Vruchtbaarheid van de vrouw
De vruchtbaarheid van een vrouw hangt af van een aantal factoren:
- 01.
De eisprong
- 02.
De kwaliteit van de eicel
- 03.
De bereikbaarheid van de eicel (voor de zaadcel)
- 04.
De baarmoeder
Vruchtbaar tijdens de eisprong
Om zwanger te worden moet een eicel worden bevrucht door een zaadcel. Maar voordat het zover is, moet die eicel vanuit de eierstok loskomen en op weg gaan naar de eileider. Dit heet de eisprong of ovulatie. Dit gebeurt maar één keer per menstruatiecyclus en is noodzakelijk om zwanger te worden. Na de eisprong komt de rijpe eicel in de eileider terecht, waar hij bevrucht kan worden.
Een eisprong vindt meestal tussen de 10 en 14 dagen voor het begin van de volgende menstruatie plaats. De gemiddelde menstruatiecyclus duurt 28 dagen, maar dit kan sterk verschillen per vrouw. Wanneer de menstruatiecyclus langer of korter duurt dan 28 dagen, varieert het moment van de eisprong met de lengte van de cyclus.
-
Een normale cyclus duurt tussen de 21 en 36 dagen. Vrouwen met een cyclus korter dan 21 dagen of langer dan 36 dagen kunnen meer moeite hebben om zwanger te worden. De kans bestaat dat er in dit geval helemaal geen eisprong plaatsvindt.
-
Ben je meer dan een half jaar niet ongesteld geweest, dan heb je in deze periode hoogstwaarschijnlijk geen eisprong gehad.
-
Een onregelmatige cyclus maakt het lastiger om zwanger te worden: het is dan moeilijker om de vruchtbare dagen te ontdekken. Heb je een erg onregelmatige cyclus, dan kun je je huisarts om hulp vragen.
Menstruatiecyclus: bereken je volgende menstruatie
Zwanger worden draait om de juiste timing. Daarom wil je weten op welke dagen je vruchtbaar bent. Het helpt om je menstruatiecyclus te begrijpen, te weten welke vrouwelijke hormonen een rol spelen en te berekenen wanneer je ovuleert. We leggen je uit hoe je je volgende menstruatiecyclus berekent.
Om te ontdekken of en wanneer je een eisprong hebt, kun je ook een ovulatietest doen of zelf letten op tekenen van een ovulatie, zoals je lichaamstemperatuur en verandering van het cervixslijm.
Handige tool: Bereken wanneer zijn je vruchtbare dagen zijn
Wat als je geen eisprong hebt?
Wil je zwanger worden en vermoed je dat je geen eisprong hebt, maak dan een afspraak bij de huisarts. Hij kan onderzoeken wat hier de oorzaak van is of je doorverwijzen.
Heb je geen eisprong? Dit kan komen door:
-
Grote gewichtsschommelingen in korte tijd
-
Te laag lichaamsgewicht (BMI <19)
-
Te hoog lichaamsgewicht (BMI >25)
-
De overgang
-
Stress
-
Een verstoorde hormoonbalans
-
PCOS (het PolyCysteus Ovarium Syndroom)
-
Overmatig sporten
-
Een zwangerschap
Vruchtbaarheid en kwaliteit van de eicel
De kwaliteit van een eicel wordt grofweg beïnvloed door twee factoren: de leeftijd van de vrouw en haar leefstijl.
Vrouwen worden geboren met een paar miljoen onrijpe eicellen, opgeslagen in de eierstokken. Als je in de puberteit komt is de hoeveelheid eicellen al fors afgenomen: er zijn dan nog zo'n 300.000 tot 500.000 eicellen over. Deze eicellen zijn de voorraad voor je vruchtbare levensfase.
Aan het begin van iedere menstruatiecyclus liggen er een aantal eicellen klaar in de eierstok om verder uit te rijpen tot een eisprong. Deze eicellen zijn al ongeveer drie maanden aan het uitrijpen onder invloed van hormonen. Van deze eicellen zal één eicel verder uitrijpen en tot een eisprong leiden. De overige eicellen worden door het lichaam opgeruimd. Hierna zullen er weer een aantal nieuwe eicellen klaarliggen voor een volgende menstruatiecyclus.
Lees ook: Foliumzuur slikken voor en tijdens je zwangerschap
Op welke leeftijd is de vrouw het meest vruchtbaar?
Als je ouder wordt, nemen de hoeveelheid en de kwaliteit van de eicellen af. Daarom verkleint ook de kans om zwanger te worden naarmate je ouder wordt. Hoe beter de kwaliteit van de eicellen, hoe vruchtbaarder je bent. Het aantal eicellen verschilt niet alleen per leeftijd, maar ook per vrouw.
Sommige vrouwen hebben op hun 38ste nog heel veel eicellen over, terwijl de voorraad bij anderen bijna op is. Tussen de 45 en 60 jaar is het einde van de voorraad eicellen in zicht en begint de overgang. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10 jaar voordat de overgang begint, de kans om zwanger te worden tot bijna 0% is afgenomen.
Lees ook: Hoe lang duurt zwanger worden gemiddeld?
Leefstijl en vruchtbaarheid
Naast leeftijd kan je leefstijl een grote invloed hebben op de kwaliteit van de eicel. Denk hierbij aan roken, alcohol, voeding, beweging en het gebruik van foliumzuur en vitamine D. Belangrijk om te weten: een eicel heeft ongeveer 14 weken nodig om uit te rijpen voordat het eitje vrijkomt bij een eisprong. Het erfelijke materiaal van de eicel wordt in deze weken geprogrammeerd. In deze periode wordt de kwaliteit van de eicel beïnvloed door de bovengenoemde factoren. Daarom is het advies om minimaal 3 maanden voordat je gaat proberen om zwanger te worden, te zorgen voor een gezonde leefstijl. Dat is belangrijk voor je kans om zwanger te worden, maar heeft ook invloed op de kans op een gezond kind.
Lees ook: Zo werkt de bevruchting (zaadcel en eicel)
Roken en vruchtbaarheid
Roken kan je vruchtbaarheid aantasten. Het wordt daarom sterk afgeraden om te roken als je zwanger wilt worden. Ook meeroken kan schadelijk zijn. De kwaliteit van een eicel verslechtert met ongeveer 10 jaar als je rookt. Ben je 28 jaar en rook je, dan hebben je eicellen de kwaliteit van een 38-jarige vrouw. Rokende vrouwen hebben 33 procent minder kans om zwanger te worden dan niet-rokende vrouwen.
Rokende vrouwen hebben ook 50 procent meer kans op een miskraam en een twee tot vier keer verhoogde kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Dit komt doordat nicotine het genetisch materiaal van de eicellen kan beschadigen. De kans om vervroegd in de overgang te raken neemt ook toe wanneer je rookt.
Wil je stoppen met roken, maar weet je niet goed hoe je dit moet aanpakken? Als je hier hulp bij inschakelt is de kans een stuk groter om blijvend te stoppen met roken. Er is een mogelijkheid voor (meestal) gratis coaching via www.ikstopnu.nl/rookvrijeouders
Alcohol en vruchtbaarheid vrouw
Drink ook geen alcohol als je zwanger wilt worden. Alcohol kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid. Ook is de kans op een miskraam groter als de vrouw voor de bevruchting regelmatig alcohol drinkt. Er bestaat geen veilige ondergrens voor het drinken van alcohol als je zwanger probeert te worden. Daarom is het advies om helemaal geen alcohol te drinken.
Drugsgebruik en vruchtbaarheid
Gebruik geen drugs als je zwanger wilt worden. Drugsgebruik kan directe invloed hebben op de eicellen en de bevruchte eicellen. Dit kan leiden tot een miskraam, maar ook tot afwijkingen bij de baby.
Medicijnen en vruchtbaarheid
Veel medicijnen zijn zonder recept te koop, zoals neussprays, keelpastilles en pijnstillers. Maar sommige medicijnen kunnen effect hebben op je vruchtbaarheid of de kans op een kind met aangeboren afwijkingen vergroten. Lees daarom altijd eerst de bijsluiter en raadpleeg eerst je arts of verloskundige voordat je een medicijn gebruikt.
Als je een ziekte hebt waarvoor je medicijnen moet gebruiken, overleg dan eerst met je behandelend arts. Een arts weet welke medicijnen de vruchtbaarheid verminderen of mogelijk de kans op een kind met een aangeboren afwijking kunnen vergroten. Zonder begeleiding stoppen is niet veilig voor je gezondheid. Je arts kan voor je bekijken of je andere medicijnen of een andere dosis moet nemen.
Leeftijd versus vruchtbaarheid vrouw
Met de leeftijd neemt de vruchtbaarheid van de vrouw af. Dit komt doordat de voorraad eicellen vanaf de geboorte al in de eierstokken aanwezig is. Met het ouder worden, worden ook de aanwezige eicellen steeds ouder. De eicellen kunnen na verloop van tijd beschadigingen vertonen, met name in het DNA.
Verschillende onderzoeken laten verschillende cijfers zien, maar een gezonde 35-jarige vrouw heeft nog altijd 55% tot 75% kans om binnen een jaar zwanger te worden. Rond het 38e jaar begint dit snel af te nemen. Wanneer je boven de 35 bent en na een jaar proberen niet zwanger bent, kun je overwegen je huisarts om hulp te vragen. Die kan je eventueel doorverwijzen naar een gynaecoloog.
Meer lezen: Zwanger worden op latere leeftijd, de voor- en nadelen
Gezonde levensstijl en de vruchtbare vrouw
Wil je zwanger worden? Zorg dan dat je gezond leeft. Door gezond en gevarieerd te eten, maak je je lichaam klaar voor een zwangerschap. Ook voldoende bewegen en het slikken van foliumzuur en vitamine D is belangrijk.
Tip: Deze voeding kan je vruchtbaarheid vergroten.
Vruchtbare dagen
Drie tot vijf dagen voor de eisprong ben je vruchtbaar. Wil je zwanger worden, vrij dan in de vruchtbare periode van je cyclus om de dag, tot je zeker weet dat de eisprong achter de rug is. Zorg dat je in ieder geval vóór of op de dag van je eisprong seks hebt.
De periode dat je bevrucht kunt raken, hangt mede af van de overlevingsduur van de zaadcellen. Gewoonlijk kunnen zaadcellen zo'n drie dagen in het lichaam van de vrouw overleven, maar dat kan ook korter of veel langer zijn.
Lees ook: Hoe vaak vrijen om zwanger te worden?
Kan de zaadcel de eicel bereiken?
Wanneer je seks hebt, komen de zaadcellen via de vagina, baarmoederhals, baarmoeder en uiteindelijk via de eileider bij de eicel. De bevruchting van de eicel gebeurt meestal in de eileider.
De weg die de zaadcel aflegt kan op verschillende plaatsen geblokkeerd worden. Een zaadcel kan alleen via de baarmoederhals in de baarmoeder terechtkomen wanneer het baarmoederhalsslijm een goede samenstelling heeft. De samenstelling van dit slijm verandert onder invloed van hormonen en wordt in de vruchtbare dagen toegankelijk voor de zaadcellen.
De eileiders kunnen geblokkeerd raken, bijvoorbeeld door een infectie in de buik (chlamydia is een beruchte infectie die problemen aan de eileiders kan geven), of door littekenweefsel na een operatie in de (onder)buik. Als een eileider verstopt is, kan de zaadcel niet meer via de eileider bij de eicel komen.
De baarmoeder
Nadat een eicel bevrucht is, komt deze via de eileider in de baarmoeder terecht. Onder invloed van hormonen is het baarmoederslijmvlies klaargemaakt voor de innesteling van een bevruchte eicel. Afwijkingen in de baarmoederholte, zoals poliepen, vleesbomen en littekenweefsel, kunnen de kans op een innesteling van de bevruchte eicel nadelig beïnvloeden.
Lees ook: Een vleesboom in je baarmoeder, hoe ontdek je dat?
Naar de huisarts
Ben je na een jaar proberen nog niet zwanger, dan kun je een afspraak bij de huisarts maken. Overigens: ben je ouder dan 40 jaar, menstrueer je helemaal niet, is je menstruatie heel onregelmatig of heb je ooit een buikoperatie of een buikinfectie gehad? Dan hoef je niet per se een jaar te wachten voordat je naar je huisarts gaat en kun je ook eerder een afspraak maken. Dit houdt een vruchtbaarheidstest in.
Behandelmethodes bij verminderde vruchtbaarheid vrouw
Als er sprake is van een verminderde vruchtbaarheid, zijn er verschillende behandelmogelijkheden. Die variëren van hormoontherapie tot gespecialiseerde vruchtbaarheidsbehandelingen:
Bron: Opvoedinformatie
