Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Bij een normale zwangerschap nestelt een bevruchte eicel zich in de baarmoeder. Soms gaat dit mis en dan nestelt het bevruchte eitje zich in op een andere plek, waar het niet kan uitgroeien tot een baby. Dit heet een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Wat is de oorzaak en wanneer weet je of er bij jou sprake is van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

In samenwerking met expert

Simone Broer

Gynaecoloog

Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Tijdens de eisprong (ovulatie) laat de eierstok (meestal) één eicel vrij. In de eileider bereiken de eicel en de zaadcel elkaar en dan kan de zaadcel de eicel bevruchten. Via de eileider gaat de bevruchte eicel naar de baarmoederholte en nestelt zich daar in. Soms gaat dit mis en nestelt de eicel zich op een andere plek. Dit heet een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Dit wordt ook wel extra-uterine graviditeit (EUG) genoemd.

Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap bevindt de zwangerschap zich dus buiten de baarmoederholte. Dit kan zijn:

in één van de eileiders
op één van de eierstokken
in de baarmoederhals
in de buikholte

Als een eitje zich buiten de baarmoederholte nestelt, kan het nooit uitgroeien tot een baby. Om ernstige complicaties te voorkomen, moet het bevruchte eitje dan ook worden weggehaald.

Lees meer: 4 belangrijke functies van de baarmoeder rond de zwangerschap

Oorzaken buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gebeurt bij minder dan 1 op de 100 zwangerschappen. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan ontstaan als de bevruchte eicel niet via de normale weg naar de baarmoeder kan, maar wordt belemmerd. Deze belemmering kan veel verschillende oorzaken hebben. De mogelijke oorzaken zijn:

een eerdere buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
aangeboren afwijkingen van de eileider, zoals vernauwingen of vocht in de eileider. Hierdoor zijn de eileiders te nauw of is er een blokkade waardoor de eicel er niet langs kan.
een ontsteking, bijvoorbeeld door een geslachtsziekte (soa), zoals chlamydia of gonorroe.
een operatie aan of in de buurt van een eileider. Door littekenweefsel kan de eileider beschadigd zijn of dicht zitten.
een mislukte sterilisatie bij de vrouw.
endometriose-haarden in de eileider. Endometriose, dit is een ziekte waarbij het cellen die lijken op het slijmvlies van de baarmoederholte ook buiten de baarmoeder voorkomen. Dit kan verklevingen geven in en rondom de eileider, waardoor er meer kans is op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Hier lees je meer over endometriose en zwanger worden.
vleesbomen die de weg voor een bevruchte eicel blokkeren.
vruchtbaarheidsbehandelingen zoals IVF of ICSI. Dit komt mede doordat afwijkingen aan de eileider een reden kunnen zijn voor een IVF-behandeling. Ook als het embryo bij de behandeling in de baarmoederholte geplaatst wordt, kan deze zich innestelen in de eileider.
een zwangerschap op latere leeftijd. Hoe ouder je bent, hoe groter de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
een spiraaltje kan een lichte chronische baarmoederslijmvliesontsteking veroorzaken, die naar de eileider opstijgt. Dit kan voor een (chronische) eileiderontsteking zorgen.
als je rookt.

Symptomen

Als je net zwanger bent, is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap moeilijk te herkennen. De zwangerschapstest geeft namelijk aan dat je zwanger bent. Bovendien lijken de symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap op gewone zzwangerschapsverschijnselen. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hoeft ook geen klachten te geven. Als je die wel krijgt, is dat meestal tussen de vijfde en twaalfde week van de zwangerschap. Dat is afhankelijk van de plaats waar het eitje zich heeft genesteld.

Het gevaar van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is dat het vruchtje groeit, waardoor de eileider waarin het zit kan knappen. Dit kan een flinke bloeding veroorzaken, waarbij veel bloed in de buikholte stroomt. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan subacuut of acuut zijn. Bij de subacute vorm is de eierstok nog te redden en bij de acute vorm niet.

De mogelijke klachten van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn:

aan één kant buikpijn
uitstralende pijn naar rug, schouders of bovenbenen
vaginaal licht bloedverlies
pijn bij het bewegen van de baarmoeder (slingerpijn)

Als een buitenbaarmoederlijke zwangerschap de eileider laat knappen en je in je buik bloedt kun je klachten hebben van

misselijkheid en/of overgeven
flauwvallen
heftige buikpijn
een hele harde buik
snelle hartslag
bleke huid
bloeddrukdaling

Lees meer: Zo herken je een miskraam en de oorzaken op een rij

Diagnose

Het is soms lastig om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vast te stellen. Door de klachten van buikpijn en bloedverlies kan er ook aan bijvoorbeeld een miskraam of blindedarmontsteking worden gedacht. Om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vast te stellen, moet de urine een positieve zwangerschapstest geven om te bevestigen dat je zwanger bent. Als er vervolgens bij een echo geen vruchtje in de baarmoeder zichtbaar is, kan er sprake zijn van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Soms is de zwangerschap dan buiten de baarmoeder te zien, of zijn daar aanwijzingen voor, maar dit is niet altijd het geval.

Lees meer: Alle 11 verschillende echo’s op een rij

Er wordt dan gekeken naar de hoeveelheid zwangerschapshormoon hCG in het bloed. Als dit aangeeft dat je al meer dan ongeveer vijf tot zes weken zwanger zou zijn, zou je bij een goede zwangerschap iets in de baarmoederholte moeten zien. Soms is het onduidelijk of het nog een prille zwangerschap is, een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of dat je een miskraam hebt gehad. Dan noemt de gynaecoloog het nog een Zwangerschap van Onbekende Locatie (ZOL). De arts zal dan de echo en het bloedonderzoek na een paar dagen herhalen om te kijken hoe de zwangerschap zich ontwikkelt. Soms is het nodig om vervolg onderzoek te doen of een kijkoperatie om vast te stellen of het een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is.

Gevolgen buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan niet worden voldragen. Het bevruchte eitje kan ook niet alsnog in de baarmoeder worden geplaatst. Als een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in stand blijft en niet wordt behandeld, kan de eileider scheuren en een levensbedreigende bloeding ontstaan. Hoe eerder een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt ontdekt, hoe kleiner de kans op een gevaarlijke bloeding.

Behandeling buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Er zijn verschillende manieren om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te behandelen. Voor welke behandeling er wordt gekozen, hangt af van het stadium van de zwangerschap en hoeveel klachten je hebt.

Afwachtende behandelingsmethode
Voor deze methode kan worden gekozen als het zwangerschapshormoon hCG niet verder stijgt of daalt. Dit wijst erop dat het lichaam zelf al bezig is om de zwangerschap af te breken. Ook wordt er gewacht als:
– de hCG-waarden bij start onder een bepaalde waarde waren.
– de buitenbaarmoederlijke zwangerschap kleiner is dan vier centimeter in diameter.
– er geen of minimale klachten zijn.
Er wordt dan elke week bekeken of het zwangerschapshormoon verder daalt tot het helemaal afwezig is.
Methotrexaat-injectie
Als de zwangerschapshormoonwaarden onder een bepaalde grens zijn, kun je kiezen voor behandeling met een Methotrexaat-injectie. Dit zorgt ervoor dat de zwangerschap zich niet verder ontwikkelt, waarna je lichaam zelf de zwangerschap opruimt. Soms moet de injectie worden herhaald. Ook hierbij wordt het zwangerschapshormoon in je bloed steeds gemeten, tot het afwezig is.De behandeling is poliklinisch en heeft weinig bijwerkingen. Je kunt wel bloedverlies hebben, dit is normaal. Het heeft geen invloed op je vruchtbaarheid. Wel moet je na deze behandeling drie maanden wachten voordat je weer zwanger mag worden.
(Kijk) Operatie
Als het zwangerschapshormoon heel hoog is, jij veel klachten hebt, de buitenbaarmoederlijke zwangerschap heel groot is of er mogelijk een actieve bloeding in je buik is, moet de zwangerschap met een operatie worden weggehaald. Dit gebeurt in principe via een kijkoperatie; dat betekent dat er een klein sneetje in je buik wordt gemaakt. De buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt dan weggehaald, meestal samen met één van de eileiders als de zwangerschap hierin zit. Als je nog maar één eileider hebt, zal de arts proberen om de eileider te sparen. In heel zeldzame gevallen lukt dit niet met een kijkoperatie en is een grote buikoperatie nodig om de zwangerschap weg te halen.

Psychisch herstel

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is vaak erg heftig en emotioneel. Je verheugde je op je zwangerschap en de komst van je baby, maar die droom komt niet uit. Neem de tijd om het verlies te verwerken en om lichamelijk te herstellen. Praat erover met je partner, vrienden en vriendinnen of familie. Overleg eventueel ook met je huisarts, die kan je eventueel doorverwijzen voor psychische hulp.

Houd er rekening mee dat mensen heel verschillend kunnen reageren. Van heel meelevend tot (onbedoeld) lomp. Vaak weten mensen zich niet goed een houding te geven of het juiste te zeggen. Dat kan hard aankomen bij jou en je partner. Ook omdat je stemming na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap heel wisselend kan zijn. Opmerkingen als: ‘Je bent nog jong, gewoon opnieuw proberen’ of ‘Gelukkig heb je al een kind’ kunnen frustrerend zijn en je erg raken. Je kunt ervan uitgaan dat je omgeving het niet verkeerd bedoelt, maar niet weet wat de juiste reactie is. Dat mag je ze gerust duidelijk maken. Vertel waar je behoefte aan hebt, waarmee ze je wél helpen.

Ook als je je thuis goed voelt, kan het zwaar zijn om weer aan het werk te gaan. Het normale leven oppakken na iets wat fysiek en psychisch ingrijpend is, kost veel energie. Ook kun je telkens weer onverwacht worden geconfronteerd met pijnlijke opmerkingen of situaties. Misschien vind je het vervelend om steeds je verhaal te moeten vertellen, of voelt het juist verdrietig en eenzaam als mensen er niet naar vragen. Laat weten wat je wel en niet prettig vindt en overleg ook met de bedrijfsarts als het je moeite kost om weer (volledig) te werken.

Gesponsord

Zwanger worden

Weer zwanger na een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Als je menstruatiecyclus is hersteld, kun je weer een eisprong krijgen. Je eierstokken blijven gewoon functioneren. Als bij een operatie een eileider helemaal is weggehaald, kan via de andere eileider nog steeds een gezonde zwangerschap ontstaan.

Als je bent geopereerd aan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap en een eileider wordt weggehaald heb je evenveel kans om zwanger te worden als wanneer de eileider behouden kon blijven. Op zich zijn de kansen dat je opnieuw zwanger wordt heel goed, wel heb je een hogere kans om opnieuw een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te krijgen. De gynaecoloog kan je een persoonlijk advies geven over jouw zwangerschapskans, afhankelijk van wat er is gezien tijdens de operatie.

Ben je opnieuw zwanger? Geef dit dan vroeg aan bij de verloskundige of gynaecoloog. Je krijgt eerder dan normaal een echo om te kijken of de zwangerschap zich nu wel in de baarmoederholte bevindt.

Lees meer: Clomid slikken om zwanger te worden, zo werkt dat

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Bronnen: Freya , De verloskundige (KNOV)