Wat is een poliklinische bevalling?
Als je zwangerschap zonder problemen verloopt, kun je in Nederland kiezen of je thuis of in het ziekenhuis wilt bevallen. Bij een poliklinische bevalling beval je in een verloskamer in het ziekenhuis, onder begeleiding van je eigen verloskundige. Er is geen medische reden om in het ziekenhuis te bevallen, maar je kiest er zelf voor.
Uit onderzoek blijkt dat een poliklinische bevalling en een thuisbevalling even veilig zijn, zolang er geen medische indicatie is. Een poliklinische bevalling wordt ook wel een eerstelijns bevalling of een verplaatste thuisbevalling genoemd.
Wanneer maak je de keuze?
Zonder medische indicatie kun je tot het laatste moment beslissen waar je wilt bevallen. Wilde je tijdens je zwangerschap graag in het ziekenhuis bevallen, maar gaat de bevalling thuis zo vlot dat je niet meer wil of kan verplaatsen? Dan kun je thuis bevallen. Of misschien had je je voorgenomen om thuis te bevallen, maar wil je tijdens de weeën toch liever naar het ziekenhuis. Je kunt dan nog naar het ziekenhuis, maar wel op voorwaarde dat je nog kan worden vervoerd.
Lees ook: Voor een poliklinische bevalling kun je in sommige woonplaatsen ook naar een geboortecentrum.
Verschil klinische en poliklinische bevalling
Bij een poliklinische bevalling beval je dus in een verloskamer in het ziekenhuis met je eigen verloskundige. Wat is dan een klinische bevalling? In dat geval beval je in het ziekenhuis vanwege een medische indicatie. Dit is een aanwijzing dat er een verhoogd risico is op complicaties of gezondheidsschade bij jou en/of je baby. Het wordt ook wel een medische bevalling genoemd.
Het kan zijn dat je al tijdens je zwangerschap hoort dat je een medische indicatie krijgt, maar het kan ook optreden tijdens de bevalling. Wat valt onder medisch bevallen? Voorbeelden van medische indicaties zijn: een meerlingzwangerschap, een baby in stuitligging, een vroeggeboorte (voor 37 weken), meconium in het vruchtwater of een bevalling met een ruggenprik of weeënopwekkers. Maar er zijn nog veel meer indicaties.
Een medische indicatie is een reden om de conditie van de baby tijdens de bevalling extra in de gaten te houden. Dit gebeurt met een ctg-apparaat. Daarom draagt je verloskundige jou over aan de zorgverleners in het ziekenhuis. Dit kan een verloskunde-arts, een gynaecoloog of een klinisch verloskundige (een verloskundige van het ziekenhuis) zijn. De gynaecoloog is bij een medische bevalling eindverantwoordelijk. Als je al in het ziekenhuis bent voor een poliklinische bevalling, kun je in dezelfde kamer blijven.
Lees ook: Van voorweeën tot Apgar-score: hoe verloopt een bevalling?
Hoe verloopt een poliklinische bevalling?
Of je nu een poliklinische bevalling of een thuisbevalling wilt: je brengt het begin van je bevalling thuis door. Op een gegeven moment vertrek je naar het ziekenhuis, om de bevalling daar af te maken. In principe ziet een poliklinische bevalling er als volgt uit:
De bevalling begint. Je krijgt weeën of je verliest vruchtwater. Met je verloskundige spreek je een paar weken voor de bevalling af wanneer je haar moet bellen. Meestal is dit als je gebroken vliezen hebt en/of een uur lang regelmatige weeën. Heb je 24 uur gebroken vliezen en nog geen weeën, of zit er meconium in het vruchtwater? Dan ga je naar het ziekenhuis voor een klinische bevalling. Lees ook: Wanneer bel je de verloskundige?
De verloskundige komt. Zetten de weeën door, dan komt de verloskundige bij je thuis om te kijken hoe het gaat. Ze kan ook de ontsluiting meten. Als je weinig ontsluiting hebt, gaat ze weer weg. Je spreekt dan af wanneer je haar weer belt. Meestal vertrek je naar het ziekenhuis als je regelmatige (flinke) weeën hebt en ongeveer vijf centimeter ontsluiting. Hier lees je meer over de ontsluitingsfase.
Naar het ziekenhuis. De verloskundige belt het ziekenhuis van jouw keuze op dat jullie eraan komen. Mocht er geen verloskamer vrij zijn, dan belt ze een ander ziekenhuis in de omgeving. Je gaat gewoon met je eigen auto of een taxi naar het ziekenhuis. Meestal kun je achter de verloskundige aan rijden. Vergeet je vluchtkoffer en de Maxi-Cosi voor je baby niet mee te nemen.
Op de verloskamer. Je parkeert in de parkeergarage en gebruikt eventueel een rolstoel van het ziekenhuis om naar de verloskamer te gaan. Daar blijft jullie verloskundige de rest van de bevalling bij je. Bij de persfase komt de kraamverzorgster of een verpleegkundige de verloskundige assisteren. Daarna wordt ook de placenta geboren en doet de verloskundige de controles van de placenta, je baby en jou. Als je een ruptuur hebt, zal ze deze hechten. Lees hier meer over de nageboortefase.
Weer naar huis. Als alles goed is verlopen, zijn jullie binnen een paar uur na de geboorte van je baby weer thuis. Daar vangt de kraamverzorgster jullie op om je op weg te helpen.
Met spoed de verloskundige bellen
Ben je korter dan 37 weken zwanger en heb je weeën of verlies je vruchtwater, dan moet je meteen het spoednummer van je verloskundige bellen. Het is dan te vroeg om thuis te bevallen, waardoor je wordt doorgestuurd naar het ziekenhuis.
Lees ook: De eerste 24 uur met je baby, hoe gaat dat?
Wanneer ga je naar het ziekenhuis?
Wanneer vertrek je naar het ziekenhuis bij een poliklinische bevalling? Doorgaans is dit als je regelmatige (flinke) weeën hebt en ongeveer vijf centimeter ontsluiting. Dat betekent dat je met weeën in de auto naar het ziekenhuis rijdt.
Kosten poliklinische bevalling: eigen bijdrage en vergoeding
Beval je vanwege een medische noodzaak in het ziekenhuis? Dan worden alle kosten vergoed door je basisverzekering. Aan poliklinisch bevallen zijn kosten verbonden die niet worden vergoed door de basisverzekering. Je betaalt altijd een eigen bijdrage. De hoogte hiervan hangt af van de kosten die het ziekenhuis rekent voor een poliklinische bevalling. Gemiddeld is de eigen bijdrage rond de € 580. Soms kun je dit (deels) vergoed krijgen uit een aanvullend pakket. In 2025 wordt maximaal € 261 vergoed door de zorgverzekering.
Bij een thuisbevalling en een klinische bevalling worden de kosten volledig vergoed door de zorgverzekering. Het is sowieso slim om goed in je zorgverzekering te duiken als je zwanger bent of hoopt te worden. Bekijk de belangrijkste actuele info over je zorgverzekering en zwangerschap op een rij.
Kun je altijd in het ziekenhuis bevallen?
Ja, je kunt altijd voor een poliklinische bevalling kiezen. Je kunt alleen niet altijd terecht in het ziekenhuis van je keuze. Als er geen verloskamer vrij is, zoekt je verloskundige een ander ziekenhuis in de buurt waar je terechtkunt. Het kan ook gebeuren dat de bevalling zo snel gaat dat er geen tijd is om naar het ziekenhuis te gaan. Daarom moet je je bed op klossen zetten en een kraampakket in huis hebben, ook als je poliklinisch wilt bevallen.
Poliklinisch bevallen: voor- en nadelen
Twijfel je of je thuis wilt bevallen of voor een poliklinische bevalling wilt gaan? De enige die de knoop kan doorhakken ben jij. Jij gaat het immers doen. Het helpt om de voor- en nadelen voor jezelf op een rij te zetten. Dit is heel persoonlijk: wat voor de ene vrouw een belangrijk nadeel is, is voor de ander geen probleem. Waar voel jij je het beste bij?
Voordelen:
Als er een complicatie optreedt waarvoor de verloskundige je moet overdragen aan het ziekenhuis, ben je daar al. Specialistische hulp is vaak sneller beschikbaar.
Je krijgt soms (niet altijd) sneller medische pijnbestrijding als je al in het ziekenhuis bent.
Wil je gebruikmaken van een bevalbad en kan dit niet bij jou thuis? Dan kun je kijken of je hiervoor terechtkunt in het ziekenhuis.
Is het ver rijden naar het ziekenhuis? Dan voelt een poliklinische bevalling waarschijnlijk rustiger. Je kunt al vroeg in de ontsluitingsfase vertrekken.
Als je van tevoren besluit dat je een poliklinische bevalling wilt, kun je je voorbereiden op bevallen in een verloskamer. Het is sowieso verstandig om daar rekening mee te houden. Bij 60 procent van de thuisbevallingen gaat de vrouw alsnog naar het ziekenhuis.
Nadelen:
Bij een poliklinische bevalling is de kans op medische ingrepen groter dan bij een thuisbevalling. Je kunt er ook meer tijdsdruk ervaren dan thuis.
Je moet met weeën in de auto naar het ziekenhuis. Dat kan even vervelend zijn.
De omgeving van een verloskamer is minder vertrouwd dan je eigen huis. Als je daardoor niet goed kunt ontspannen, kan dit nadelig zijn voor de aanmaak van de bevallingshormonen oxytocine en endorfine. Sommige vrouwen ervaren in het ziekenhuis meer pijn dan thuis. Ook kunnen de weeën (eerst) afnemen.
In het ziekenhuis heb je meer kans op een infectie dan thuis.
Je betaalt eigen kosten voor een poliklinische bevalling. Thuis heb je deze kosten niet.
Lees ook: Bang voor de bevalling? Dit kun je doen
Welk ziekenhuis voor je poliklinische bevalling?
Als je poliklinisch wilt bevallen, is het handig om je te verdiepen in de ziekenhuizen in je omgeving. Wil je naar een academisch ziekenhuis of een particulier ziekenhuis? Is er een geboortecentrum in je buurt? Met welk ziekenhuis heeft je verloskundige een goede samenwerking? Dat kan betekenen dat ze in sommige gevallen bij je mag blijven als je bevalling klinisch wordt. In welk ziekenhuis kun je een bevalbad gebruiken en moet je daar extra voor betalen? Welke service is er nog meer? Denk aan een geboortebal of een TENS-apparaat. Ook kan het per ziekenhuis verschillen welke soorten medische pijnbestrijding je kunt kiezen, mocht je dit willen.
Je verloskundige kan je hier informatie over geven en de meeste ziekenhuizen organiseren een voorlichtingsbijeenkomst over de bevalling. Daar mag je vaak ook in een verloskamer kijken.
Lees ook: 10 tips om op een natuurlijke manier weeën op te wekken
Waarom een zwangerschapscursus?
Houd er rekening mee dat je misschien heel wat uren van je bevalling thuis met je partner doorbrengt, zonder verloskundige erbij. Als de ontsluiting vordert, ga je naar het ziekenhuis. Bij een zwangerschapscursus leer hoe je zo ontspannen mogelijk blijft.
Tips bij poliklinisch bevallen
Ga je voor een poliklinische bevalling? Deze handige tips helpen:
Zorg dat vanaf 37 weken zwangerschap je ziekenhuistas klaarstaat. Ook als je thuis wilt bevallen, trouwens. Dit is een handige checklist voor je vluchttas.
Je identiteitsbewijs en (digitale) zorgpas moet je ook bij je hebben.
Rijd van tevoren samen met je partner al een keer de route naar het ziekenhuis. Parkeer in de parkeergarage, check waar de rolstoelen staan, of/hoe je die moet betalen en waar de verloskamers zijn.
Het kan dat de weeën tijdens de autorit weggaan. Soms duurt het in de verloskamer een tijdje tot ze weer opkomen. Dat is niet erg: je lichaam went aan de nieuwe omgeving. Privacy, ontspanning, douchen, massage, met je heupen draaien op de geboortebal: dat kan de oxytocine weer op gang helpen.
Maak een geboorteplan en bespreek dit met je verloskundige. Zij kan met je meedenken hoe je poliklinische bevalling het beste past bij jouw wensen, en wat jou helpt ontspannen. Mocht je bevalling klinisch worden, dan geeft ze het geboorteplan bij de overdracht aan het ziekenhuispersoneel.
Als je na de bevalling naar huis gaat, moet je je baby verplicht vervoeren in een autostoeltje. Zet die klaar en weet hoe je het stoeltje moet installeren.
Heb je geen auto? Regel dan op tijd dat je een auto kunt lenen of dat iemand stand-by staat om je naar het ziekenhuis te brengen. De auto en/of chauffeur moet in principe van 37-42 weken zwangerschap beschikbaar zijn. Je weet immers niet wanneer het zover is.
Hetzelfde geldt voor een oppas als je al kinderen hebt (of voor je hond).
Lees ook: Wat is een natuurlijke bevalling?
Bron: De Verloskundige
