deze symptomen leiden:
gewichtsverlies, terwijl je wel goed eet
hartkloppingen
angstig of snel geïrriteerd
trillende vingers
pijnlijke ogen, niet goed scherp kunnen zien
soms kun je de schildklier in de hals voelen of zien, omdat hij groter is dan normaal
Symptomen bij een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
Je stofwisseling gaat langzamer dan normaal, wat de volgende symptomen kan veroorzaken:
vermoeidheid of uitgeput gevoel
brokkelige nagels
droge of bleke huid
het snel koud hebben
slecht kunnen concentreren
Schildklier en zwanger worden
Als je een schildklierafwijking hebt en graag zwanger wilt worden, is het belangrijk dat je je huisarts hiervan op de hoogte brengt. Allereerst omdat de schildklier invloed heeft op de vruchtbaarheid. Een schildklierafwijking kan je menstruatiecyclus verstoren en de kans op verminderde vruchtbaarheid en een miskraam vergroten wanneer je tijdens de zwangerschap niet goed bent ingesteld. De ongeboren baby is in het eerste trimester volledig afhankelijk van de schildklierhormonen die de moeder aanmaakt. Pas daarna gaat hij ze zelf aanmaken. Deze hormonen zijn nodig voor zijn groei en hersenontwikkeling. Daarom is het verstandig om te controleren of jij de juiste hoeveelheid schildklierhormonen aanmaakt, of medicatie moet slikken of de dosering moet bijstellen. Dat is belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van de baby.
Heb je een te snel werkende schildklier en ben je daarvoor behandeld met radioactief jodium? Dan is het belangrijk dat je minimaal zes maanden wacht met zwanger worden. Radioactief jodium kan schadelijk zijn voor een ongeboren baby. Let op! Dit advies geldt zowel voor mannen als voor vrouwen die met radioactief jodium zijn behandeld.
Zwangerschap en schildklierafwijkingen
Tijdens de zwangerschap heb je meer kans dat er een schildklierafwijking ontstaat dan normaal. En als je al een schildklierafwijking hebt, kan deze erger of juist minder erg worden als je zwanger bent. Dat heeft te maken met zwangerschapshormonen die de werking van de schildklier beïnvloeden. De kans dat je tijdens de zwangerschap een schildklierafwijking krijgt is groter als je erg veel moet overgeven, bijvoorbeeld bij HG (hyperemesis gravidarum).
Als je al weet dat je een schildklierafwijking hebt of als dit tijdens de zwangerschap wordt geconstateerd, krijg je elke vier tot zes weken bloedonderzoek om de waarden in de gaten te houden. Vrouwen die medicatie slikken voor een traag werkende schildklier, hebben daar tijdens de zwangerschap meestal veel meer van nodig. Medicatie voor een te snel werkende schildklier moet meestal juist worden afgebouwd. Voor jouw gezondheid en die van je baby is het belangrijk dat de schildklierwaarden binnen de normale grenzen blijven. Daarom word je tijdens de zwangerschap vaak door de huisarts of in het ziekenhuis door een gynaecoloog en een internist.
Wat betekent subklinische hypothyreoïdie?
Bij een subklinische hypothyreoïdie heb je een normale hoeveelheid schildklierhormoon in je bloed. Echter het stofje (TSH) wat de hersenen maken om de schildklier aan te sturen is te hoog. Dit heeft geen invloed op de werking van de schildklier en hier merk je ook niets van. Meestal wordt de TSH-waarde vanzelf weer normaal. Alleen bij klachten die kunnen passen bij een langzaam werkende schildklier kan het zinvol zijn om het bloedonderzoek te herhalen.
Levothyroxine (verhogen) bij zwangerschap
Levothyroxine is een veelgebruikt medicijn voor de behandeling van een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie). Het wordt vaak voorgeschreven aan mensen met schildklierproblemen, ook tijdens de zwangerschap. Gedurende de zwangerschap nemen de behoeften aan levothyroxine toe. Een niet goed werkende schildklier kan zowel voor de moeder als de baby tot risico's lijden. Het is daarom belangrijk om direct de dosis te verhogen zo snel als je zwanger bent, om zowel de gezondheid van de moeder als de baby te ondersteunen.
Ben jij bekend met een schildklierafwijking en heb je een kinderwens? Het is verstandig om dit te bespreken met je huisarts of je behandelend specialist, zodat je weet welke stappen ondernomen moeten worden op het moment dat je zwanger blijkt te zijn.
Risico's van afwijkingen schildklier tijdens zwangerschap
Als afwijkingen aan de schildklier goed worden behandeld, kan je zwangerschap gewoon zonder problemen verlopen. Is dit niet het geval, dan kan een traag werkende schildklier de kans op een miskraam of vroeggeboorte vergroten. Ook kan het zijn dat je kind later een iets lager IQ heeft.
Een te snel werkende schildklier die niet (goed) wordt behandeld vergroot de kans op een hoge bloeddruk, hartfalen en pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) bij de moeder, wat voor moeder en kind erg gevaarlijk kan zijn. Er is een kleine kans dat de schildklier van je baby ook te snel gaat werken, waardoor hij een te snelle hartslag krijgt en in zeldzame gevallen een vergrote schildklier. Ook is er een verhoogd risico dat de baby rondom de geboorte overlijdt als een snelle schildklier niet wordt behandeld.
Bevallen met een schildklierafwijking
Is je schildklierprobleem goed onder controle en zijn de waarden binnen de normale grenzen, dan gaat de bevalling niet anders dan bij een gezonde vrouw. Je kunt thuis met je eigen verloskundige bevallen, of poliklinisch in het ziekenhuis. Heb je nog wel klachten, dan beval je met een medische indicatie in het ziekenhuis. Na de bevalling wordt zowel bij jou als bij je baby gecontroleerd hoeveel schildklierhormonen er in het bloed zitten. Bij de baby halen ze daarvoor meestal wat bloed uit de navelstreng, daar merkt hij niets van.
Schildklierproblemen na de bevalling
Ongeveer vijf tot zeven procent van de vrouwen krijgt pas na de bevalling schildklierproblemen. In het eerste jaar na de bevalling kun je een schildklierontsteking krijgen (postpartum thyreoïditis). Je hebt dan vaak eerst symptomen die horen bij een snelle schildklier, zoals vermoeidheid, hartkloppingen of een snelle hartslag, en een zenuwachtig of geïrriteerd gevoel. Daarna volgen klachten die horen bij een trage schildklier.
Een schildklierontsteking na de bevalling komt vooral voor bij vrouwen:
met diabetes of zwangerschapsdiabetes
met een auto-immuunziekte
die eerder schildklierafwijkingen hebben gehad
bij wie in de familie schildklieraandoeningen voorkomen
Een schildklierontsteking hoeft meestal niet te worden behandeld: na een jaar herstelt de schildklier vanzelf. Als je veel last hebt van bepaalde symptomen, zoals hartkloppingen, kun je daar wel medicijnen voor krijgen. Het is altijd goed om contact op te nemen met de huisarts gaan als je na de bevalling last krijgt of houdt van symptomen die bij een schildklierafwijking zouden kunnen horen.
Lees ook: Ontzwangeren: dit doet je lichaam na de bevalling
Schildklierafwijkingen en borstvoeding
Je kunt gewoon borstvoeding geven als je schildklierproblemen hebt, maar bespreek dit wel met je verloskundige of gynaecoloog. Bij sommige medicijnen wordt het geven van borstvoeding afgeraden, of moet de dosis worden aangepast.
Meer weten? Medicijnen en borstvoeding: deze zijn gevaarlijk
Wanneer contact opnemen met een (huis)arts?
Heb je aanhoudende klachten die passen bij een schildklierafwijking, of voel je je niet jezelf? Bespreek dit dan met je huisarts of verloskundige. Met een bloedonderzoek kan worden vastgesteld of er iets met je schildklier aan de hand is. Trek direct aan de bel bij klachten zoals:
hoge koorts
hartkloppingen
verwardheid
ernstige diarree
overgeven
verandering in je hartslag en/of zenuwachtigheid
Bronnen: KNOV, Schildklier Organisatie Nederland
