Groeicurve: de lengte en het gewicht van je baby

Wat is een groeicurve?

Een groeicurve is een grafiek waarin je kunt zien hoe lang of zwaar je kind is in vergelijking met andere kinderen van dezelfde leeftijd. Deze curve zet de lengte en het gewicht van je kind tegen zijn leeftijd af en laat zien hoe jouw kind groeit ten opzichte van andere kinderen. Bij het consultatiebureau wordt je kind de eerste vier jaar bij elke afspraak gemeten en gewogen en kun je zien welke groeicurve hij doormaakt.

De groeicurve is een handig middel om te weten te komen of je baby genoeg eet en drinkt, zeker als je borstvoeding geeft en daardoor nooit precies weet hoeveel je baby binnenkrijgt. Daalt of stijgt je baby opeens sterk in de curve, dan is het goed zijn lengte en gewichtsontwikkeling extra in de gaten te houden. Houdt de afbuiging in de curve (lengte en/of gewicht) aan, probeer dan te achterhalen wat de reden hiervan is. De jeugdarts of de huisarts kan je hierbij helpen.

Hoe werkt een groeicurve bij baby's?

Een groeicurve is gebaseerd op de gegevens van duizenden kinderen en laat zien hoe je kind groeit vergeleken met andere kinderen van dezelfde leeftijd. Het wordt berekend met behulp van standaarddeviaties (SD), die aangeven hoeveel de groei kan afwijken van het gemiddelde.

Tijdens elke afspraak op het consultatiebureau in de eerste vier jaar wordt er gekeken waar je kind in de groeicurve zit. Bijvoorbeeld: volgt je baby mooi zijn eigen groeilijn, of is er een opvallende verandering te zien, zoals een daling of stijging in gewicht of lengte?

Wanneer je baby ineens opvallend hoger of lager scoort op de groeicurve, kan dat een signaal zijn om even verder te kijken. Dit betekent niet meteen dat er iets ernstigs aan de hand is, maar het is belangrijk om mogelijke oorzaken te onderzoeken. Het is daarom goed om contact op te nemen met een jeugd- of huisarts om verder onderzoek te doen en te kijken wat er speelt. Ze kunnen meten en controleren of alles goed verloopt en vaak meteen tips en praktische adviezen geven, zoals voedingsaanpassingen of manieren om slaapritmes te bevorderen.

Lees ook: Welke wakkertijd past bij de leeftijd van je baby?

Wat betekenen de lijnen in een groeicurve?

In een groeicurve zie je meerdere lijnen die iets zeggen over de groei van je kindje. De middelste lijn, de nullijn, staat voor het gemiddelde gewicht van kinderen van een bepaalde leeftijd. De andere lijnen, zoals +2,5, +2, +1, -1, -2 en -2,5, laten zien hoe de groei kan afwijken van dat gemiddelde.

Als je de meetresultaten van je kind met elkaar verbindt, ontstaat er een persoonlijke groeicurve. Bij de meeste kinderen ligt deze groeicurve tussen de lijnen +2 en -2.

Wat beïnvloedt de groeicurve van je baby?

De groeicurve van je baby is uniek en wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals genetica, geboortegewicht en voeding. Geen twee kinderen groeien op precies dezelfde manier, en dat maakt elke groeicurve speciaal.

Genen van je baby

De genen van jou en je partner spelen een grote rol in de groei van je baby. Als jullie allebei lang of juist wat kleiner zijn, zie je dit vaak terug in hoe je kind groeit. Het genetische materiaal bepaalt voor een groot deel de groeicurve van je kind.

Geboortegewicht van je baby

Het geboortegewicht vormt het startpunt van de groeicurve. Dit kan invloed hebben op de verdere groei en ontwikkeling van je baby. De meeste baby's die na een normale zwangerschapsduur (ongeveer 40 weken) worden geboren, wegen tussen de 2500 en 4500 gram, met een gemiddelde van 3500 gram.

Jongens zijn bij de geboorte gemiddeld iets zwaarder (3482 gram) dan meisjes (3374 gram). Bij een tweede kind zie je vaak een hoger geboortegewicht met een verschil van gemiddeld 200 gram.

Factoren die het geboortegewicht bepalen zijn:

• na hoeveel weken zwangerschap de baby wordt geboren

• omstandigheden in de baarmoeder tijdens de zwangerschap

• eventuele medicatie tijdens de zwangerschap

• etniciteit van de moeder

• voeding van de moeder

Laag geboortegewicht

Als een baby bij de geboorte (minder dan) 2500 gram weegt, is dit een laag geboortegewicht, ook wel dysmatuur genoemd. Een gewicht van 1500 gram is zeer laag. Mogelijke oorzaken zijn:

• Meerlingzwangerschappen (baby's wegen vaak minder).

• Stress bij de moeder tijdens de zwangerschap.

• Te vroeg geboren(prematuur).

• Ondervoeding tijdens de zwangerschap.

• Gebruik van alcohol, drugs, nicotine of andere middelen door de moeder.

Lees hier meer over dysmatuur geboren baby's.

Hoog geboortegewicht

Baby's die bij de geboorte meer dan 4500 gram wegen, hebben een hoog geboortegewicht. Dit kunnen redenen zijn:

• de moeder heeft diabetes (suikerziekte) of had zwangerschapsdiabetes

• de moeder kwam tijdens de zwangerschap veel aan

• genetische factoren van moeder en/of vader

Meer lezen: Zwanger van een grote of zware baby? Dit moet je weten

Groeisnelheid per leefdtijdscategorie

In het eerste levensjaar groeit een baby het hardst: gemiddeld 25 cm in twaalf maanden. In het tweede levensjaar vertraagt dit naar zo'n 10 tot 12 cm per jaar. Naarmate je kind ouder wordt, verandert de groeisnelheid verder:

• 0–1 jaar: Tot 25 cm groei.

• 1 – 4 jaar: Ongeveer 10–15 cm per jaar.

• Naar puberteit: Gemiddeld 5–7 cm per jaar.

• Tijdens puberteit: Tot wel 10–12 centimeter groei per jaar.

Groeicurve jongens en groeicurve meisjes

De groeicurves van jongens en meisjes worden apart weergegeven, omdat hun groeipatronen verschillen.

• Bij de geboorte: Jongens zijn gemiddeld iets langer en zwaarder dan meisjes.

• Puberteit bij meisjes: Meisjes krijgen hun groeispurt meestal eerder, vanaf 10–12 jaar. Tegen 15–16 jaar bereiken ze vaak hun maximale lengte.

• Puberteit bij jongens: Jongens starten hun groeispurt meestal later, rond 12–14 jaar. Zij groeien vaak door tot hun 17e of zelfs 18e jaar, en hun groeispurt is vaak sterker dan die van meisjes.

Die verschillen in groeicurves zijn voornamelijk te wijten aan biologische en genetische factoren. Hierdoor ontstaat uiteindelijk ook het verschil in eindlengte tussen jongens en meisjes. Onderstaande tabel geeft de gemiddelde lengte en gewicht aan van zowel jongens als meisjes in het eerste levensjaar.

Wat bevordert de groeicurve van je baby?

De groeicurve van je baby wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals voeding, beweging en slaap. Regelmatig slapen en voldoende nachtrust stimuleren bijvoorbeeld de aanmaak van groeihormonen, wat essentieel is voor een gezonde groei.

Ook goede voeding speelt een belangrijke rol. Bij baby's helpt een goed voedingsschema met voldoende melk en een gebalanceerde introductie van vaste voeding om een gezonde groeicurve te behalen.

Hoe lang wordt mijn baby?

Bij de geboorte hebben meisjes doorgaans een lengte tussen de 46 en 54 cm, terwijl jongens tussen de 47 en 54 cm liggen. Het gemiddelde ligt rond de 50 cm. Na een jaar is een baby gemiddeld 25 cm gegroeid, wat neerkomt op ongeveer 0,7 mm per dag. Jongens van één jaar zijn gemiddeld 75 cm lang, meisjes 74 cm. De lengte van je baby wordt deels bepaald door genetische aanleg. Zijn jij en je partner beide langer dan gemiddeld? Dan is de kans groot dat je baby ook groter is dan de gemiddelde groeicurve laat zien?

Meer weten? Dit zijn de aangeboren verschillen tussen jongens en meisjes

Wat te doen bij afwijkende lengte of gewicht?

Als je merkt dat de lengte of het gewicht van je baby opvallend hoger of lager is dan gemiddeld, is het goed om extra aandacht te besteden aan voeding, slaap en gezondheid. Zo kan de afwijking te maken hebben met voedingsproblemen, zoals onvoldoende inname van melk of vaste voeding, of medische factoren zoals reflux, slaapproblemen, of zelfs hart- en hormonaal gerelateerde aandoeningen. Maar bespreek dit altijd met de jeugdarts of consultatiebureau.

Elk kind groeit namelijk op zijn eigen tempo. Een langzamere groei of groeispurt hoeft niet meteen zorgelijk te zijn. Bij vragen kun je altijd terecht bij het weeg-spreekuur of contact opnemen met de huisarts voor extra advies. Zo krijg je meer duidelijkheid en zorg voor een gezonde groei.

Mijn baby weegt minder dan gemiddeld

In het eerste jaar ga je regelmatig naar het consultatiebureau. Daar worden lengte, gewicht en hoofdomtrek van je baby gemeten en gevolgd in een groeicurve. Als je baby te weinig groeit, wordt gekeken naar voeding, eetlust en eventuele klachten zoals overgeven of diarree.

Weegt je baby minder dan gemiddeld, dan kan dat wijzen op te weinig voeding of een lichamelijke oorzaak, zoals reflux, hartproblemen of neurologische aandoeningen. Wordt zo'n oorzaak gevonden, dan helpt behandeling meestal ook de groei weer op gang.

Lees ook: Zo weet je of je baby genoeg gedronken heeft

Mijn baby weegt meer dan gemiddeld

Kinderen met overgewicht hebben tot tachtig procent meer kans dat ze op volwassen leeftijd ook te zwaar worden. Ook is er een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, gewrichtsproblemen, artrose, diabetes en psychosociale problemen zoals pesten en een laag zelfbeeld. De kans op overgewicht is groter bij:

• beide ouders kampen met overgewicht

• verkeerd eet- en/of beweegpatroon

• erfelijke aanleg

Laat de groeicurve zien dat je kind te zwaar is? Overleg dan met het consultatiebureau of je huisarts. Meer bewegen of water drinken kan vaak al helpen. De groeicurve voor 0 tot 4 jaar vind je hier.

Groeicurve van je baby bijhouden in een app

Je kunt de groei en het gewicht van je baby ook bijhouden in een app. In de iGrow app van TNO kun je zien hoe je kind (van 0-18 jaar) groeit, hoe lang je kind wordt en of het een gezond gewicht heeft. Je krijgt ook tips over gezonde voeding, bewegen en slapen: drie aspecten waarvan uit onderzoek is gebleken, dat ze belangrijk zijn voor een gezond gewicht. Ook kun je zien waar je in jouw omgeving kunt spelen, wandelen en zwemmen.

Wil je zeker weten dat je kind voldoende eet? Check dit handige voedingsschema voor het eerste jaar.

Bronnen: TNO