Wat is macrosomie?
Macrosomie is de medische term voor een (te) hoog geboortegewicht bij een baby. Weegt je baby tussen de 2500 en 4000 gram, dan heeft hij een normaal geboortegewicht. Een baby is macrosoom bij een geboortegewicht vanaf 4500 gram. Meisjes hebben in Nederland een gemiddeld geboortegewicht van 3290 gram. Jongens zijn gemiddeld 120 gram zwaarder, namelijk 3410 gram. Een tweede kind is vaak zwaarder dan het eerste. Dat verschil is gemiddeld 200 gram.
Macrosomie komt voor bij twee procent van de geboortes. De kans dat je baby bij de bevalling werkelijk meer weegt dan 4500 gram, is dus klein. En zelfs als dit wel zo is, hoef je je er meestal geen zorgen over te maken.
Voor veel aanstaande moeders is een grote baby best even schrikken. Want hoe beval je van een grote baby? Past dat wel? Laat je door dit vooruitzicht vooral niet gek maken. Veruit de meeste baby's zijn niet 'te' groot en kunnen op een natuurlijke manier worden geboren.
Lees ook: Groeicurve: de lengte en het gewicht van je baby.
Wat als je ongeboren baby te groot of te zwaar is?
Bestaat tijdens je zwangerschap het vermoeden dat je een (te) grote baby hebt? Dan wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijke oorzaken. Je verloskundige of gynaecoloog maakt eerst een groeiecho. Daarbij worden het hoofd, de buikomvang en het bovenbeen van de baby gemeten.
Als er aanleiding voor is, krijg je een bloedonderzoek en/of een glucosetolerantietest (gtt). Met de gtt, ook wel suikertest, wordt onderzocht of er sprake is van zwangerschapsdiabetes. De gynaecoloog gaat daarnaast met je in gesprek over de mogelijke risico's die een grote baby met zich meebrengt. Misschien krijg je het advies om ingeleid te worden (zie verderop voor meer informatie). Want een grote baby kan gevolgen hebben voor je bevalling.
Lees ook: Alles over zwangerschapsdiabetes.
Oorzaken macrosomie
Hoe komt het dat sommige baby's achtponders worden of zelfs de negen of tien pond halen? Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor macrosomie:
-
Duur van de zwangerschap: hoe langer je baby blijft zitten, hoe zwaarder hij wordt. Al groeit hij in de laatste weken nog maar weinig.
-
Gezondheid en gewoontes van de moeder: (zwangerschaps)diabetes en overgewicht kunnen ervoor zorgen dat je baby aan de zware kant wordt.
-
Leeftijd moeder: oudere moeders (35+) hebben meer kans om een zware baby op de wereld te zetten.
-
Genetische factoren: was jij of je partner aan de grote kant bij de geboorte, dan zou het zomaar kunnen dat jullie ook een grote baby krijgen.
-
Je kind kan ook 'gewoon groter' zijn, zonder oorzaak.
Uit onderzoek van het Erasmus MC in Rotterdam blijkt: vrouwen die tijdens de eerste helft van de zwangerschap flink aankomen in gewicht, krijgen vaker een lange baby met meer lichaamsvet.
Grote baby voorkomen
Vind je het een spannend idee om een erg grote baby op de wereld te zetten? Je hebt er niet zoveel invloed op of je baby groter wordt dan 4500 gram, maar er zijn wat dingen waar je op kunt letten:
-
Probeer een gezond gewicht te bereiken voordat je zwanger wordt. Lees ook: Over overgewicht en zwanger worden.
-
Probeer tijdens je zwangerschap niet meer aan te komen dan gezond is. Hier lees je wat een gezonde gewichtstoename is tijdens de zwangerschap.
-
Eet gezond en gevarieerd.
-
Wees matig met suikers.
-
Bij twijfel over je bloedsuikerspiegel kun je deze laten controleren.
-
Sport en beweeg regelmatig.
Inschatten geboortegewicht
Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 vrouwen van hun verloskundige of gynaecoloog te horen krijgt dat ze een grote baby verwachten. Terwijl uiteindelijk maar 1 op de 5 moeders een kind van meer dan 4000 gram krijgt en slechts 2 procent een baby die zwaarder is dan 4500 gram. Kortom, het geboortegewicht blijkt erg lastig te voorspellen.
De reden dat verloskundigen en gynaecologen dit toch proberen, is om complicaties tijdens de bevalling te voorkomen. Helaas kan een verkeerde inschatting ook zorgen voor onnodige stress bij de moeder (wat de bevalling nadelig kan beïnvloeden) of ingrijpen door artsen, terwijl dat achteraf gezien niet nodig was geweest.
Je kunt er ook voor kiezen om het gewicht van je baby tijdens de zwangerschap niet te laten inschatten. Nogmaals: de kans dat je baby 4500 gram of meer weegt, is klein. En zelfs als dit wel zo is, is de kans op complicaties klein. Het gewicht van je baby níét op voorhand weten, is een optie, en dat is helemaal aan jou.
Lees ook: Bevallen met ballen: zo hou je zelf de regie over je bevalling.
Gewicht voorspellen met echo
Tijdens je zwangerschap kun je verschillende echo's krijgen waarmee de ontwikkeling en de groei van je baby wordt bekeken. Zo wordt er aan de hand van metingen een inschatting gemaakt van de lengte en het gewicht van de baby op dat moment. Met deze metingen kan ook enigszins worden voorspeld hoe groot en zwaar de baby bij de geboorte zal zijn. En of er dus sprake is van macrosomie.
Deze voorspelling is niet nauwkeurig. Je moet bij de schatting rekening houden met een afwijking van 15 tot 20 procent. Dat is best veel. Wordt je baby bijvoorbeeld geschat op 4500 gram, dan kan hij net zo goed 675 tot 900 gram zwaarder of lichter zijn. Dit komt omdat een echo een gemiddelde berekent op basis van de hoofdomtrek, de lengte van een aantal botten en de buikomtrek van je baby. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de dichtheid van verschillende typen weefsels. Je zou het kunnen vergelijken met een baksteen en een even groot stuk piepschuim. Ze zien er aan de buitenkant even zwaar uit, maar het gewicht is heel anders. Het gewicht wordt overigens vaker overschat dan onderschat.
De ervaring van de echoscopist speelt ook mee. Een kleine speling tijdens het meten kan al een groot verschil opleveren in het geschatte gewicht.
Bevallen met macrosomie: kan een (te) grote baby normaal geboren worden?
Als je te horen krijgt dat je baby vermoedelijk aan de grote (zware) kant zal zijn, kan dat voor stress of zelfs angst zorgen. De baby moet er tenslotte ook uit. Past dat wel? Of je baby goed door jouw bekken zal kunnen gaan, hangt af van verschillende factoren. Denk aan de kracht van je weeën, de ligging van je baby en de bouw van je bekken. Het is dan ook niet gezegd dat kleinere baby's automatisch makkelijker worden geboren.
Ook de omstandigheden van de bevalling spelen een grote rol. Het kan veel verschil maken wanneer jij en je verloskundige of gynaecoloog er alle vertrouwen in hebben. Als je de tijd krijgt, je gang kunt gaan, je veilig, gesteund en aangemoedigd voelt, kun je het beste het hormoon oxytocine aanmaken. Dat zorgt voor krachtige weeën. Als je bovendien vrij kunt bewegen en bevalhoudingen kunt aannemen die goed voelen, kun je met je houdingen veel extra ruimte maken in je bekken.
Lees ook: Een overzicht van alle bevalhoudingen
De ligging van de baby in je buik is veel belangrijker voor een soepele geboorte dan zijn gewicht. Ligt hij in stuitligging en wordt hij groot geschat, dan kan het verstandiger zijn om voor een keizersnede te kiezen. Als je baby tijdens de bevalling een sterrenkijker blijkt te zijn, kan dit ervoor zorgen dat de bevalling niet vordert. Ook dan kan een keizersnede nodig zijn. Maar verreweg de meeste baby's liggen bij de bevalling in een gunstige houding.
Macrosomie: gevolgen zwangerschap
Ben je zwanger van een (vermoedelijk) macrosome baby, dan kan het gebeuren dat de placenta tijdens de zwangerschap niet aan de groeibehoeften van je kind voldoet. Je baby kan daardoor onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgen. Gelukkig word je tijdens je zwangerschap goed in de gaten gehouden door je verloskundige. Het ernstigste geval – dat de baby hierdoor komt te overlijden – komt zelden voor.
Lees ook: De placenta (moederkoek): wat is haar functie?
Macrosomie: complicaties tijdens bevalling
Een bevalling van een grote baby kan moeilijker en trager verlopen. Soms kan de baby klem komen te zitten in het geboortekanaal. Dit kan voor de volgende complicaties zorgen:
-
Noodzaak om in te knippen.
-
Ernstige bloedingen na de bevalling.
-
Een (spoed)keizersnede.
-
Een beklemde navelstreng.
-
Meconium in het vruchtwater door stress bij de baby.
-
Schouderdystocie: hierbij komt na de geboorte van het hoofd de schouder van de baby vast te zitten achter het schaambeen van de moeder. Dit gebeurt bij 0,2 procent van de bevallingen.
De bevalhouding van de moeder kan een groot verschil maken voor de ruimte in het bekken. Van persen op handen en knieën is bekend dat het de kans op complicaties bij de geboorte van een grote baby verkleint.
Overigens leidt het vermoeden van macrosomie vaker tot ingrepen en complicaties, dan wanneer een baby écht te groot is tijdens de bevalling.
Hoe verloopt een keizersnede?
De baby wordt door middel van een operatie via de buikwand geboren. De operatie duurt meestal een half uur tot een uur en de baby wordt na ongeveer 15 minuten geboren. Lees hier wat je kunt verwachten bij een keizersnede.
Medische problemen bij macrosomie
Is een baby zwaarder dan 4500 gram bij de geboorte, dan kunnen er ook na de geboorte medische complicaties zijn bij je baby:
-
Lage bloedsuikerspiegel bij de baby
Dit speelt met name bij (zwangerschaps)diabetes. Als je baby in de buik gewend is veel glucose te krijgen omdat jouw bloedsuikers aan de hoge kant zijn, kan zijn insulineproductie daar na de geboorte nog op zijn ingesteld. Zijn bloedsuiker wordt daardoor te laag. Daarom is het belangrijk om een grote baby relatief snel aan de borst te leggen en als het nodig is flesvoeding te geven. Soms in combinatie met een glucose-infuus. Meestal stabiliseren het gewicht en de bloedsuikerspiegel van een zware baby dan vanzelf. -
Obesitas
Onderzoeken hebben aangetoond dat er een belangrijk verband is tussen een hoog geboortegewicht en het ontwikkelen van obesitas op latere leeftijd. Lees ook: Is mijn baby te dik? -
Metabool syndroom
Zware baby's hebben een grotere kans om op oudere leeftijd het metabool syndroom te ontwikkelen. Dat is een combinatie van vijf gezondheidsklachten rond de stofwisseling. Hierdoor wordt het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en beroerten verhoogd.
Volgend kind ook zwaar?
Het gewicht van de baby's die een moeder krijgt, neemt over het algemeen toe bij elke zwangerschap. Dus heb je een zoon gekregen die 4000 gram woog bij de geboorte, dan is de kans groot dat je volgende kind iets zwaarder zal zijn. Over het algemeen hebben meisjes een lager geboortegewicht dan jongens. Krijg je dus na een zware zoon een dochter, dan kan het zijn dat zij niet of nauwelijks zwaarder is of zelfs lichter. Overigens kan de grootte van je buik of de manier waarop je je buik 'draagt' misleidend zijn. Een grote buik betekent niet automatisch dat je een grote baby krijgt.
Ben je eerder bevallen van een macrosome baby, dan is de kans tien keer groter dan normaal dat dit nog een keer gebeurt. In dat geval zal de verloskundige of gynaecoloog extra goed het geschatte geboortegewicht in de gaten houden.
Waarom inleiden bij een grote baby?
Mocht het vermoeden bestaan dat je een erg grote baby verwacht, dan kun je het advies krijgen om eerder te bevallen. Dat kan via een keizersnede of door het inleiden van de bevalling bij 38 of 39 weken. Of dit beter is dan afwachten tot je baby vanzelf wordt geboren, verschilt per situatie. Dit hangt onder meer af van de medische omstandigheden, bijvoorbeeld of je diabetes hebt. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat een vervroegde geboorte beter is voor alle grote baby's.
Over het inleiden bij een grote baby bestaat veel discussie in de geboortezorg. Met name omdat het geboortegewicht dus lastig te voorspellen is aan de hand van echo's. Daarnaast omdat een keizersnede of kunstmatige inleiding ook risico's op complicaties geeft. Bovendien kan het voor de ontwikkeling van de baby juist beter zijn om wat langer in de buik te blijven.
Verdiep je dus goed in de mogelijke voor- en nadelen van eerder bevallen, mocht je dit advies krijgen. Denk ook na over de manier waarop je in dat geval wilt bevallen (via een keizersnede of een inleiding), en wanneer. Dit kun je samen met je verloskundige of gynaecoloog doen. Uiteindelijk is het jouw beslissing.
Hier lees je alles over het inleiden van een bevalling.
Een te grote baby, ook voordelen
Zoals hierboven beschreven, hebben macrosome baby's een vergroot risico op een aantal medische problemen. Denk aan obesitas, het metabool syndroom, een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Gelukkig ontwikkelen de meeste kinderen met macrosomie zich normaal.
Maar er zitten ook voordelen aan een zwaardere baby. Hij ziet er niet alleen lekker gezond uit met zijn bolle wangen en spekarmpjes, uit onderzoek blijkt ook dat kinderen die zwaar waren bij de geboorte, op de basisschool betere cijfers halen. Dit komt waarschijnlijk doordat zware baby's langer in de baarmoeder hebben gezeten. Hierdoor zouden hun hersenen beter ontwikkeld zijn.
Bronnen: De Gyneacoloog, Tjongerschans Ziekenhuis Heerenveen
Alles voor een gezonde zwangerschap:
/fedbc51599754f1da57013f8da65b8b5/image.jpg)
/8369143701984229aface3b4be7d4a97/image.jpg)
/a492b90db1a14e37b26b14fe0881cf8e/image.jpg)
/4a05fb178df643e1ba318559c58a5c2f/image.jpg)
