Waarom naar het consultatiebureau?
Tot je kind 4 jaar is, ben je welkom op het consultatiebureau voor controles en advies over de gezondheid, ontwikkeling, verzorging en opvoeding. Deze zorg valt onder de jeugdgezondheidszorg (JGZ), net als de schoolarts, bijvoorbeeld.
Op het consultatiebureau werken jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen en assistenten, die de groei en ontwikkeling van je kind bijhouden. Soms werken er ook andere professionals, zoals orthopedagogen of opvoedadviseurs. Je kunt het consultatiebureau altijd bellen met vragen en twijfels. Ook kun je er terecht voor de inentingen van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP).
De eerste afspraak bij het consultatiebureau
Je hoeft je baby niet in te schrijven bij het consultatiebureau. Je wordt vanzelf door een medewerker gebeld voor de eerste afspraak.
De 22 wekenprik voor zwangeren
Vanaf de 22e zwangerschapsweek tot het einde van je zwangerschap kun je gratis de 22 wekenprik krijgen via het RVP. Deze prik heet ook wel de kinkhoestprik. Hij beschermt zwangere vrouwen en hun pasgeboren baby tegen difterie, kinkhoest en tetanus.
Je verloskundige of gynaecoloog geeft je de informatie over de 22 wekenprik, maar de prik zelf krijg je op het consultatiebureau. Dus als je nog vragen hebt over deze vaccinatie, kun je deze stellen op het consultatiebureau.
Wanneer huisbezoek consultatiebureau?
Al tijdens de zwangerschap komt er een jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau bij jou thuis langs. Dit heet het prenataal huisbezoek. Je kunt met haar bespreken wat er allemaal gaat veranderen als er een baby komt. Ook kun je eventuele zorgen en vragen hierover bespreken.
Na de bevalling krijg je eerst kraamzorg en begeleiding door de verloskundige. Daarna neemt het consultatiebureau de zorg over. In de eerste week komt een medewerker van de JGZ, de screener, langs voor de hielprik en de gehoortest.
Na twee weken komt er een jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau bij je thuis. Dit gaat op afspraak. Ze maakt een medisch dossier aan voor je baby, je krijgt een groeiboekje (de Groeigids) waarin de groei en bijzonderheden worden bijgehouden en ze geeft uitleg over het consultatiebureau en het RVP. Ook kijkt ze je baby na en kan ze advies geven en jullie vragen beantwoorden over je baby en de verzorging. Bij een eerste kind duurt dit huisbezoek meestal een uur. Als je al kinderen hebt en weet hoe het consultatiebureau werkt, duurt het korter.
Wanneer eerste afspraak bij consultatiebureau?
Als je baby vier tot zes weken oud is, heb je de eerste afspraak op het consultatiebureau. Als je wilt kun je ook al eerder een keer langsgaan, bij het inloopspreekuur of het weeguur. Je kunt je baby laten wegen en er is een jeugdverpleegkundige om je vragen te beantwoorden. Vooral als je borstvoeding geeft, kan dat fijn zijn. Omdat je in dat geval niet goed kunt zien hoeveel je baby drinkt, is zijn groei een goede graadmeter. Op de website van het consultatiebureau in jouw wijk of gemeente kun je zien wanneer je zonder afspraak kunt binnenlopen.
Hoe gaat een bezoek aan het consultatiebureau?
Bij iedere afspraak bij het consultatiebureau wordt je baby gewogen en gemeten en krijgt hij een lichamelijk onderzoek en een ontwikkelingsonderzoek. Zo kan de arts of verpleegkundige de groeicurve bijhouden, eventuele afwijkingen en gezondheidsproblemen opsporen en ze op tijd (laten) behandelen.
Als het nodig is, word je doorverwezen naar een kinderarts in het ziekenhuis, een fysiotherapeut of een andere passende zorgverlener. Dit gebeurt uiteraard altijd in overleg met jou. Ook kun je bespreken wat jou op dat moment bezighoudt. De arts of verpleegkundige noteert in het dossier van je kind wat er is besproken.
Hoelang duurt een afspraak bij het consultatiebureau?
Als je een afspraak hebt op het consultatiebureau, mag je je baby eerst bij de assistent uitkleden om hem te wegen. Daarna heb je een consult bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Dit duurt ongeveer 15 tot 20 minuten. Na afloop kleed je je baby weer aan en maak je bij de assistent de volgende afspraak. Reken erop dat een bezoek aan het consultatiebureau alles bij elkaar zo'n drie kwartier duurt.
Met welke vragen kun je bij het consultatiebureau terecht?
Geen enkele vraag is gek: je loopt tegen zo veel dingen aan als je een baby of klein kind hebt! Dit soort vragen kun je bijvoorbeeld stellen:
Over voeding: Het consultatiebureau kan je antwoord geven op vragen over borstvoeding, flesvoeding, eerste hapjes, vitamines en of je baby voldoende binnenkrijgt en groeit.
Over het slaapgedrag van je baby: Waar veel ouders de eerste periode tegenaan lopen, is het ritme van hun baby. Geen enkele baby is hetzelfde, maar op het consultatiebureau kunnen ze je inzicht geven in het slaapgedrag van baby's en hoe je er het beste mee kunt omgaan. Ook met vragen over veilig slapen en doorslapen kun je er terecht.
Over verzorging: Van hoe vaak een baby in bad moet tot wanneer je begint met tandenpoetsen: ook hierbij kan het consultatiebureau je adviseren. Net als over veiligheid in huis.
Medische vragen: Je kind krijgt bij elke afspraak bij de jeugdarts een lichamelijk onderzoek. Los daarvan kun je met vragen over zijn gezondheid en kwaaltjes terecht bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau. Ze geven je advies en verwijzen je zo nodig door naar de huisarts, kinderarts, fysiotherapeut of een andere zorgverlener.
Over de ontwikkeling van je baby: Een belangrijke taak van het consultatiebureau is het volgen van de ontwikkeling van je kind. Denk aan de groei, het zicht en gehoor, de motoriek, spraak en sociaal-emotionele ontwikkeling. Door middel van vragen aan jou en simpele testjes bekijken ze hoe de ontwikkeling verloopt.
Over het ouderschap: Als je een kind krijgt, verandert alles. Je krijgt een nieuwe rol als ouder, met veel verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd heb je ook nog je eigen behoeften. Voor alle ouders is dat wennen, Je kunt ook onzeker zijn. Doe ik het goed, wat is normaal, wat is wel en niet handig qua opvoeden? Ook dit kun je bespreken op het consultatiebureau. Wil je (voorlopig) geen broertje of zusje voor je kind? Advies over anticonceptie kun je er ook krijgen.
Heb je vragen tussen de afspraken door?
Je kunt je vragen stellen tijdens je afspraak op het consultatiebureau, maar vaak is er ook een telefonisch spreekuur voor vragen tussendoor. Ook bieden veel gemeentes de mogelijkheid aan om te appen of chatten met een jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau.
Inentingen
Tijdens je afspraken op het consultatiebureau kun je je kind laten inenten met de vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Zoals gezegd kun je ook het kinkhoestvaccin (de 22 wekenprik) halen op het consultatiebureau. Laat het weten als je met je baby op vakantie gaat naar het buitenland. In sommige landen is een vaccinatie eerder nodig dan op het programma staat. De vaccinatie voor het rotavirus hoort sinds 2024 ook bij het RVP en wordt toegediend op het consultatiebureau.
Is het consultatiebureau verplicht?
Het consultatiebureau is niet verplicht, je mag zelf weten of en hoe vaak je er met je kind naartoe gaat. Het voordeel is dat ze op het consultatiebureau met een andere blik dan de ouders kunnen kijken of alles goed gaat met een kind. De medewerkers zijn erop getraind achterstanden, afwijkingen en medische problemen op te sporen. Ze zien dingen die je als ouder misschien niet opvallen.
Wanneer zijn de afspraken bij het consultatiebureau?
Vroeger waren de contactmomenten grotendeels op vaste leeftijden, tegenwoordig kun je meer zelf kiezen hoe vaak je met je baby wilt komen. Al geeft de JGZ-medewerker je hier wel advies over mochten er bijzonderheden in de ontwikkeling of gezondheid van je baby zijn. De vaccinatiemomenten staan wel vast. Wil je je kind op een ander moment laten vaccineren, bijvoorbeeld omdat hij ziek is, overleg dit dan met het consultatiebureau.
Sowieso heeft het consultatiebureau alleen een adviserende rol. Je bepaalt zelf hoe jij de opvoeding en verzorging van je kind aanpakt. Voel je je niet fijn bij een advies van de jeugdarts of jeugdverpleegkundige, dan kun je het naast je neerleggen.
Onderstaand schema geeft een globaal idee van wat je bij elk bezoek kunt verwachten, naast je eigen inbreng van onderwerpen waar je het over wilt hebben. Soms vinden er tussendoor nog afspraken plaats, zoals rond de leeftijd van 18 maanden of 3 jaar. Dit verschilt per JGZ-organisatie. Ook verschilt het per organisatie of je de jeugdarts of de jeugdverpleegkundige ziet.
Afspraak consultatiebureau voorbereiden
Zijn er dingen waar je tegenaan loopt of heb je specifieke vragen, dan is het handig om die van tevoren op te schrijven. Je hoort tijdens je afspraak misschien ook allerlei nieuwe informatie, waardoor je je eigen vragen makkelijk vergeet. Verder neem je dit mee naar het consultatiebureau:
De Groeigids die je hebt gekregen bij het huisbezoek van de jeugdverpleegkundige.
De vaccinatiekaarten (het is handig om die in de Groeigids te bewaren).
Een schone luier en billendoekjes.
Een omslagdoek voor als je na het wegen en meten met een blote baby op de jeugdarts/-verpleegkundige moet wachten.
Voeding of iets te eten voor als je kind honger krijgt. (Tenzij je baby alleen borstvoeding krijgt.)
Hoe vaak ga je naar het consultatiebureau met je baby?
Dit verschilt per regio en per JGZ-organisatie. In het eerste jaar word je relatief vaak uitgenodigd met je baby. De afspraken vallen samen met de momenten waarop je baby vaccinaties krijgt en met handige momenten om de groei en ontwikkeling te controleren. Hoe ouder je kind wordt, hoe minder vaak hij naar het consultatiebureau hoeft. Je mag buiten de afspraken om ook altijd naar het inloopspreekuur komen of het consultatiebureau bellen als je iets wilt vragen of overleggen.
Hoe vaak ga je naar het consultatiebureau met je peuter of kleuter?
Na zijn eerste verjaardag heeft je kind de meeste bezoekjes aan het consultatiebureau achter de rug. Hij groeit vanaf dan minder snel en zijn lichamelijke ontwikkeling verloopt iets geleidelijker. Meestal komen kinderen met 14 maanden, met 2 jaar en als je kind bijna naar school gaat. Soms ook nog tussendoor, bijvoorbeeld met 18 maanden of rond de 3/3,5 jaar.
Bij het 14-maanden-consult en vlak voor zijn vierde verjaardag krijgt hij ook vaccinaties. Dit laatste prikmoment gaat veranderen: straks krijgen alle kinderen geboren in 2022 of later een vaccinatie rond de 3/3,5 jaar. Voor alle kinderen geboren in 2022 en later geldt bovendien dat de tweede BMR-vaccinatie rond de 3 jaar gegeven gaat worden. Nu is dat nog rond de 9 jaar.
Lees ook: Wanneer leert een baby rollen, kruipen, zitten en staan?
Bronnen: NJI, Rijksvaccinatieprogramma
