Kraamkoorts of kraamvrouwenkoorts

Zo’n anderhalve eeuw geleden stierven veel pas bevallen vrouwen aan kraam(vrouwen)koorts. Door goede hygiëne komt de ziekte nu nog heel weinig voor, maar áls je het krijgt, is een snelle behandeling met antibiotica essentieel.

Wat is kraamkoorts?

Kraamkoorts of kraamvrouwenkoorts is een bacteriële infectie in of rond de baarmoeder, die ontstaat in de kraamperiode. De koorts kan oplopen tot 41 graden of hoger en zakt niet of nauwelijks door paracetamol. Eind negentiende eeuw kreeg een derde van de pas bevallen vrouwen kraamkoorts door gebrekkige hygiëne en was het de voornaamste reden dat vrouwen overleden in het kraambed.

Tegenwoordig komt de ziekte nog erg weinig voor, maar kan wel ernstig verlopen als het niet op tijd wordt behandeld. Mede daarom is het belangrijk om in de kraamtijd dagelijks je temperatuur te meten.

Hoe kom je eraan?

Kraamkoorts wordt meestal veroorzaakt door de groep-A-streptokokkenbacterie (GAS). Deze bacterie zit normaal gesproken in de neus, mond of op de huid en verspreidt zich via hoesten, niezen, handen en besmette voorwerpen. Zo kan hij onder meer keelontsteking, krentenbaard of roodvonk veroorzaken, maar meestal word je er niet (erg) ziek van. Je kunt de bacterie ook ongemerkt bij je dragen.

De bacterie kan rondom de bevalling in de vagina terechtkomen via de handen van medisch personeel, via besmette voorwerpen of omdat de vrouw hem zelf al bij zich droeg. Omdat de baarmoedermond open is na de bevalling, kan de bacterie zo ook de baarmoeder bereiken. Het baarmoederslijmvlies en de wond die achterblijft op de plek waar de placenta zat, kunnen zo geïnfecteerd raken en gaan ontsteken.

Meer lezen: Ontzwangeren, dit doet je lichaam na de bevalling

Symptomen

Kraamkoorts ontstaat meestal één tot tien dagen na de bevalling, maar soms zijn de symptomen pas later zichtbaar. Deze symptomen kunnen bovendien erg verschillen, waardoor niet altijd direct duidelijk is waarom een kraamvrouw zich ziek voelt. Sommige vrouwen hebben meteen buikpijn, sommigen pas later. Hevige rillingen kunnen ook een teken zijn. Vertel het altijd aan je verloskundige, kraamverzorgende of huisarts als je je na de bevalling ziek voelt en trek direct aan de bel bij (één van) de volgende symptomen:

(hoge) koorts
(lage) buikpijn
veel dorst
vies ruikende vaginale afscheiding (lochia)
hoofdpijn
moeilijk kunnen plassen of pijn bij het plassen
snelle hartslag
duizeligheid en/of flauwvallen (lage bloeddruk)
stijve spieren
rillingen en kou
paarsblauwe vlekken op de huid
verwardheid

Hoe ernstig is het?

Je kunt heel ziek worden van kraamkoorts en het kan erg gevaarlijk zijn. De ontsteking en de hoge koorts zijn een grote belasting voor het lichaam, zeker als je net bent bevallen. Bovendien kunnen er ernstige complicaties optreden. Via het ontstoken baarmoederslijmvlies kan de bacterie makkelijk in het bloed terechtkomen en bloedvergiftiging met septische shock veroorzaken. Daarbij vallen de vitale organen uit en in het ergste geval kun je eraan overlijden.

Behandeling

Bij verdenking op kraamvrouwenkoorts verwijst de verloskundige of huisarts je door naar het ziekenhuis. Als dit adequaat gebeurt, hoeft kraamkoorts niet ernstig te verlopen: de bacterie is goed te behandelen met antibiotica. In het ziekenhuis worden je bloed en urine onderzocht, een vaginakweek afgenomen en je krijgt antibiotica via een infuus. Soms krijg je ook vocht toegediend. Vaak helpt dat vrij snel. Als de koorts zakt en 24 uur wegblijft, kun je meestal naar huis om de kuur met antibioticapillen af te maken. In het ziekenhuis kan je baby vaak bij je op de kamer blijven.

Risico voor de baby?

Als de GAS-bacterie bij de bevalling al aanwezig is, is er een kans dat de baby die meekrijgt. Meestal worden baby’s daar niet ernstig ziek van, maar baby’s van moeders met kraamkoorts worden wel onderzocht door de kinderarts en krijgen soms (preventief) antibiotica.

Lees ook: Is antibiotica gevaarlijk voor pasgeboren baby’s?

De gevolgen

Door kraamkoorts kun je je ontzettend ziek voelen en daarna nog lange tijd verzwakt en moe zijn. Van een zwangerschap en bevalling op zich moet je lichaam al herstellen en het gevecht tegen een bacterie put je nog meer uit. Het kan weken of zelfs maanden duren voordat je weer energie hebt opgebouwd. Soms krijgen vrouwen daarbij ook psychische klachten. Dat is niet gek na zo’n heftige kraamperiode. Je vreest voor je gezondheid en kunt je machteloos en verdrietig voelen omdat je te ziek bent om voor je baby te zorgen. Geef het zeker aan bij je verloskundige of huisarts als je ook na de behandeling last houdt van somberheid, angst of andere nare emoties. Dit kan wijzen op een postpartum depressie of PTSS.

Tips: Zo herken je een postnatale depressie.

Hoe vaak komt het voor?

Omdat er bij bevallingen in Nederland goede hygiënerichtlijnen gelden, is de kans op besmetting klein. Naar schatting komt kraamkoorts voor bij 2% van de pas bevallen vrouwen.

Extra opletten

In een aantal gevallen is het verstandig om extra alert te zijn als je je na de bevalling niet lekker voelt:

Na een keizersnede is de kans op kraamvrouwenkoorts het grootst. Bij een operatie is er altijd kans dat bacteriën het lichaam binnendringen en je hebt daarna een grote wond.
Na een knip of ruptuur. Ook dit zijn wonden met kans op een infectie.
Als je een kind hebt dat ziek is of krentenbaard heeft, of als dit kort voor de bevalling speelde. Geef dit door aan je verloskundige of gynaecoloog en kraamverzorgende.
Na een vastzittende of incomplete placenta. Er kunnen placentaresten zijn achtergebleven die zijn gaan ontsteken en bij het verwijderen van de placenta kan er een bacterie in de baarmoeder zijn gekomen.
Bij meconiumhoudend vruchtwater. Bacteriën uit de poep van de baby kunnen in de baarmoeder terecht zijn gekomen.
Na langdurig gebroken vliezen. Zodra de vliezen breken, is de baarmoeder niet meer beschermd tegen bacteriën. Daarom is het belangrijk dat de periode tussen gebroken vliezen en het op gang komen van de bevalling niet langer dan 24 uur duurt (sommige verloskundigen en ziekenhuizen houden 48 tot 72 uur aan).
Bij vrouwen met obesitas komt kraamkoorts vaker voor dan bij vrouwen met een gezond BMI.
Ook na een miskraam kun je kraamkoorts krijgen.

Kraamkoorts voorkomen

Er bestaat geen vaccin tegen de GAS-bacterie en besmetting helemaal voorkomen kan niet. Belangrijk zijn goede hygiënemaatregelen. Je mag ervan uitgaan dat medisch personeel, verloskundigen en kraamverzorgenden de richtlijnen hiervoor aanhouden en altijd hun handen wassen voordat ze je aanraken tijdens de bevalling of bij wondverzorging. Mocht je je hier zorgen over maken, dan mag je er gerust naar vragen.

Raak (het gebied rond) je vagina zelf ook alleen aan met schone handen. Ga met gebroken vliezen niet in bad tot de weeën zijn begonnen en heb geen seksueel contact. Ook kun je bij gebroken vliezen vragen of zo lang mogelijk gewacht kan worden met inwendige controles (het meten van de ontsluiting), omdat dit mogelijk een iets verhoogd risico op infecties geeft. Kraamkoorts komt erg weinig voor, dus de kans dat je dit oploopt is sowieso heel klein.

Stijging gevallen van kraamkoorts?

In juli en augustus van 2018 waren er meer meldingen van vrouwen met kraamkoorts dan gewoonlijk: 27 in plaats van zes tot tien. Volgens het RIVM daalde het aantal meldingen daarna weer en zijn er geen duidelijke verbanden gevonden tussen de zieke vrouwen.

Bron: NTGV

Lees ook: De kraamweek, wat kun je allemaal verwachten?