Schildklierafwijkingen voor, tijdens en na de zwangerschap

Tijdens je zwangerschap en na je bevalling heb je een verhoogde kans op schildklierafwijkingen. Als die afwijkingen niet (goed) worden behandeld, kan dat allerlei gevolgen hebben voor jou en je baby. Lees hier alles over schildklierproblemen voor, tijdens en na de zwangerschap.

Wat doet je schildklier?

De schildklier is een kleine klier in de vorm van een vlinder. Hij zit aan de voorkant van je hals, net boven het kuiltje. Je kunt hem van buitenaf niet of nauwelijks voelen, tenzij hij niet goed werkt: als hij te snel werkt kan hij groter of dikker worden en is hij soms zelfs aan de buitenkant te zien.

De schildklier geeft schildklierhormonen af, die in je bloed komen en belangrijk zijn voor vrijwel al je weefsels en organen. Ze spelen een rol bij de stofwisseling, de groei en je lichamelijke én geestelijke functioneren. Ze hebben invloed op onder meer je hartslag, je bloeddruk, de verbranding van eten en je eetlust, je energiehuishouding, het reguleren van je temperatuur, je concentratievermogen en hoe stabiel je je mentaal voelt.

Schildklierafwijkingen

Bij een schildklierafwijking werkt de schildklier te traag (hypothyreoïdie) of juist te snel (hyperthyreoïdie). Als dat gebeurt, krijg je te weinig of te veel schildklierhormonen in je bloed. Dat heeft effect op heel veel processen in je lichaam, waardoor je allerlei verschillende klachten kunt krijgen. Soms is een schildklierafwijking tijdelijk, soms blijven de klachten. Bij een trage schildklier moet je in dat geval blijvend medicijnen slikken, bij een snelle schildklier krijg je medicijnen of radioactief jodium. Dat laatste mag niet als je zwanger bent of wilt worden, omdat het schadelijk is voor de ongeboren baby.

Symptomen bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)

Je maakt te veel schildklierhormonen aan, waardoor je stofwisseling te snel gaat. Dat kan tot deze symptomen leiden:

gewichtsverlies
vermoeidheid
slapeloosheid
een snelle hartslag
hartkloppingen
snel geïrriteerd
angstig
veel zweten
trillende vingers
pijnlijke ogen, niet goed scherp kunnen zien
soms kun je de schildklier in de hals voelen of zien, omdat hij groter is dan normaal

Symptomen bij een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)

Je stofwisseling gaat langzamer dan normaal, wat de volgende symptomen kan veroorzaken:

vermoeidheid of uitgeput gevoel
obstipatie
gewichtstoename
haaruitval (kan ook bij de wenkbrauwen of wimpers voorkomen)
brokkelige nagels
droge huid
bleke huid
het snel koud hebben
veel bloedverlies bij je menstruatie
depressieve gevoelens
slecht kunnen concentreren
overgevoeligheid
vergeetachtigheid

Schildklier en zwanger worden

Als je een schildklierafwijking hebt en graag zwanger wilt worden, is het belangrijk dat je je huisarts hiervan op de hoogte brengt. Allereerst omdat de schildklier invloed heeft op de vruchtbaarheid. Een schildklierafwijking kan je menstruatiecyclus verstoren en de kans op verminderde vruchtbaarheid en een miskraam vergroten. Daarnaast is een ongeboren baby in het eerste trimester volledig afhankelijk van de schildklierhormonen die de moeder aanmaakt. Pas daarna gaat hij ze zelf aanmaken. Deze hormonen zijn nodig voor zijn groei en hersenontwikkeling. Daarom is het verstandig om te controleren of jij de juiste hoeveelheid schildklierhormonen aanmaakt, of medicatie moet slikken of de dosering moet bijstellen. Dat is belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van de baby.

Heb je een te snel werkende schildklier en ben je daarvoor behandeld met radioactief jodium? Dan is het belangrijk dat je minimaal zes maanden wacht met zwanger worden. Radioactief jodium kan schadelijk zijn voor een ongeboren baby.

Zwangerschap en schildklierafwijkingen

Tijdens de zwangerschap heb je meer kans dat er een schildklierafwijking ontstaat dan normaal. En als je al een schildklierafwijking hebt, kan deze erger of juist minder erg worden als je zwanger bent. Dat heeft te maken met zwangerschapshormonen die de werking van de schildklier beïnvloeden. De kans dat je tijdens de zwangerschap een schildklierafwijking krijgt is groter als je een meerling verwacht of als je erg veel moet overgeven (hyperemesis gravidarum).

Als je al weet dat je een schildklierafwijking hebt of als dit tijdens de zwangerschap wordt geconstateerd, krijg je elke vier tot zes weken bloedonderzoek om de waarden in de gaten te houden. Vrouwen die medicatie slikken voor een traag werkende schildklier, hebben daar tijdens de zwangerschap meestal veel meer van nodig. Medicatie voor een te snel werkende schildklier moet meestal juist worden afgebouwd. Voor jouw gezondheid en die van je baby is het belangrijk dat de schildklierwaarden binnen de normale grenzen blijven. Daarom word je tijdens de zwangerschap vaak begeleid in het ziekenhuis door een gynaecoloog en een internist.

Risico’s van schildklierafwijkingen tijdens zwangerschap

Als schildklierafwijkingen goed worden behandeld, kan je zwangerschap gewoon zonder problemen verlopen. Is dit niet het geval, dan kan een traag werkende schildklier de kans op een miskraam of vroeggeboorte vergroten. Ook kan het zijn dat je kind later een iets lager IQ heeft.

Een te snel werkende schildklier die niet (goed) wordt behandeld vergroot de kans op een hoge bloeddruk, hartfalen en pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) bij de moeder, wat voor moeder en kind erg gevaarlijk kan zijn. Er is een kleine kans dat de schildklier van je baby ook te snel gaat werken, waardoor hij een te snelle hartslag krijgt en in zeldzame gevallen een vergrote schildklier. Ook is er een verhoogd risico dat de baby rondom de geboorte overlijdt als een snelle schildklier niet wordt behandeld.

Als je erge last krijgt van hartkloppingen, misselijkheid, overgeven, verwardheid, diarree en (hoge koorts), kan dit wijzen op een ‘schildklierstorm’: de schildklier werkt dan veel te snel. Dat is een heel ernstige aandoening, die kan voorkomen tijdens de zwangerschap of net na de bevalling. Gelukkig is dit wel erg zeldzaam.

Behandelen schilderklierafwijkingen tijdens zwangerschap

Bij een traag werkende schildklier slik je schildklierhormonen in tabletvorm. Meestal moet de dosering gedurende de zwangerschap telkens worden verhoogd. Een te snel werkende schildklier wordt tijdens de zwangerschap meestal behandeld met tabletten om de schildklierwerking af te remmen. Omdat deze medicijnen door de placenta heen kunnen komen, krijg je een lage dosis om te voorkomen dat de schildklierwerking van je baby verstoord raakt. Tijdens de zwangerschap krijg je regelmatig bloedonderzoek. Vaak heb je steeds minder schildklierremmers nodig naarmate de zwangerschap vordert en soms kun je er helemaal mee stoppen.

Je kunt ook geopereerd worden aan een te snelle schildklier, maar dat gebeurt alleen als de medicijnen niet helpen. Zo’n operatie kan er ook voor zorgen dat je schildklier daarna juist te langzaam gaat werken.

Tip: Alles wat je moet weten over het gebruik van medicijnen tijdens de zwangerschap

Bevallen met een schildklierafwijking

Is je schildklierprobleem goed onder controle en zijn de waarden binnen de normale grenzen, dan gaat de bevalling niet anders dan bij een gezonde vrouw. Je kunt thuis met je eigen verloskundige bevallen, of poliklinisch in het ziekenhuis. Heb je nog wel klachten, dan beval je met een medische indicatie in het ziekenhuis. Na de bevalling wordt zowel bij jou als bij je baby gecontroleerd hoeveel schildklierhormonen er in het bloed zitten. Bij de baby halen ze daarvoor meestal wat bloed uit de navelstreng, daar merkt hij niets van.

Schildklierontsteking na de bevalling

Ongeveer vijf tot zeven procent van de vrouwen krijgt pas na de bevalling schildklierproblemen. Zo’n twee tot zes maanden nadat je je baby hebt gekregen kun je een schildklierontsteking krijgen (postpartum thyreoïditis). Je hebt dan vaak eerst één tot drie maanden symptomen die horen bij een snelle schildklier, zoals vermoeidheid, hartkloppingen of een snelle hartslag, en een zenuwachtig of geïrriteerd gevoel. Daarna volgen vier tot acht maanden klachten die horen bij een trage schildklier. Maar het kan ook anders lopen: sommige vrouwen hebben alleen last van een te snelle schildklier, anderen juist alleen van een te trage schildklier.

Een schildklierontsteking na de bevalling komt vooral voor bij vrouwen:

met diabetes of zwangerschapsdiabetes
met een auto-immuunziekte
die eerder schildklierafwijkingen hebben gehad
bij wie in de familie schildklieraandoeningen voorkomen

Een schildklierontsteking hoeft meestal niet te worden behandeld: na een jaar herstelt de schildklier vanzelf. Als je veel last hebt van bepaalde symptomen, zoals hartkloppingen, kun je daar wel medicijnen voor krijgen.et is altijd goed om naar de huisarts te gaan als je na de bevalling last krijgt of houdt van symptomen die bij een schildklierafwijking zouden kunnen horen.

Schildklierafwijkingen herkennen: wanneer naar de huisarts?

Best een ingewikkeld verhaal dus, als je schildklierklachten hebt. Vooral tijdens en na de zwangerschap is een afwijking lastig te herkennen, omdat de meeste symptomen precies lijken op gewone zwangerschapskwaaltjes, zoals vermoeidheid, obstipatie, slapeloosheid en depressieve gevoelens. Of je kunt denken dat wat je voelt hoort bij babyblues of ontzwangeren.

Lees ook: Ontzwangeren: dit doet je lichaam na de bevalling

Heb je aanhoudende klachten die passen bij een schildklierafwijking? Of voel je je niet jezelf en maak je je zorgen? Ga dan naar de huisarts of bespreek het met je verloskundige. Met bloedonderzoek kan worden gekeken of je een schildklierafwijking hebt. Trek sowieso aan de bel als je tijdens of vlak na je zwangerschap last krijgt van hartkloppingen, hoge koorts of verwardheid en als je veel moet overgeven of hevige diarree hebt. En ook als je je schildklier duidelijk in je hals voelt of ziet zitten.

Schildklierafwijkingen en borstvoeding

Je kunt gewoon borstvoeding geven als je schildklierproblemen hebt, maar bespreek dit wel met je verloskundige of gynaecoloog. Bij sommige medicijnen wordt het geven van borstvoeding afgeraden, of moet de dosis worden aangepast.

Meer weten? Medicijnen en borstvoeding: deze zijn gevaarlijk

Bronnen: KNOV, Schildklier Organisatie Nederland