Pijnlijke tepels bij borstvoeding en kolven

Geef je borstvoeding? Dan kunnen je borsten het (zeker in het begin) zwaar te verduren krijgen. Zo kunnen je tepels flink pijn doen. Wat zijn de oorzaken van pijnlijke tepels en wat kun je ertegen doen?

In samenwerking met expert

Christine Bulsing

Lactatiekundige

Pijnlijke tepels

Het is in het begin even wennen om borstvoeding te geven. Je tepels zijn nog erg gevoelig en je baby heeft van nature een flinke zuigkracht. In de eerste dagen na de bevalling kan het geven van borstvoeding dan ook ongemakkelijk of zelfs pijnlijk zijn. Als het goed is, wordt dit snel beter. Blijf je pijn houden? Dan is het belangrijk om advies in te winnen, bijvoorbeeld van een lactatiekundige.

Oorzaken pijnlijke tepels

Geef je borstvoeding en blijf je pijnlijke tepels houden, dan kan dit verschillende oorzaken hebben:

Verkeerd aanleggen
Goed aanleggen is een van de belangrijkste én moeilijkste dingen bij het geven van borstvoeding. Als je je baby op de juiste manier aanlegt, komt de melkproductie goed op gang. Dit maakt het voor je baby makkelijker om de melk uit je borst te drinken. Door je baby goed aan te leggen, voorkom je bovendien dat je last krijgt van pijnlijke tepelkloven. Tepelkloven zijn pijnlijke scheurtjes of wondjes aan of rond de tepel, die uiteindelijk kunnen gaan bloeden. Heb je last van tepelkloven, dan kan het zoveel pijn doen dat je niet meer ontspannen kunt voeden en tegen elke voeding opziet. Dit kan invloed hebben op de melkproductie en zo kun je in een vervelende vicieuze cirkel terechtkomen. Als dit te lang duurt, kan het zelfs een reden zijn om te stoppen met het geven van borstvoeding en over te stappen op flesvoeding.

Lees ook: Zo voorkom je tepelkloven
Tepelhoedjes
Tepelhoedjes zijn handig bij het geven van borstvoeding als je ingetrokken of vlakke tepels hebt. Ze zijn ook bedoeld om je tepel te beschermen tijdens het voeden. Maar als je last hebt van tepelkloven, kunnen je tepels juist extra pijn gaan doen door tepelhoedjes. Ze nemen de oorzaak van de pijn niet weg en werken de genezing van de tepels tegen. Bij tepelkloven kun je dus beter geen tepelhoedjes gebruiken. Lees hier hoe je tepelhoedjes moet gebruiken.
Stuwing
Stuwing begint meestal tussen dag drie en vijf na de bevalling, maar je kunt er ook pas na tien dagen last van krijgen. Het wordt veroorzaakt door een sterkere doorbloeding van de borsten en de aanmaak van melk en kan zorgen voor warme, pijnlijke en/of gespannen borsten. Hoeveel last je ervan krijgt, verschilt per vrouw. Het kan zijn dat je borsten alleen wat warm en gespannen voelen. Maar je borsten kunnen ook zó groot en pijnlijk worden, dat je je voedingsbeha niet meer past en het voelt alsof je borsten gaan ontploffen. Heb je last van stuwing, leg je baby dan zo vaak mogelijk aan de borst en laat hem goed drinken. Zijn je borsten zo gespannen dat het voor je baby moeilijk is om de tepel in zijn mond te nemen? Probeer dan eerst met de hand wat vocht of melk rondom je tepel weg te masseren of met de hand een klein beetje te kolven. Lukt dit niet, dan kun je voor de voeding een beetje melk afkolven met een kolfapparaat. Tip: Hier koop je fijne voedingsbeha’s.
Borstontsteking
Een borstontsteking wordt meestal veroorzaakt door een verstopt melkkanaaltje of door bacteriën. Als je tepelkloven hebt, loop je meer kans. Bacteriën kunnen dan makkelijk door de kapotte huid binnenkomen. Je kunt last krijgen van koorts, vermoeidheid en een grieperig gevoel. Een borstontsteking herken je aan pijnlijke, rode, warme plekken op je borst en pijn tijdens het voeden. Heb je een borstontsteking, probeer je baby dan toch regelmatig aan te leggen en zorg dat de melk goed blijft stromen. Je kunt ook een warm washandje op je borst leggen of van tevoren een warme douche nemen, waardoor de borstkanaaltjes meer open gaan staan. Tijdens het voeden kun je je borst masseren door van de pijnlijke plekken richting je tepel te strijken. Is de ontsteking na 24 uur nog niet minder? Neem dan contact op met je huisarts.
Spruw
De schimmelinfectie Candida albicans, beter bekend als spruw, is een infectie van het mondslijmvlies van je baby. De infectie wordt veroorzaakt door een gist. Heeft je kind hier last van, dan kun je branderige of jeukende tepels krijgen. Dit kan vooral tegen het einde van de voeding en tussen de voedingen door erg pijnlijk zijn. Meestal gaat spruw vanzelf over. Heeft je baby na een week nog steeds last van spruw en/of heeft hij last bij het drinken en slikken? Dan is het verstandig om even naar de huisarts te gaan.

Lees ook: Spruw herkennen en behandelen bij je baby
Een te korte tongriem
Als je baby een te korte tongriem heeft, kan dit problemen geven bij het voeden. Als je baby zijn tong niet goed kan bewegen, kan hij moeite hebben om op de juiste manier te drinken. Met onder andere pijnlijke tepels als gevolg. Vermoed je dat je baby een te korte tongriem heeft, maak dan een afspraak met een lactatiekundige. Zij kan een mondonderzoek doen en je baby zo nodig doorverwijzen naar iemand die de tongriem kan doorknippen. Na deze ingreep mag je baby al snel weer uit je borst drinken. Vaak gaat het voeden dan meteen een stuk beter. Al kan het ook zijn dat je baby moet wennen aan de nieuwe manier van drinken.
Bijtende baby
Bijt je baby in je tepel, dan kan dit behoorlijk pijn doen. Ook als hij nog geen tandjes heeft. Er kunnen verschillende redenen zijn voor het kauwen. Je baby doet dit bijvoorbeeld omdat hij zijn kauwtechniek alvast wil oefenen of omdat hij je duidelijk wil maken dat de melk niet snel genoeg komt. Als je kind halverwege de voeding begint te kauwen, of op het einde, is de melk op of stroomt het misschien niet snel genoeg meer. Je kunt je baby dan helpen door van borst te wisselen of je borst te masseren, zodat er weer melk komt. Blijft je baby bijten? Neem dan contact op met een lactatiekundige.
Kolven
Het afkolven van melk kan je tepels behoorlijk irriteren. Het probleem is dan hoogstwaarschijnlijk dat het opzetstuk van je kolfapparaat niet goed aansluit op je tepel. De ingang is te nauw, waardoor je tepel erlangs schuurt. Of te groot, waardoor een deel van je tepelhof mee naar binnen wordt gezogen. Je hoeft geen andere kolf te kopen als je pijn hebt door het kolven. Je kunt opzetstukken van verschillende groottes kopen voor je kolf. Informeer ernaar bij een lactatiekundige of een borstvoedingscentrum.

Meer weten over kolven op de werkvloer? Dit zijn je rechten

Vasospasme of syndroom van Raynaud

Veel moeders hebben, zeker in het begin, last van pijnlijke tepels als ze borstvoeding geven. Het uiterst pijnlijke ‘vasospasme’ is veel minder bekend en komt ook veel minder voor.

Vasospasme, ook wel het syndroom van Raynaud genoemd, is een vernauwing van de bloedvaatjes. Dit kan ook voorkomen in de tepels. Dit kan worden veroorzaakt door verkeerd aanleggen en/of een schimmelinfectie (spruw) en kan voor pijnlijke tepels zorgen. Bij vasospasme wordt je tepel wit nadat je baby je borst heeft losgelaten. De bijbehorende pijn wordt beschreven als brandend en begint meestal pas als de voeding voorbij is. Als je tepel weer zijn normale kleur heeft (dit kan een tijdje duren) ontstaat een ‘kloppende’ pijn, die een paar seconden of minuten duurt, waarna de tepel opnieuw wit kan worden.

De oorzaak is een soort kramp (spasme) in de bloedvaten van de tepel. Als dit spasme plaatsvindt, wordt de tepel wit. Zodra de bloedvaten zich weer ontspannen, krijgt de tepel weer zijn normale kleur. Bij vasospasme is het extra belangrijk dat je baby goed is aangelegd en goed aanhapt. Leg tegen de pijn meteen na het voeden iets warms op je tepel, zoals een warme washand of een warme kruik. Dit kan de kramp helpen voorkomen of verminderen. Ook kun je magnesium, calcium of vitamine B6 slikken. In ernstige gevallen kan de huisarts het medicijn Nifedipine voorschrijven.

Ingetrokken of vlakke tepels

Ook ingetrokken of vlakke tepels kunnen ervoor zorgen dat borstvoeding geven pijn doet. Je baby kan de tepel niet goed vinden en kan moeite hebben met goed aanhappen. Sommige vrouwen weten niet zeker of ze ingetrokken tepels hebben. Daar kom je achter als je het koud hebt. Als je tepels naar binnen trekken, heb je ingetrokken tepels. Komt je tepel dan wel naar buiten? Dan heb je een vlakke tepel en geen last van ingetrokken tepels.

Tips: borstvoeding geven met ingetrokken of vlakke tepels

Als je ingetrokken of vlakke tepels hebt, kun je nog steeds borstvoeding geven. Hier een paar tips:

Goed aanleggen. Het is belangrijk om je baby goed aan te leggen. Zorg dat je de mond van je baby goed ziet, zodat je hem de goede richting op kunt sturen. Tip: Zo leg je je baby stap voor stap aan.
Melk druppelen. Doe een druppel melk op de mond van je baby. Als hij de melk proeft, kan hem dit stimuleren om meer melk uit je borst te drinken.
Voorvormen en masseren. Door je borst al met de hand voor te vormen en de tepel te masseren, kun je daarna voorzichtig je tepel in de mond van je baby stoppen.
Tijdens het voeden kun je een tepelhoedje gebruiken. Als je baby goed wordt aangelegd, trekt het tepelhoedje je tepel naar buiten. Je baby kan dan goed happen.

Tips tegen pijnlijke tepels

Zoek eerst uit wat de oorzaak is van je pijnlijke tepels, zodat je het probleem gericht kunt aanpakken. Hier wat dingen die je verder kunt doen om de pijn te verlichten:

Gebruik je eigen melk. Moedermelk heeft een helende en verzachtende werking, ook op je tepels. Wrijf daarom na het voeden een beetje melk over je gevoelige tepels om ze te kalmeren. Doe dit alleen als je geen tepelkloven hebt. Lees hier meer over de bijzondere eigenschappen van moedermelk.
Laat je tepels na het voeden aan de lucht drogen. Alleen als je last hebt van vasospasme, kun je dit beter niet doen omdat koude lucht de bloedvaten vernauwt.
Draag halfronde plastic borstschelpen tussen de voedingen door. Dit voorkomt dat je kleding tegen je gevoelige tepels wrijft. Koop schelpen met het grootste gat, zodat je tepels niet tegen het plastic wrijven. Gebruik liever geen zoogkompressen: hierdoor blijven je tepels vochtig en dat wil je juist niet. Ook kunnen ze aan beschadigde tepels blijven plakken, wat erg pijnlijk kan zijn. Als je veel lekt, kun je wel een kompres over de borstschelp doen.
Verzorg je tepels. Bijvoorbeeld met lanolinezalf. Deze zalf verzacht en hydrateert, terwijl een teveel aan vocht kan verdampen. Ook zijn er hydrogel-pads verkrijgbaar waar deze stof in zit.
Was je tepels. Doe dit maximaal één keer per dag, met alleen water (dus geen zeep).
Huid-op-huidcontact. Probeer vanaf de geboorte zoveel mogelijk huid-op-huidcontact met je baby te hebben. Je baby hapt dan vaak uit zichzelf goed aan.
Las in het uiterste geval een pauze in. Zo krijgen je tepels een paar dagen de kans om te genezen. Wil je wel borstvoeding blijven geven, dan kolf je op de momenten dat je baby eigenlijk aan de borst zou drinken. Denk er goed over na hoe je je baby tijdens deze pauze voedt. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor vingervoeden in plaats van de fles te geven, om te voorkomen dat je baby hierna niet meer aan de borst wil drinken. Hier lees je hoe vingervoeden werkt.

Nog steeds last van pijnlijke tepels bij borstvoeding

Heb je alles geprobeerd en blijf je toch last houden van pijn tijdens de borstvoeding? Vraag dan een lactatiekundige om advies. Samen kunnen jullie kijken wat voor jou en je baby de beste oplossing is.

Lees meer: Alles wat je moet weten over borstvoeding in de eerste week